Αζαρία Νικολίτσα
Ανθρωπιστικές Επιστήμες – Ελληνικός Πολιτισμός
Κάθε φορά που διαβάζεις αυτό το ποίημα του Καβάφη φλερτάρεις με τη θλίψη. Με αυτά που ήθελες να πράξεις μα για κάποιο λόγο δεν κατέστη δυνατό. Τον χρόνο να νικήσεις δε μπορείς, μα ούτε με την προαίρεσή σου ισάξια να αναμετρηθείς.
«Κάθε προσπάθειά μου μια καταδίκη είναι γραφτή»:
διαφαίνεται μια αδυναμία μεταχείρισης της ελεύθερης βούλησης, μια ανούσια εσωτερική μάχη. Ένα ασθενές «βουλητικό» αντίθετο προς ότι «δοκεί ημίν καλόν είναι».
«Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μείνει»:
μια διαταραχή της λειτουργίας του νου είναι ορατή, η οποία έχει προκληθεί από παρέμβλητα στοιχεία στη φύση του ανθρώπου. Ίσως πάθη τα οποία έγιναν ο λόγος να παρεκκλίνει από την αρχέγονη κατεύθυνσή του η οποία ήταν ενωμένη με τον Θεό. Αν και ο ληστής στο σταυρό μέσα σε μια στιγμή κέρδισε τον παράδεισο, το ανθρώπινο υποκείμενο ζει νεκρωμένο κατ΄ επιλογήν:
«ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ, που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα».
Όταν ο μουσικός στο όργανό του χαλαρώνει ή δυναμώνει τους φθόγγους πέραν του δέοντος, καταστρέφει την αρμονία και την τέχνη της μουσικής. Έτσι και η ψυχή «χαλάει» μέσα στο γήινο σώμα, όταν οι χορδές της χαλαρώνουν και παύουν να αναδύουν την παναρμόνια μουσική της αρετής.
«Η πόλις θα σ΄ ακολουθεί» σαν τη συνήθεια που μεγαλύτερος ζωντανός δάσκαλος από αυτή δεν υπάρχει. Κι αν είναι αμαρτωλή πορώνει την ανθρώπινη ψυχή και είναι εύκολη γιατί έχει σύμμαχο την ηδονή. Αν όμως βαίνει στο καλό, όλο και πιο κουραστική γίνεται.
«Πάντα στην πόλη αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις- δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό»:
Αν η δικαιολογία της κακής συνήθειας είναι η αιτία της στάσιμης πνευματικής ζωής τότε ματαιώνεται και η ύπαρξη της ιδέας της διόρθωσής της. Η πάλη και ο αγώνας κατά τον Απόστολο Παύλο δεν είναι εναντίον ανθρώπων με σάρκα και αίμα, αλλά εναντίον των πονηρών πνευμάτων. Ενδεδυμένοι λοιπόν την πανοπλία την οποία δίνει ο Θεός, ας προσπαθήσουμε την κακή συνήθεια να μετατρέψουμε ασκούμενοι με υπομονή σε μια καινούργια, πιο φωτεινή, πιο πνευματική.
«Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ στην κώχη τούτη την μικρή, σ΄ όλην την γη την χάλασες»:
Ο άνθρωπος είναι κατ΄ εικόνα Θεού, ζώντος Θεού, και η φήμη του στηρίζεται στην του Θεού φιλανθρωπία. Τι πιο φιλάνθρωπο, τι πιο μεγαλύτερη ευσπλαχνία του από το να λάβει ο Υιός του ερχόμενος στον κόσμο, μορφή δούλου;
Είναι η Πόλις του Καβάφη ένα ποίημα υποβλητικό. Από όποια όμως σκοπιά και αν επιθυμεί κάποιος να το δει το μόνο σίγουρο είναι ότι δίνει το έναυσμα για βαθύτερες σκέψεις εξάπτοντας τον σκεπτικισμό μας.
Πηγές:
α. Σαβίδης, Γ., Κ. Π. Καβάφης Τα ποιήματα, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2019.
β. Χαρώνης, Δ., Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Ιω. Χρυσόστομου, Εκδοτικός οίκος Το
Βυζάντιον, Αθήνα 1996.
γ. Βίττης, Ευσέβιος, Εις Ύψος Νοητό, Λόγος περί προσευχής, Αγίου Νείλου του Ασκητού,
Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου