ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΑΡΣΕΝΙΚΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Α' ΚΛΙΣΕΩΣ


ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ
Πτυχιοῦχος Κλασσικῆς Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
Μεταπτυχιακός τοῦ Τομέα Ἐπιστημῶν τῆς Ἀγωγῆς, 
«Ἐφηρμοσμένη Παιδαγωγική», Διδακτική - Προγράμματα Σπουδῶν, Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
Ὑπ. Δρ. Κλασσικῆς Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν





Η πρώτη κλίση των ουσιαστικών στα αρχαία ελληνικά περιλαμβάνει αρσενικά και θηλυκά.



α) Τὰ εἰς -ακης κύρια καὶ ἐπώνυμα γράφονται με η (Πετράκης, Δασκαλάκης).

β' Τὰ εἰς -ατης ἔχουν τὸ α μακρόν εἰς τὰ ἐθνικὰ (Σπαρτιάτης, Τεγεάτης πλὴν τῶν: Γαλάτης, Δαλμάτης καὶ Σαρμάτης, βραχὺ δέ, εἰς τὰ ἐκ ρημάτων παραγόμενα, ὡς θαλασσοκράτης, προστάτης.

γ) Τὰ εἰς -γόρας γράφονται μὲ ο Ευαγόρας, Πυθαγόρας.

δ' Τὰ εἰς · -εας γράφονται με ε (᾿Ανδρέας, Βορέας, πλὴν τῶν : Αἴας, Μιχαίας, ᾿Αβραμαίας.

ε) Τὰ εἰς -ειτης ἐκ τοῦ ὄρους καὶ ἐθνικὰ ἐκ πόλεων παραγόμενα γράφονται με ει ῾(Αγιορείτης, Αλεξανδρείτης Μαρωνείτης, Ψηλορείτης, ᾿Αντιοχείτης, Ἰοππείτης).

στ) Τὰ εἰς - ελλας, -ελλης, -υλλας, γράφονται με δύο λ Τζαβέλλας, Κανέλλης, Σύλλας).

ζ) Τὰ εἰς -ετης καὶ · πετὴς γράφονται μέ ε εὐχέτης, γονυπετής, εὐπετής, ὑψιπετής καὶ ὑψιπέτης), πλὴν τοῦ ἐπαίτης.

η) Τὰ εἰς -ηδης γράφονται μέ η εἰς τὰ ἐκ τοῦ μῆδος πατρωνυμικά (Διομήδης, Αρχιμήδης).

θ' Τὰ εἰς -ηλάτης γράφονται μὲ η καί ἔχουν τὸ σ βραχύ (ποδηλάτης, στρατηλάτης.

ι) Τὰ εἰς -ης συνῃρημένα Ἑρμῆς) περισπῶνται εἰς ὅλας τὰς πτώσεις. Επίσης καὶ τὰ νέα εἰς ·ης; γεν. -η ὡς, Κοραῆς, Μανασσῆς, Ραγκαβής, Χατζῆς.

ια΄) Τὰ εἰς ητης ἐθνικά τινα (Αἰγινήτης, Ἰήτης) καὶ τὰ ἐκ τῶν εἰς τα και η θηλυκών παραγόμενα κόμη = κομήτης γράφονται με η, πλὴν τῶν, τεχνίτης καὶ φυλακίτης.

ιβ' Τὰ εἰς -ητὴς ἐκ περισπωμένων ρημάτων παραγόμενα ἐρευνητής, ζητητής, γράφονται με η

ιγ) Τὰ εἰς -ιας γράφονται μέ ι βραχὺ καὶ α μακρόν (λοχίας, ταμίας), πλὴν τῶν κυρίων, Αἰνείας, Αὐγείας
καὶ Περσύας. Γίνονται δὲ 1) ἀπὸ ὀνόματα: Αρχίας, Νικίας, Φιντίας, 2) ἀπὸ ἐπίθετα : Γοργίας, Λαμπρίας, Ξανθίας, 3) ἀπὸ προσηγορικὰ ἢ ἐπίθετα: τολμητίας, καυχηματίας, τραυματίας καὶ 4) ἐκ ρημάτων: Κτησίας, Λυσίας Σωσίας.

ιδ') Τὰ εἰς -ιδας κύρια ονόματα (Λεωνίδας, Μίδας γράφονται μὲ ι.

ιε) Τὰ εἰς ιδης γράφονται μὲ ι μέν, ὅταν παράγωνται ἐκ κυρίων ὀνομάτων, ἅτινα λήγουν εἰς τὴν γεν. εἰς -ου ἢ -ος Πλατωνίδης (Πλάτωνος, Φιλιππίδης (Φιλίππου, μὲ ει δὲ, ὅταν παράγωνται ἐκ κυρίων ὀνομάτων, ληγόντων εἰς τὴν γενικὴν εἰς τους ἢ -εως Αριστείδης (Αριστέως, Σωκρατείδης Σωκράτους.

ιστ) Τὰ εἰς -ινα; καὶ -ινης γράφονται με ι (Σίνας, Αἰσχίνης), πλὴν τῶν ξενικῶν εἰς ·ηνας, ἅτινα γράφονται μέ η Μαικήνας...).

ιζ) Τὰ εἰς -ιστὴς ἐκ τῶν εἰς -ιζω ρημάτων παραγόμενα γράφονται με ι (κομιστής, πλὴν δανειστής.

ιη) Τὰ εἰς σιτης γράφονται μὲ ι μακρόν μεσίτης, πολίτης, τραπεζίτης .

ιθ) Τὰ εἰς - στης γράφονται μέ ο μέν, ὅταν ἡ πρό αὐτῶν συλλαβὴ εἶναι φύσει ἢ θέσει μακρά (δημότης,
τοξότης) ἢ εἶναι ρηματικά (ἀρότης, δότης, πότης, συνωμότης, πλὴν τῶν δεσμώτης καὶ ἠπειρώτης, μὲ ω δέ, ἄν εἶναι βραχεῖα ἢ ἡ κατάληξις σημαίνῃ καταγωγή, (θιασώτης, νησιώτης, Ναξιώτης, πατριώτης), παροξύνονται δέ, ἐνῷ τὰ ρηματικὰ ὀξύνονται, ὡς ἀναλωτής, ζηλωτής, ορκωτής, σταυρωτής.

κ) Τὰ εἰς της γενικώτερον της γράφονται μὲ η (ναύτης, φοιτητής, ὡς καὶ τὰ ρηματικὰ ὀξύτονα καὶ παροξύτονα άθλητής, προφήτης).

κα) Τὰ εἰς υσης γράφονται με υ (Καμβύσης, Χρήσης), πλὴν τοῦ ᾿Αγχίσης.


κβ) Τὰ εἰς --υτης γράφονται μὲ υ μακρόν (πρεσβύτης), πλὴν τῶν ρηματικῶν, δύτης, θύτης, λύτης.

κγ) Τὰ εἰς - ωλης πανώλης) καὶ τὰ ἐκ τοῦ πωλω σύνθετα παντοπώλης) γράφονται με ω. Τὰ δὲ εἰς πώλης κάμνουν τὸ θηλυκόν προπαροξύτονον, ὡς ἀνθοπώλης, ἡ ἀνθόπωλις.

κδ) Τὰ εἰς · ωνας -ωνης, γράφονται με ω(Ἰωνᾶς, Γρυώνης), πλὴν τῶν: Γηρυόνης καὶ Μυριόνης.

κε') Τὰ εἰς - ωνδας γράφονται με ω (Επαμεινώνδας.κστ) Τὰ εἰς -ωτὴς ἐκ τῶν εἰς -οω καὶ -ωνω παραγόμενα γράφονται μὲ ω ἐλευθερωτής, μισθωτής).


DMCA.com Protection Status


author image

About the Author

This article is written by: Φιλόλογος Ερμής - He has already written over 2.200 articles for Φιλόλογος Ερμής. He has Graduate Diploma in Classical Philology, Postgraduate Diploma in Applied Pedagogic, and is Candidate Doctor(Dph) of Classical Philology. Stay touch with him or email him