ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2019 / ΙΣΤΟΡΙΑ (ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ)
- ΘΕΜΑΤΑ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω - πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων, αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6.Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
Ενδεικτικές απαντήσεις
ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α1.
α.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 46. ( Σύντομη εισαγωγή για την κατάσταση του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα). «Η κατάσταση αυτή κράτησε ως το τέλος των Βαλκανικών πολέμων. Η ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα, μιας πόλης με σημαντικό – για τα μέτρα της περιοχής – βιομηχανικό υπόβαθρο και με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για το εργατικό κίνημα. Η μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της πόλης, η Φεντερασιόν , με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοιχτή σε νέες ιδέες εβραϊκή κοινότητα της πόλης, αποτέλεσε σημαντικό δίαυλο για τη διάδοση σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα».
β.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 77. ( Η Εθνοσυνέλευση 1862 1864). «Οι ορεινοί απαρτίστηκαν από διάφορες ομάδες ( υπό τον Δ. Γρίβα) με κοινό στόχο την αντίσταση στην πολιτική των πεδινών. Βρήκαν υποστηρικτές μεταξύ των μικροκαλλιεργητών, των κτηνοτρόφων, των εμπόρων και των πλοιοκτητών».
γ.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 153-156. «Η ελληνική κυβέρνηση, μπροστά στο τεράστιο έργο της περίθαλψης και αποκατάστασης των προσφύγων που έπρεπε να αναλάβει, ζήτησε τη βοήθεια της Κοινωνίας των Εθνών ( ΚΤΕ). Με πρωτοβουλία της ΚΤΕ, το Σεπτέμβριο του 1923 ιδρύθηκε ένας αυτόνομος οργανισμός με πλήρη νομική υπόσταση, η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων ( ΕΑΠ), με έδρα την Αθήνα. Βασική αποστολή της ήταν να εξασφαλίσει στους πρόσφυγες παραγωγική απασχόληση
και οριστική στέγαση».
- σχολικό βιβλίο, σελ. 156: «Η Ε.Α.Π. λειτούργησε…στους πρόσφυγες».
ΘΕΜΑ Α2.
α. Σωστό
β. Λάθος
γ. Σωστό
δ. Σωστό
ε. Λάθος
ΘΕΜΑ Β1.
α.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 96-97. «Οι Φιλελεύθεροι προκήρυξαν εκλογές για αναθεωρητική εθνοσυνέλευση, με στόχο να νομιμοποιήσουν τις μέχρι τότε ενέργειές τους και να περιορίσουν τις αρμοδιότητες του βασιλιά. Η συνασπισμένη αντιπολίτευση, όμως, απροσδόκητα κέρδισε τις εκλογές. Ο Βενιζέλος έφυγε στο εξωτερικό. Η νέα κυβέρνηση έκανε δημοψήφισμα για την επιστροφή του Κωνσταντίνου, στο οποίο η ετυμηγορία ήταν υπέρ του βασιλιά. Δίστασε, όμως, να αλλάξει την εξωτερική πολιτική και να επιδιώξει ειρηνική λύση. Το μέτωπο κατέρρευσε, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική ήττα. Στις 25 Ιανουαρίου 1921 η Αναθεωρητική Εθνοσυνέλευση που προέκυψε από τις εκλογές του Νοεμβρίου ανακηρύχθηκε Συντακτική καθώς θεωρήθηκε αναγκαίο να αλλάξει εξ ολοκλήρου το σύνταγμα».
β.
Το Νοέμβριο του 1920 η φιλοσυμμαχική κυβέρνηση του Βενιζέλου έχασε τις εκλογές και την εξουσία ανέλαβαν τα φιλοβασιλικά κόμματα που έσπευσαν να επαναφέρουν τον ανεπιθύμητο στους Συμμάχους βασιλιά Κωνσταντίνο. Οι Σύμμαχοι, σε αντίποινα, έσπευσαν να αποσύρουν την κάλυψη του χαρτονομίσματος και έτσι, ένα σημαντικό τμήμα της νομισματικής κυκλοφορίας βρέθηκε χωρίς αντίκρυσμα. Επιπλέον, από το 1918 και μετά, ο κρατικός ισολογισμός έκλεινε με παθητικό, ενώ ταυτόχρονα η παρουσία στη Μικρά Ασία εξελίχθηκε σε σκληρό και δαπανηρό πόλεμο. Το Μάρτιο του 1922 τα δημοσιονομικά δεδομένα έφτασαν σε πλήρες αδιέξοδο, το οποίο αντιμετωπίστηκε με έναν απρόσμενο τρόπο. Λίγους μήνες πριν από την κατάρρευση του Ελληνικού Μετώπου στη Μικρά Ασία, η Κυβέρνηση προέβη σε ένα πρωτότυπο εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο, με διχοτόμηση του χαρτονομίσματος. Το αριστερό τμήμα εξακολουθούσε να κυκλοφορεί στο 50% της αναγραφόμενης αξίας, ενώ το δεξιό ανταλλάχθηκε με ομολογίες του Δημοσίου. Η επιχείρηση στέφθηκε από επιτυχία, το κράτος απέκτησε 1.200.000.000 δραχμές και το πείραμα επαναλήφθηκε το 1926. Φυσικά, ο νομισματικός αυτός ελιγμός δεν στάθηκε ικανός να προλάβει τη Μικρασιατική καταστροφή και τις βαρύτατες συνέπειές της.
Β2.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 169 : Εισαγωγή, σελ. 166 : « Η Μικρασιατική καταστροφή…νεοελληνικού έθνους».
« Οι πρόσφυγες είχαν ζήσει…ελληνικής ταυτότητας».
« Οι πρόσφυγες είχαν ζήσει…ελληνικής ταυτότητας».
ΘΕΜΑ Γ1.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 208 : «Το θετικό και αισιόδοξο κλίμα των δύο πρώτων ετών της λειτουργίας του νέου καθεστώτος άρχισαν να σκιάζουν απειλητικά σύννεφα, τα οποία επρόκειτο να δημιουργήσουν λίγο αργότερα σοβαρή εσωτερική κρίση. Το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας ήταν υπερβολικά συντηρητικό…». Στο κείμενο Α ο Βενιζέλος τονίζει την ανησυχία του ότι η Κρητική Πολιτεία μόνο κατά τη συνταγματική διακήρυξη ορίζεται ως «αυτόνομη», αλλά στην πράξη θα είναι υλοποιήσιμη μετά το πέρας της περιόδου της αρμοστείας, γεγονός που καθιστούσε ακόμη πιο αβέβαιη την πολιτική κατάσταση.
- Σχολικό βιβλίο, σελ. 208 : «…και παραχωρούσε στον Ηγεμόνα, όπως ονομάστηκε ο Ύπατος Αρμοστής, υπερεξουσίες, που εύκολα μπορούσαν να τον οδηγήσουν σε δεσποτική συμπεριφορά. Επιπλέον, η ασάφεια στον ακριβή καθορισμό αρμοδιοτήτων δημιουργούσε τριβές και προσωπικές αντιπαραθέσεις στο έργο της διοίκησης. Οι τοπικοί παράγοντες της Κρήτης, που πολέμησαν για την ελευθερία του νησιού και στήριξαν με ενθουσιασμό τον Πρίγκιπα, έβλεπαν τώρα με δυσφορία και πικρία να παραγκωνίζονται και να διορίζονται σε καίριες θέσεις Αθηναίοι σύμβουλοι του Γεωργίου, που αγνοούσαν τα κρητικά πράγματα και την ψυχολογία των Κρητών». Σύμφωνα με το κείμενο Β ο γενικός πρόξενος της Αγγλίας Ε. Χάουαρντ σημείωνε πως ο ύπατος αρμοστής δεν είχε καμία προθυμία να συνεργαστεί με την ελληνική κυβέρνηση, δεν σεβόταν το συνταγματικό πολίτευμα και σκόπευε να διοικήσει αυταρχικά το νησί.
- Σχολικό βιβλίο, σελ. 208- 209 : «Αλλά το πιο σημαντικό ήταν η διαχείριση του εθνικού ζητήματος της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Στο ουσιώδες αυτό ζήτημα παρατηρήθηκε εξαρχής διάσταση απόψεων μεταξύ του Γεωργίου και του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο Γεώργιος πίστευε ότι η λύση του εθνικού ζητήματος θα ωρίμαζε με συνεχείς παραστάσεις και υπομνήματα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ ο Βενιζέλος, βλέποντας τα πράγματα πρακτικότερα και ρεαλιστικότερα, θεωρούσε ότι η λύση έπρεπε να είναι σταδιακή, με βαθμιαίες κατακτήσεις. Ως πρώτη μάλιστα κατάκτηση θεωρούσε την απομάκρυνση των ξένων στρατευμάτων από τις κρητικές πόλεις και την αντικατάστασή τους από ντόπια πολιτοφυλακή, με Έλληνες αξιωματικούς. Η διάσταση των απόψεων
στο πολιτικό ζήτημα δεν άργησε να λάβει τη μορφή προσωπικής αντιπαράθεσης. Ο Βενιζέλος είχε καταστήσει σαφές ότι δεν αναγνωρίζει στον Πρίγκιπα το δικαίωμα να διαχειρίζεται προσωπικώς το εθνικό ζήτημα της Κρήτης: «Ως ένας εκ των τριακοσίων χιλιάδων Κρητών, δεν σας εκχωρώ το δικαίωμά μου, ώστε μόνος σεις να ρυθμίζετε αυτοβούλως την εθνικήν πολιτικήν του τόπου μου!». Κακοί σύμβουλοι του Γεωργίου διοχέτευαν χαλκευμένα και συκοφαντικά κείμενα στις αθηναϊκές εφημερίδες εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου, γεγονός που δημιούργησε βαρύ κλίμα διχασμού». Στο κείμενο Γ επιβεβαιώνεται η αντιπαράθεση του Βενιζέλου και του ύπατου αρμοστή, βασική πηγή της οποίας υπήρξε η μονόπλευρη αποστολή διαβημάτων εκ μέρους του αρμοστή στις Μεγάλες δυνάμεις, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Βενιζέλου και των συμβούλων του.
ΘΕΜΑ Δ.
α.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 31: «Το 1830, οι υποδομές του ελληνικού κράτους ήταν ακόμη πρωτόγονες. Γέφυρες, αμαξιτοί δρόμοι, λιμάνια, υδραγωγεία, δημόσια κτίρια, όλα όσα στηρίζουν την οικονομική και διοικητική λειτουργία του κράτους, είτε δεν υπήρχαν καθόλου, είτε βρίσκονταν σε κακή κατάσταση. Στο κείμενο Α δίνονται χαρακτηριστικά στοιχεία από το ελλιπές οδικό δίκτυο, όπως καταγράφονται στις πέντε πρώτες θέσεις του πίνακα, στις οποίες φαίνεται ότι μέχρι το 1872 τα χιλιόμετρα του ελληνικού οδικού δικτύου αριθμούνται σε μόλις 502 χιλιόμετρα.
- Επίσης στο κείμενο Β επισημαίνεται ότι το διαμετακομιστικό εμπόριο των εγχώριων προϊόντων εμποδιζόταν από το ανεπαρκές οδικό δίκτυο, γεγονός που επιβάρυνε την ποιότητα και το κόστος της.
- Στο κείμενο Γ είναι φανερό ότι το περιορισμένο οδικό δίκτυο της χώρας ήταν συνυφασμένο με την κακή οικονομική κατάσταση της χώρας.
β.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 32 : «Η πύκνωση του οδικού δικτύου πέρασε στην πρώτη θέση των εθνικών και τοπικών προτεραιοτήτων προς το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού. Η οικονομική ανάπτυξη, οι πιο γρήγοροι ρυθμοί αστικοποίησης, η δημιουργία των κεντρικών σιδηροδρομικών αξόνων και η ανάπτυξη του εσωτερικού εμπορίου ήταν παράγοντες που προώθησαν την κατασκευή οδικού δικτύου».
- Σχολικό βιβλίο, σελ. 80 : « Το τρικουπικό κόμμα…εκσυγχρονισμού της χώρας και βελτίωση της υποδομής…δικτύου της χώρας».
- Στο κείμενο Α είναι εντυπωσιακό πως από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ως την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα η χιλιομετρική απόσταση του οδικού δικτύου της χώρας σχεδόν εννεαπλασιάστηκε.
- Από το κείμενο Β γίνεται φανερό ότι ο Τρικούπης παράλληλα με το πολιτικό του πρόγραμμα έδωσε βαρύτητα στην τεχνοοικονομική υποδομή της χώρας και γι’ αυτό η συγκοινωνία βελτιώθηκε σημαντικά.
- Τέλος από το κείμενο Γ προκύπτει πως η ανάπτυξη και η υλοποίηση της οδοποιίας έχει παράλληλο σκοπό την υποστήριξη της οικονομικής προόδου. Στις δεκαετίες 1870
– 1880 σημειώθηκε σημαντικός εκσυγχρονισμός της ελληνικής αγοράς, γεγονός που επιβεβαιώνει πως η ανάπτυξη της συγκοινωνίας ήταν απαραίτητη προϋπόθεση και για
την ανάπτυξη της οικονομίας.
γ.
Σχολικό βιβλίο, σελ. 32 : «Στους ανασταλτικούς παράγοντες θα πρέπει να συμπεριλάβουμε το μεγάλο κόστος της κατασκευής δρόμων σε ορεινά εδάφη αλλά και τον «ανταγωνισμό» των θαλάσσιων συγκοινωνιών που κυριαρχούσαν στις μεταφορές κοντά στα παράλια, δηλαδή σε πολύ μεγάλο τμήμα της χώρας»
- Σχολικό βιβλίο, σελ. 36 – 37 : « Το μεγαλύτερο μέρος των δανείων…θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν».
- Σχολικό βιβλίο, σελ. 80 : « Οι τρικουπικοί ακολούθησαν… κήρυξε πτώχευση».
- Στο κείμενο Γ διατυπώνεται εντούτοις η άποψη ότι παρόλο που η ανάπτυξη του συγκοινωνιακού δικτύου είχε σκοπό την παράλληλη οικονομική ανάπτυξη, αυτό καθυστερούσε από τις αργές και ανεπαρκείς κοινωνικές δομές, που εμπόδιζαν τη γενικότερη εξέλιξη της χώρας.
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΘΕΜΑΤΩΝ:
Ο Σχολιασμός των θεμάτων του μαθήματος Ιστορία (ΓΕΛ) από τον ΟΕΦΕ έχει ως εξής:
Τα σημερινά θέματα στην Ιστορία Προσανατολισμού κάλυπταν όλο το εύρος της εξεταστέας ύλης και απαιτούσαν κριτική σκέψη από τους υποψηφίους και στις δύο ομάδες.
Στην πρώτη ομάδα οι ερωτήσεις είχαν διατυπωθεί με σαφήνεια, ωστόσο προϋπέθεταν πλήρη αφομοίωση της διδαχθείσας ύλης και συνθετική ικανότητα για την απάντηση, κυρίως στο θέμα Β1.
Στη δεύτερη ομάδα, στα θέματα Γ1 και Δ1, που αφορούν στον σχολιασμό πηγών, δόθηκαν κατανοητά κείμενα που ωστόσο για την ουσιαστική επεξεργασία τους απαιτούσαν την καλή προετοιμασία των υποψηφίων.
Συγκριτικά με τα περσινά, τα σημερινά θέματα χαρακτηρίζονται αντίστοιχης ποιότητας και ανάλογου βαθμού δυσκολίας, διαπίστωση που μας οδηγεί στην εκτίμηση ότι η προσέγγιση των θεμάτων στο μάθημα της Ιστορίας προϋποθέτει πλέον την κριτική ικανότητα των μαθητών και όχι απλώς τη στείρα αποστήθιση της ύλης
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου