Η ΧΑΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

επιμέλεια

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

apocalypse

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ

Τον 4ον αἰῶνα ἡ ρωμαϊκή αυτοκρατορία παρουσιάζει καταφανή συμπτώματα μαρασμοῦ καὶ καταπτώσεως. Μετ' ὀλίγον θὰ καταρρεύση ή κραταιά αυτοκρατορία, καὶ ὁ κόσμος ὁλόκληρος θὰ πάθη βαθείαν ἀλλοίωσιν ὥστε νὰ λάβῃ νέαν μορφήν. Αὐτὸ ὀνομάζουν εἰς τὴν Ιστορίαν καταστροφὴν τοῦ ἀρχαίου κόσμου. Οι βαθύτεροι λόγοι τῆς καταστροφῆς εἶναι: 1) ἡ ἐξαφάνισις τοῦ ρωμαϊκοῦ λαοῦ καὶ γενικῶς ἡ ἐξασθένησις τῶν λαῶν ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι είχαν δημιουργήσει τὸν ἀρχαῖον πολιτισμόν, 2 ) ή άλλαγὴ εἰς τὸν τρόπον τῆς ἐκμεταλλεύσεως τῆς γῆς καὶ 3) ἡ ἀποχέρσωσις τῶν ἀγρῶν.

Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΛΑΟΥ

Ο Ρωμαϊκός λαός μὲ τὴν παλαιὰν ἔννοιαν δὲν ὑπάρχει πλέον. Η Ισχυρά φυλή, ἡ ὁποία κατέκτησε τὸν κόσμον, ἐξέλιπεν. Οἱ ἀνταγωνισμοί μεταξύ τῶν ἀρχηγῶν καὶ οἱ ἐμφύλιοι πόλεμοι εἶχον ἐξαφανίσει τὰ ἀκμαιότερα καὶ τὰ ζωτικώτερα γένη τῶν Ρωμαίων. Συγχρόνως διὰ λόγους γνωστούς οι μικροκτηματίαι καὶ ἀγρόται ἐγκατέλειψαν τὰ κτήματά των καί ἔγιναν κάτοικοι τῶν πόλεων[1], ἔμποροι ἢ τεχνίται ὥστε ἡ ὑπαιθρος ἐγέμισεν ἀπὸ δούλους Ασιάτας[2]. Αφοῦ δὲ οἱ λαοὶ τῆς Δύσεως (Ιταλοί, Γαλάται, Ισπανοί, Βορειοαφρικανοί), ὠμίλησαν τὴν λατινικὴν καὶ τὸ δικαίωμα τοῦ Ρωμαίου πολίτου ἐδόθη εἰς ὅλους τοὺς κατοίκους[3], έλειψεν ή διάκρισις μεταξύ υπηκόων καὶ ρωμαϊκοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος συνεχωνεύθη καὶ ἐξηφανίσθη μέσα εἰς τοὺς λαούς, τοὺς ὁποίους είχε κατακτήσει. Ο ελληνορωμαϊκός κόσμος δι' όλους αὐτοὺς τοὺς λόγους έχασεν ὀλίγον κατ' ὀλίγον τὴν δύναμιν, τὴν ὁποίαν εἶχεν ἄλλοτε νὰ ἀπορροφᾷ καὶ νὰ ἀφομοιώνη[4] ξένα στοιχεία, καὶ ὑπέκυψε τέλος εἰς τὸ ἰσχυρὸν ρεῦμα τῶν βαρβάρων λαῶν, τὸ ὁποῖον ἐπλημμύρησε τὰς χώρας τῆς αὐτοκρατορίας.

ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΚΤΗΜΑΤΑ

Η καταστροφὴ τῆς μικρᾶς Ιδιοκτησίας, ἡ ὁποία εἶχεν ἀρχίσει ἀπὸ τοὺς Γράκχους, εξηκολούθησε καὶ ἡ γῆ τῆς αὐτοκρατορίας ἐμοιράσθη εἰς μεγάλα κτήματα[5]. Κατὰ τὸν 4ου αἰῶνα τὰ μεγάλα κτήματα εἶναι ὁλόκληροι πόλεις. Περιέχουν ἐλαιῶνας, βοσκάς, δάση καὶ ἀγρούς. Ο κύριος κατοικεῖ εἰς πολυτελῆ ἔπαυλιν, ἡ ὁποία ἔχει κήπους, λουτρά, βιβλιοθήκην καὶ κοσμεῖται ἀπὸ ἀγάλματα καὶ ἄλλα έργα τέχνης.

Η έπαυλις περιβάλλεται πολλάκις ἀπὸ τεῖχος. Τοιουτοτρόπως ὁ Ρωμαίος μεγαλοκτηματίας προετοιμάζει τὸν αὐθέντην τῶν μεσαιωνικών χρόνων καὶ ἡ ἔπαυλις τὸν μεσαιωνικόν πύργον. Οἱ μεγαλοκτηματίαι εἶναι τώρα τὰ στηρίγματα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ αὐτοὶ μαζὶ μὲ τὸν αὐτοκράτορα κυβερνοῦν τὸ κράτος.

ΟΙ ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΟΙ

Οἱ ἰδιοκτῆται καλλιεργοῦν τὰ κτήματά των μὲ δούλους, οἱ ὁποῖοι εἶναι πολυάριθμοι όπως κατά τους προηγουμένους αιώνας. ̓Αλλά μεταξύ τοῦ δούλου τῶν πόλεων καὶ τοῦ δούλου τῶν ἀγρῶν ἐπῆλθε μία διαφορά. Οι δούλοι τῶν μεγάλων κτημάτων θεωρούνται ως ἀποτελοῦντες μέρος τοῦ κτήματος, καλλιεργοῦν ἀπὸ πατέρα εἰς υἱὸν καὶ ἐγγονὸν τὴν γῆν, εἶναι οἱ δοῦλοι τῆς γῆς ἢ δουλοπάροικοι[6] καὶ ὁ νόμος ἀπαγορεύει νὰ τοὺς ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὸ κτῆμα. Εἰς τὰ μεγάλα κτήματα οἱ ἰδιοκτῆται προτιμοῦν πολλάκις έλευθέρους γεωργούς ή βαρβάρους, εἰς τοὺς ὁποίους παραχωρούν τμήματα γῆς μὲ τὸν ὅρον νὰ τοὺς δίδουν μέρος ἀπὸ τὰ εἰσοδήματα. Με τὸν καιρὸν δοῦλοι καὶ ἐλεύθεροι γεωργοί ἐταυτίσθησαν καὶ ἀπετέλεσαν τὴν μεγάλην μᾶζαν τῶν δουλοπαροίκων, όπως παρουσιάζεται κατὰ τὸν μεσαίωνα.

Η ΑΠΟΧΕΡΣΩΣΙΣ

Σοβαρά πληγὴ διὰ τὸν ἀρχαῖον κόσμον ἦτο ἡ ἀποχέρσωσις. Εἰς τὰς χώρας τῆς Μεσογείου οἱ ἄνεμοι καὶ αἱ ραγδαίαι βροχαὶ ἀπογυμνώνουν εὐκόλως τὸ ἔδαφος ἀπὸ τὸ χῶμα, δηλαδὴ ἀπὸ τὸ παχύ καὶ καλλιεργήσιμον ἐπίστρωμα, ἐνῷ ἀντιθέτως ἕνεκα κλιματικῶν λόγων ἡ γῆ εἰς τὰ μέρη αὐτὰ δὲν ἔχει τὴν ἱκανότητα νὰ ἀνανεώσῃ τὸ ἐπίστρωμα αὐτό. Η καταστροφή αὐτή γίνεται ἰδίως κατά τους χρόνους τῶν ἀναστατώσεων, ὁπότε οἱ ἀγροὶ μένουν ἀκαλλιέργητοι[7] καί παραμελημένοι. Εἰς τὰς χώρας αὐτὰς παραμέλησις ἀγροῦ ση μαίνει ἀνεπανόρθωτον καταστροφήν. Κατὰ τὴν διάρκειαν τῶν ἀρχαίων χρόνων ἡ ἀποχέρσωσις έλαβε μεγάλας διαστάσεις, Ιδίως εἰς τὰς χώρας αἱ ὁποῖαι εἶχον κατοικηθή πυκνῶς. Ἐκεῖ τὰ δάση κατεστράφησαν, αἱ πηγαὶ ἐστείρευσαν[8], ὀλιγόστευσαν τὰ ὕδατα τῶν ποταμῶν καὶ ἀνθηροὶ ἀγροί ἔχασαν το γόννιμον χώμα των καὶ μετεβλήθησαν εἰς βραχώδεις ἐρήμους. Παραλλήλως ἐξηπλώθησαν πολὺ τὰ ἔλη καὶ ὁ πυρετὸς ἔγινε φοβερά μάστιξ. Διὰ τοῦτο εἶπον κάπως υπερβολικῶς ὅτι οἱ ἑλώδεις πυρετοὶ ἔφαγον τὸν ἀρχαῖον κόσμον. Ἡ ἐρήμωσις αὐτή ἔγινεν εἰς τὰς ἑστίας τοῦ ἀρχαίου πολιτισμοῦ, εἰς τὴν Ελλάδα, εἰς τὴν Ἰταλίαν, εἰς τὴν Μ. Ασίαν καὶ εἰς ἄλλας χώρας τῆς ̓Ανατολής.

Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΜΑΡΑΣΜΟΣ

Ἡ ἐπιστροφὴ εἰς τὸ σύστημα τῶν μεγάλων κτημάτων άλλαξε τοὺς ὅρους τῆς οἰκονομικῆς ζωῆς. Οἱ ἄνθρωποι εἰς τὰ ἀγροκτήματα αὐτὰ ζοῦν ἁπλούστατα καὶ κατασκευάζουν μόνοι των όσα χρειάζον ται διὰ τὰς ἀνάγκας των. Αὐτὸ ἔχει ὡς συνέπειαν τὴν παρακμὴν τῆς βιομηχανίας καὶ συγχρόνως τοῦ ἐμπορίου, τὸ ὁποῖον συναντά τώρα πολλὰς δυσκολίας ἕνεκα ελλείψεως ἀσφαλείας. Συνέπεια τῆς καταστάσεως αὐτῆς ἦτο ὁ μαρασμὸς τῶν πόλεων. Κατὰ τοὺς δύο πρώτους αιώνας τῆς αὐτοκρατορίας είχε παρατη ρηθῆ μεγάλη αύξησις τῶν πόλεων. Ἕνεκα τῆς μακρᾶς εἰρήνης τὸ ἐμπόριον καὶ ἡ βιομηχανία προώδευσαν σημαντικῶς εἰς αὐτάς, οἱ κάτοικοι ἐπλούτησαν καὶ ἐφρόντιζον νὰ καλλωπίζουν τὰς πόλεις με ὡραία κτίρια καὶ ἡ ἀσφάλεια ἐπέτρεπεν εἰς αὐτοὺς νὰ μὴ τὰς τει- χίζουν. ̓Απὸ τὸν 3ον αἰῶνα όμως άλλαξαν τὰ πράγματα. Κατά τους χρόνους τῆς στρατιωτικῆς ἀναρχίας οἱ βάρβαροι εἰσήρχοντο εἰς τὰς ἐπαρχίας τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ἔκαμνον αἰφνιδιαστικὰς ἐπιθέσεις κατὰ τῶν πόλεων. Οι κάτοικοι εὑρέθησαν τότε εἰς τὴν ἀνάγκην να ἐξασφαλίσουν αὐτὰς μὲ τείχη. Εἰς τὸν στενὸν περιτειχισμένον χῶρον συνεσωρεύθησαν αἱ οἰκίαι, οἱ δρόμοι ἔγιναν πολύ στενοί καὶ οἱ κάττοικοι δὲν ἐφρόντιζον πλέον διὰ τὸν καλλωπισμόν, ἀλλὰ μόνον διὰ τὴν ἀσφάλειαν. Αἱ πόλεις ἔπαθον μαρασμόν, ὁ πληθυσμός των ήλαττώθη σημαντικῶς καὶ ἤρχισαν να λαμβάνουν τὴν ὄψιν τὴν ὁποίαν θὰ παρουσιάσουν κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους. Οἱ τεχνίται τῶν πόλεων εἶχον ὀλίγην ἐργασίαν καὶ εἶχον συμφέρον νὰ περιορίσουν εἰς ὅσον τὸ δυνατὸν ὀλιγωτέρους τὴν ἐξάσκησιν τοῦ ἐπαγγέλματός των[9]. Διὰ τοῦτο οἱ ἐξασκοῦντες τὴν ἰδίαν τέχνην συνηνώθησαν εἰς σωματεία, τὰς λεγομένας συντεχνίας. Η ένω σις αὐτὴ τῶν ἐπαγγελματιῶν εἰς σωματεία εἶχεν ἀρχίσει ἤδη ἀπὸ τοὺς χρόνους τῆς δημοκρατίας καὶ ἔλαβεν ὁριστικὴν μορφὴν ἐπὶ τῶν αὐττοκρατόρων. Οἱ ἐργάται τῶν μεταλλείων, τῶν νομισματοκοπείων καὶ τῶν ὁπλοποιείων τοῦ κράτους ἀπετέλεσαν συντεχνίας ἀποκλειστι κάς, ἀπὸ τὰς ὁποίας δὲν εἶχον δικαίωμα νὰ ἐξέλθουν οὔτε νὰ νυμφεύωνται γυναίκα ἀπὸ ἄλλην συντεχνίαν. Τὸ ἐπάγγελμά των έθεω ρεῖτο κληρονομικὸν καὶ τὰ τέκνα ἦσαν ὑποχρεωμένα νὰ ἀκολουθοῦν τὴν τέχνην τοῦ πατρός των. Το παράδειγμά των ἐμιμήθησαν διάφοροι ἐπαγγελματίαι τῶν πόλεων (ἀρτοποιοί, κρεοπώλαι, λεμβού χοι κλπ.) καὶ ὠργανώθησαν εἰς ὁμοίας συντεχνίας με αυστηρούς και νονισμούς. Ξένος δὲν εἶχε δικαίωμα νὰ ἐξασκῇ τὸ ἐπάγγελμά του, το ὁποῖον κατήντησε κληρονομικόν. Τοιουτοτρόπως αἱ πόλεις καὶ ἡ οικονομική ζωή λαμβάνουν κατὰ τοὺς τελευταίους αὐτοκρατορικούς χρόνους τῆς Ρώμης τὴν μορφήν, τὴν ὁποίαν θὰ συναντήσωμεν περ ρισσότερον ὁριστικὴν τὸν μεσαίωνα. Η ρωμαϊκή λοιπόν αυτοκρατο ρία παρουσιάζει κατὰ τὸν 4ον αἰῶνα ὅλα τὰ συμπτώματα της παρακμῆς. Εἶναι, όπως είπομεν, ἡ καταρρέουσα αὐτοκρατορία (Bas Empire).

ΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ ΕΙΣΕΡΧΟΝΤΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΝ

Τοιουτοτρόπως έξησθενημένον ἐσωτερικῶς τὸ κράτος δὲν ἦτο δυτ νατὸν νὰ ἀνθέξῃ εἰς τὴν ἔξωθεν πίεσιν. Οἱ γερμανικοί λαοί, καθώς γνωρίζομεν, δὲν ἔπαυσαν νὰ εἶναι διαρκὴς ἀπειλὴ διὰ τὴν αὐτοκρατορίαν. Ἀπὸ τὸ τέλος του 4ου αἰῶνος ἀρχίζει περίοδος ἐπιδρομῶν καὶ ἀναστατώσεων, τὰς ὁποίας ονομάζουν εἰς τὴν ἱστορίαν μεγάλην μετανάστευσιν τῶν λαῶν[10]. Η κυριωτέρα αἰτία τῆς μετακινήσεως αὐτῆς τῶν γερμανικών λαῶν εἶναι ἡ ἐμφάνισις εἰς τὴν Εὐρώπην τῶν Ούννων. Οι Ούννοι, ἀνήκοντες εἰς τὴν κιτρίνην φυλήν, ἐζοῦσαν εἰς τὰς πεδιάδας, αἱ ὁ- ποῖαι ἐκτείνονται ἀνατολικῶς τῆς Κασπίας, εἰς τὸ λεγόμενον σήμερον Τουρκεστάν. Εἶχον κάμει πολλὰς ἐπιδρομάς εἰς τὴν Κίναν· τελευταίως ὅμως εἶχον στραφῆ πρὸς δυσμὰς καὶ προχωροῦντες ἔφθασαν περὶ τὸ 350 εἰς τὴν νότιον Ρωσίαν καὶ ὀλίγον βραδύτερον ἦλθον εἰς ἐπαφὴν μὲ τοὺς Γότθους. Μέρος τῶν Γότθων, οἱ Οστρογότθοι (δηλαδή οι ανατολικοί Γότθοι ) ὑπετάχθησαν εἰς τοὺς Ούννους, ἀλλ ̓ οἱ Βησιγότθοι (δηλαδή οι δυτικοί Γότθοι) ἐζήτησαν άσυλον εἰς τὸ ρωμαϊκὸν κράτος καὶ παρεκάλεσαν τὸν αὐτοκράτορα τῆς Κων σταντινουπόλεως Βάλην νὰ τοὺς ἐπιτρέψῃ νὰ ἐγκατασταθοῦν εἰς τὸ κράτος του. Το 376 οι Γότθοι διέβησαν τὸν Δούναβιν εἰρηνικῶς καὶ ἐγκατεστάθησαν εἰς τὴν σημερινὴν Βουλγαρίαν. Κατόπιν ὅμως ἐξη- γέρθησαν κατὰ τοῦ αὐτοκράτορος καὶ ἤρχισαν να λεηλατοῦν τὴν χώραν. Ο Βάλης πολεμών κατ' αὐτῶν ἐνικήθη εἰς τὴν μάχην τῆς Αδριανουπόλεως καὶ ἐφονεύθη. Η είσοδος τῶν Γότθων εἰς τὴν αὐτοκρατορίαν έδωσε τὸ σύν θημα γενικῆς ἐφόδου. Οἱ Γερμανοί ἀπὸ διάφορα σημεία εἰσῆλθον εἰς τὴν αὐτοκρατορίαν. Τὸ ἔργον τῆς Ρώμης, ἡ εἰρήνη καὶ ἡ τάξις ἐταράχθησαν. ̓Απὸ τὴν θύελλαν, ἡ ὁποία ἐδημιουργήθη, κατεποντίσθη τὸ Δυτικὸν ρωμαϊκὸν κράτος ( 476 ) και μετ' αὐτοῦ ὁ ἀρχαῖος κόσμος[11]. ̓Αλλὰ συγχρόνως ἐπρόβαλεν ἡ χαραυγή νέου κόσμου, τοῦ μεσαιωνικού. 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] είναι ένα φαινόμενο που συνέβη σε πολλές κοινωνίες κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Οι μικροκτηματίαι και οι αγρότες εγκατέλειψαν τα χωράφια τους και μετακόμισαν στις πόλεις για διάφορους λόγους. Ας δούμε μερικούς από αυτούς: Οικονομικοί λόγοι: Οι πόλεις προσέφεραν περισσότερες ευκαιρίες για εργασία, εκπαίδευση και επιχειρηματική δραστηριότητα. Οι μικροκτηματίαι και οι αγρότες ελπίζαν να βελτιώσουν την οικονομική τους κατάσταση στις πόλεις. Κοινωνικοί και πολιτιστικοί λόγοι: Οι πόλεις προσέφεραν περισσότερες κοινωνικές δραστηριότητες, εκπαιδευτικές ευκαιρίες και πρόσβαση σε πολιτιστικά αγαθά. Οι άνθρωποι μετακόμιζαν για να ζήσουν σε πιο δυναμικά περιβάλλοντα. Τεχνολογική εξέλιξη: Η εξέλιξη της τεχνολογίας στις πόλεις έκανε την εργασία στα χωράφια λιγότερο απαιτητική. Οι μικροκτηματίαι και οι αγρότες μπορούσαν να βρουν πιο ελκυστικές επιλογές εργασίας στις πόλεις. Συνολικά, αυτή η μετάβαση από την υπαίθρια ζωή στις πόλεις είχε σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνία, την οικονομία και τον πολιτισμό.

[2] Κατά τη διάρκεια της ιστορίας, η υπαίθρια περιοχή συχνά γέμιζε από αλλοδαπούς. Οι λόγοι για αυτό μπορούν να είναι πολλοί, όπως οικονομικοί, πολιτιστικοί ή πολιτικοί. Οι αλλοδαποί θα μπορούσαν να μεταναστεύσουν για να βρουν καλύτερες ευκαιρίες ζωής, εργασίας ή ασφάλειας. Αυτό το φαινόμενο συνέβαινε σε πολλές κοινωνίες και συνέβαλε στην ποικιλομορφία και την ανάπτυξη των περιοχών.

[3] Το δικαίωμα του πολίτη πρέπει να παραχωρείται σε όλους, ανεξαρτήτως φυλετικής, θρησκευτικής ή κοινωνικής καταγωγής. Αυτό είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα που προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες και νομοθεσία. Είναι σημαντικό να προωθούμε την ισότητα και την πρόσβαση στα δικαιώματα για όλους!

[4] Η έννοια της “απώλειας της δύναμης αφομοίωσης ξένων λαών” είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Στο πλαίσιο της διπλωματικής ιστορίας, αυτό μπορεί να αναφέρεται στην επίδραση των μεγάλων δυνάμεων στην ανάπτυξη και την ανεξαρτησία των χωρών. Για περισσότερες λεπτομέρειες, μπορείτε να διαβάσετε την διατριβή με τίτλο “ΞΕΝΟΙ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ 1821-1981” 1. Εκεί θα βρείτε λεπτομερείς πληροφορίες για το θέμα αυτό. Είναι σημαντικό να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι ξένες δυνάμεις επηρέασαν την ανάπτυξη και την πολιτική της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ού αιώνα. Η αφομοίωση διαφορετικών πολιτισμών μπορεί να είναι πολύπλοκη και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ας εξετάσουμε μερικά σημεία: Ιστορικός και πολιτιστικός πλούτος: Οι λαοί με μακρά ιστορία και πολιτιστική παράδοση έχουν συχνά πιο έντονη ταυτότητα και αντίσταση στην αλλοτρίωση. Γλώσσα και εκπαίδευση: Η γλώσσα είναι βασικό μέσο επικοινωνίας και πολιτιστικής μετάδοσης. Η διατήρηση της γλώσσας και η εκπαίδευση είναι κρίσιμες για την αφομοίωση. Κοινωνικοί παράγοντες: Οι κοινωνικές δομές, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και οι πολιτικές προτιμήσεις επηρεάζουν την αφομοίωση. Οικονομική και πολιτική κατάσταση: Οι οικονομικές δυνατότητες και οι πολιτικές συνθήκες επηρεάζουν την ένταση της αφομοίωσης. Συνολικά, η αφομοίωση είναι διαδικασία που απαιτεί ανοικτό πνεύμα, αμοιβαίο σεβασμό και προσπάθεια από όλες τις πλευρές. Πηγές:Συχνές Ερωτήσεις - Hellenic parliament Τι σημαίνει ενεργός πολίτης; - Syntagma Watch Ενεργός πολίτης - Νοιάζομαι και Δρω

[5] Στην αρχαία Ρώμη, οι μεγαλογαιοκτήμονες διαμόρφωσαν την κοινωνική και οικονομική τάξη. Αυτοί ήταν πλούσιοι ιδιοκτήτες γης, που είχαν μεγάλες εκτάσεις και εκμεταλλεύονταν τους εργάτες τους. Οι πηγές αναφέρουν ότι η κατακτητική πολιτική της Ρώμης, οι πολεμικές λεηλασίες και η εκμετάλλευση των αγροτικών εργατών συνέβαλαν στην ανάπτυξη της μεγαλογαιοκτησίας. Επιπλέον, οι μεγαλογαιοκτήμονες είχαν πρόσβαση σε πολιτική εξουσία και επηρέαζαν τις αποφάσεις της πόλης. Αυτό οδήγησε σε μεγάλη ανισότητα και κοινωνικές τάσεις αντιπαράθεσης. Αν και οι μεγαλογαιοκτήμονες είχαν σημαντική θέση στην Ρωμαϊκή κοινωνία, η επιβίωσή τους δεν ήταν πάντα εύκολη, καθώς οι πολιτικές αλλαγές και οι κοινωνικές αναταραχές επηρέαζαν την κατάστασή τους

[6] Η δουλοπαροικία ήταν η κοινωνική κατάσταση πολλών αγροτών κάτω από τη φεουδαρχία, ειδικά όσον αφορά τη χωροδεσποτεία. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα στην Ευρώπη, οι δουλοπάροικοι εργάζονταν σε αγροκτήματα και υποχρεούνταν να εργαστούν για τον χωροδεσπότη στον οποίο ανήκαν οι γητείες. Αντάλλαγμα για την εργασία τους, λάμβαναν προστασία, δικαιοσύνη και το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται ορισμένα χωράφια για τη δική τους επιβίωση. Οι δουλοπάροικοι εργαζόντουσαν όχι μόνο στα χωράφια του άρχοντα, αλλά και σε ορυχεία, δάση και δρόμους. Αυτός ο θεσμός αποτελούσε τη χαμηλότερη κοινωνική τάξη της φεουδαρχικής κοινωνίας. Παρά την πτώση της δουλοπαροικίας στη Δυτική Ευρώπη, συνέχισε να υπάρχει στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα

[7] Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους πολλοί νέοι δεν επιλέγουν να γίνουν αγρότες:Οικονομικές Δυσκολίες: Η γεωργία μπορεί να απαιτεί σημαντικές αρχικές επενδύσεις και οι αποδόσεις δεν είναι πάντα εγγυημένες λόγω των καιρικών συνθηκών και των τιμών της αγοράς.Έλλειψη Υποστήριξης: Σε πολλές περιοχές, η υποστήριξη από το κράτος ή άλλους φορείς είναι περιορισμένη, καθιστώντας δύσκολη την ανάπτυξη μιας βιώσιμης γεωργικής επιχείρησης.Εκπαίδευση και Δεξιότητες: Πολλοί νέοι δεν έχουν την απαραίτητη εκπαίδευση ή δεξιότητες για να ασχοληθούν με τη γεωργία, και η εκπαίδευση σε αυτόν τον τομέα μπορεί να είναι περιορισμένη. Κοινωνικές Προτιμήσεις: Οι νέοι συχνά προτιμούν να ζουν και να εργάζονται σε αστικές περιοχές, όπου υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για εργασία και κοινωνική ζωή. Αβεβαιότητα και Ρίσκο: Η γεωργία είναι ένας τομέας με υψηλό ρίσκο και αβεβαιότητα, κάτι που μπορεί να αποθαρρύνει τους νέους από το να επενδύσουν σε αυτόν.

[8] Η λειψυδρία και η καταστροφή των δασών είναι δύο σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα που συνδέονται στενά με την κλιματική αλλαγή και την ανθρώπινη δραστηριότητα. Λειψυδρία Η λειψυδρία αναφέρεται στην έλλειψη επαρκούς ποσότητας γλυκού νερού για την κάλυψη των ανθρώπινων και περιβαλλοντικών αναγκών. Οι κύριοι λόγοι για τη λειψυδρία περιλαμβάνουν:Αύξηση του πληθυσμού: Περισσότεροι άνθρωποι σημαίνουν μεγαλύτερη ζήτηση για νερό. Κλιματική αλλαγή: Οι αλλαγές στις καιρικές συνθήκες, όπως οι παρατεταμένες ξηρασίες, μειώνουν τα διαθέσιμα αποθέματα νερού1. Ρύπανση: Η ρύπανση των υδάτων καθιστά το νερό μη πόσιμο και μη κατάλληλο για χρήση. Ανεπαρκής διαχείριση: Η κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων μπορεί να οδηγήσει σε σπατάλη και απώλειες. Καταστροφή Δασών Η καταστροφή των δασών, γνωστή και ως αποψίλωση, έχει σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον:Απώλεια βιοποικιλότητας: Τα δάση φιλοξενούν ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Κλιματική αλλαγή: Τα δάση απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα. Η καταστροφή τους αυξάνει τα επίπεδα του CO2 στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου2. Διάβρωση εδάφους: Τα δέντρα βοηθούν στη συγκράτηση του εδάφους. Χωρίς αυτά, το έδαφος διαβρώνεται πιο εύκολα, οδηγώντας σε απώλεια γόνιμων εδαφών. Η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως η προώθηση βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης νερού και η προστασία των δασών.

[9] Οι Τέκτονες, ή Ελευθεροτέκτονες, ξεκίνησαν ως μια αδελφότητα τεχνιτών και αρχιτεκτόνων κατά τον Μεσαίωνα. Οι πρώτες τεκτονικές στοές εμφανίστηκαν στην Αγγλία και τη Σκωτία τον 16ο και 17ο αιώνα1. Αυτές οι στοές ήταν αρχικά συντεχνίες επαγγελματιών που εργάζονταν σε κατασκευαστικά έργα, αλλά με την πάροδο του χρόνου, εξελίχθηκαν σε κοινωνικές και φιλανθρωπικές οργανώσεις1. 

Η επίσημη ίδρυση του σύγχρονου Τεκτονισμού θεωρείται ότι έγινε το 1717, όταν τέσσερις στοές στο Λονδίνο ενώθηκαν για να σχηματίσουν τη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας1. Από εκεί, ο Τεκτονισμός εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, προσελκύοντας μέλη από διάφορα κοινωνικά στρώματα και επαγγέλματα1.

[10] Η Μεγάλη Μετανάστευση των Λαών αναφέρεται σε μια περίοδο μαζικών μετακινήσεων διαφόρων φυλών και λαών στην Ευρώπη, κυρίως κατά τη διάρκεια της ύστερης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, από τον 4ο έως τον 6ο αιώνα μ.Χ. Αυτές οι μετακινήσεις περιλάμβαναν Γερμανικά φύλα όπως οι Γότθοι, οι Βάνδαλοι, οι Φράγκοι, και οι Ούννοι. Οι μετακινήσεις αυτές είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην Ευρώπη, οδηγώντας στην πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και στην έναρξη της Μεσαιωνικής περιόδου2. Οι λαοί αυτοί εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, δημιουργώντας νέα βασίλεια και αλλάζοντας ριζικά τον πολιτιστικό και πολιτικό χάρτη της ηπείρου.

[11] Η λαθρομετανάστευση αναφέρεται στην παράνομη είσοδο και παραμονή ατόμων σε μια χώρα χωρίς την απαραίτητη άδεια. Στην Ελλάδα, το φαινόμενο αυτό έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις και ανησυχίες, ειδικά λόγω της γεωγραφικής της θέσης ως πύλη εισόδου προς την Ευρώπη. Ο όρος “λαθρομετανάστευση” χρησιμοποιείται συχνά με αρνητική χροιά και έχει πολιτικές και ιδεολογικές προεκτάσεις. Υπάρχει μια προσπάθεια να αντικατασταθεί με όρους όπως “παράτυπη μετανάστευση” ή “παράνομη μετανάστευση” για να μειωθεί η αρνητική φόρτιση. Η εισβολή, από την άλλη, αναφέρεται σε μια οργανωμένη και βίαιη είσοδο σε μια χώρα ή περιοχή. Στην περίπτωση της μετανάστευσης, ο όρος αυτός χρησιμοποιείται συχνά μεταφορικά για να περιγράψει την αίσθηση ότι η χώρα δέχεται μαζικές και ανεξέλεγκτες ροές μεταναστών, κάτι που μπορεί να προκαλέσει κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις.