ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ
Πτυχιοῦχος Κλασσικῆς Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
Μεταπτυχιακός τοῦ Τομέα Ἐπιστημῶν τῆς Ἀγωγῆς,
«Ἐφηρμοσμένη Παιδαγωγική», Διδακτική - Προγράμματα Σπουδῶν, Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
Ὑπ. Δρ. Κλασσικῆς Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
Η πρώτη κλίση των ουσιαστικών στα αρχαία ελληνικά περιλαμβάνει αρσενικά και θηλυκά. |
α) Τὰ εἰς -ακης κύρια καὶ ἐπώνυμα γράφονται με η (Πετράκης, Δασκαλάκης).
β' Τὰ εἰς -ατης ἔχουν τὸ α μακρόν εἰς τὰ ἐθνικὰ (Σπαρτιάτης, Τεγεάτης πλὴν τῶν: Γαλάτης, Δαλμάτης καὶ Σαρμάτης, βραχὺ δέ, εἰς τὰ ἐκ ρημάτων παραγόμενα, ὡς θαλασσοκράτης, προστάτης.
γ) Τὰ εἰς -γόρας γράφονται μὲ ο Ευαγόρας, Πυθαγόρας.
δ' Τὰ εἰς · -εας γράφονται με ε (᾿Ανδρέας, Βορέας, πλὴν τῶν : Αἴας, Μιχαίας, ᾿Αβραμαίας.
ε) Τὰ εἰς -ειτης ἐκ τοῦ ὄρους καὶ ἐθνικὰ ἐκ πόλεων παραγόμενα γράφονται με ει ῾(Αγιορείτης, Αλεξανδρείτης Μαρωνείτης, Ψηλορείτης, ᾿Αντιοχείτης, Ἰοππείτης).
στ) Τὰ εἰς - ελλας, -ελλης, -υλλας, γράφονται με δύο λ Τζαβέλλας, Κανέλλης, Σύλλας).
ζ) Τὰ εἰς -ετης καὶ · πετὴς γράφονται μέ ε εὐχέτης, γονυπετής, εὐπετής, ὑψιπετής καὶ ὑψιπέτης), πλὴν τοῦ ἐπαίτης.
η) Τὰ εἰς -ηδης γράφονται μέ η εἰς τὰ ἐκ τοῦ μῆδος πατρωνυμικά (Διομήδης, Αρχιμήδης).
θ' Τὰ εἰς -ηλάτης γράφονται μὲ η καί ἔχουν τὸ σ βραχύ (ποδηλάτης, στρατηλάτης.
ι) Τὰ εἰς -ης συνῃρημένα Ἑρμῆς) περισπῶνται εἰς ὅλας τὰς πτώσεις. Επίσης καὶ τὰ νέα εἰς ·ης; γεν. -η ὡς, Κοραῆς, Μανασσῆς, Ραγκαβής, Χατζῆς.
ια΄) Τὰ εἰς ητης ἐθνικά τινα (Αἰγινήτης, Ἰήτης) καὶ τὰ ἐκ τῶν εἰς τα και η θηλυκών παραγόμενα κόμη = κομήτης γράφονται με η, πλὴν τῶν, τεχνίτης καὶ φυλακίτης.
ιβ' Τὰ εἰς -ητὴς ἐκ περισπωμένων ρημάτων παραγόμενα ἐρευνητής, ζητητής, γράφονται με η
ιγ) Τὰ εἰς -ιας γράφονται μέ ι βραχὺ καὶ α μακρόν (λοχίας, ταμίας), πλὴν τῶν κυρίων, Αἰνείας, Αὐγείας
καὶ Περσύας. Γίνονται δὲ 1) ἀπὸ ὀνόματα: Αρχίας, Νικίας, Φιντίας, 2) ἀπὸ ἐπίθετα : Γοργίας, Λαμπρίας, Ξανθίας, 3) ἀπὸ προσηγορικὰ ἢ ἐπίθετα: τολμητίας, καυχηματίας, τραυματίας καὶ 4) ἐκ ρημάτων: Κτησίας, Λυσίας Σωσίας.
ιδ') Τὰ εἰς -ιδας κύρια ονόματα (Λεωνίδας, Μίδας γράφονται μὲ ι.
ιε) Τὰ εἰς ιδης γράφονται μὲ ι μέν, ὅταν παράγωνται ἐκ κυρίων ὀνομάτων, ἅτινα λήγουν εἰς τὴν γεν. εἰς -ου ἢ -ος Πλατωνίδης (Πλάτωνος, Φιλιππίδης (Φιλίππου, μὲ ει δὲ, ὅταν παράγωνται ἐκ κυρίων ὀνομάτων, ληγόντων εἰς τὴν γενικὴν εἰς τους ἢ -εως Αριστείδης (Αριστέως, Σωκρατείδης Σωκράτους.
ιστ) Τὰ εἰς -ινα; καὶ -ινης γράφονται με ι (Σίνας, Αἰσχίνης), πλὴν τῶν ξενικῶν εἰς ·ηνας, ἅτινα γράφονται μέ η Μαικήνας...).
ιζ) Τὰ εἰς -ιστὴς ἐκ τῶν εἰς -ιζω ρημάτων παραγόμενα γράφονται με ι (κομιστής, πλὴν δανειστής.
ιη) Τὰ εἰς σιτης γράφονται μὲ ι μακρόν μεσίτης, πολίτης, τραπεζίτης .
ιθ) Τὰ εἰς - στης γράφονται μέ ο μέν, ὅταν ἡ πρό αὐτῶν συλλαβὴ εἶναι φύσει ἢ θέσει μακρά (δημότης,
τοξότης) ἢ εἶναι ρηματικά (ἀρότης, δότης, πότης, συνωμότης, πλὴν τῶν δεσμώτης καὶ ἠπειρώτης, μὲ ω δέ, ἄν εἶναι βραχεῖα ἢ ἡ κατάληξις σημαίνῃ καταγωγή, (θιασώτης, νησιώτης, Ναξιώτης, πατριώτης), παροξύνονται δέ, ἐνῷ τὰ ρηματικὰ ὀξύνονται, ὡς ἀναλωτής, ζηλωτής, ορκωτής, σταυρωτής.
κ) Τὰ εἰς της γενικώτερον της γράφονται μὲ η (ναύτης, φοιτητής, ὡς καὶ τὰ ρηματικὰ ὀξύτονα καὶ παροξύτονα άθλητής, προφήτης).
κα) Τὰ εἰς υσης γράφονται με υ (Καμβύσης, Χρήσης), πλὴν τοῦ ᾿Αγχίσης.
κβ) Τὰ εἰς --υτης γράφονται μὲ υ μακρόν (πρεσβύτης), πλὴν τῶν ρηματικῶν, δύτης, θύτης, λύτης.
κγ) Τὰ εἰς - ωλης πανώλης) καὶ τὰ ἐκ τοῦ πωλω σύνθετα παντοπώλης) γράφονται με ω. Τὰ δὲ εἰς πώλης κάμνουν τὸ θηλυκόν προπαροξύτονον, ὡς ἀνθοπώλης, ἡ ἀνθόπωλις.
κδ) Τὰ εἰς · ωνας -ωνης, γράφονται με ω(Ἰωνᾶς, Γρυώνης), πλὴν τῶν: Γηρυόνης καὶ Μυριόνης.
κε') Τὰ εἰς - ωνδας γράφονται με ω (Επαμεινώνδας.κστ) Τὰ εἰς -ωτὴς ἐκ τῶν εἰς -οω καὶ -ωνω παραγόμενα γράφονται μὲ ω ἐλευθερωτής, μισθωτής).
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου