ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2019 / ΝΕΟΕΛ. ΓΛΩΣΣΑ (ΓΠ) – ΘΕΜΑΤΑ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Οι εξεταζόμενοι στις Πανελληνίες 2019 από τα ΓΕΛ, κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις βασισμένες στο κείμενο «Επίκληση των αξιών της δημοκρατίας», ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Norberto Bobbio, Το μέλλον της δημοκρατίας, ενώ στην Εκθεση κλήθηκαν να αναπτύξουν θέμα που αφορούσε τη ενότητα «Δημοκρατία και νέοι». Σύμφωνα με τους καθηγητές το θέμα θεωρούνταν αναμενόμενο...

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 

Παρασκευή 7 Ιουνίου 2019 

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

ΑΠΟ ΤΟ ΦΡΟΝΙΣΤΗΡΙΟ

ΦΙΛΟΜΑΘΕΙΑ

Α1.

Στο δοθέν κείμενο ο συγγραφέας αναφέρεται στα ιδανικά της δημοκρατίας. Αρχίζοντας από τον προβληματισμό των νέων σχετικά με τη σημασία του “ενεργού πολίτη” χωρίς την ύπαρξη αξιών στο πλαίσιο της δημοκρατίας, παρουσιάζει την αναγκαιότητα εφαρμογής των τελευταίων. Στη συνέχεια, προβάλλει το ιδανικό της ανεκτικότητας, την οποία απειλεί καθημερινά ο φανατισμός. Έπειτα, επισημαίνει την αντιπαράθεση και εκτόνωση των κοινωνικών εντάσεων χωρίς τη χρήση βίαιων μεθόδων, καθώς και τη συνεχή αναζωογόνηση του κοινωνικού βίου μέσω της ελευθερίας σκέψης και λόγου. Το τελευταίο ιδανικό που θέτει είναι η συναδέλφωση των ανθρώπων, που προασπίζει την ειρήνη των λαών. Καταλήγει υπογραμμίζοντας την ανάγκη της ανθρωπότητας για αρμονική συνύπαρξη μέσα από τη δράση με συνέπεια. (109 λέξεις)

Β1.

α. ΣΩΣΤΟ β. ΛΑΘΟΣ γ. ΣΩΣΤΟ δ. ΣΩΣΤΟ ε. ΛΑΘΟΣ

Β2.

α. Δύο περιπτώσεις επίκλησης στην αυθεντία είναι οι εξής:

1η περίπτωση: Επίκληση στην αυθεντία του Καρλ Πόπερ (3η παράγραφος) “Ποτέ μου δεν ξεχνώ τη διδαχή του Καρλ Πόπερ, σύμφωνα με την οποία αυτό που ουσιαστικά διακρίνει μια δημοκρατική εξουσία από μια μη δημοκρατική είναι πως μονάχα στην πρώτη οι πολίτες μπορούν να ξεφορτωθούν τους κυβερνώντες χωρίς αιματοχυσίες”. Εδώ, ο συγγραφέας επιδιώκει να αναδείξει το ήθος του και να ενισχύσει το κύρος των λόγων του, αναλογιζόμενος τις απόψεις ενός προσώπου που το θεωρεί καθοδηγητή και δάσκαλό του.

2η περίπτωση: Επίκληση στην αυθεντία του Χέγκελ (5η παράγραφος) “Στο έργο του Φιλοσοφία της Ιστορίας ο Χέγκελ χαρακτήρισε την Ιστορία ως «απέραντο σφαγείο».” Με αυτή την παράθεση επιχειρεί να αποδείξει την αξιοπιστία των δικών του απόψεων προβάλλοντας τον εαυτό του ως ειδήμονα του θέματος. Για τον ίδιο λόγο αναφέρεται και στον τίτλο του βιβλίου του Χέγκελ (Φιλοσοφία της Ιστορίας).

Β.3.α.

Παραλλαγμένες οι προτάσεις θα έχουν ως εξής:

1. “...δεν ξεχνώ τη διδασκαλία του Καρλ Πόπερ...”
2. “...γίνονται αντικείμενα λοιδορίας...”.
3. “...εισήγαγαν στην ιστορία τρόπους συνύπαρξης...”
4. “...αυτός που μας αντιστρατεύεται...”

β.

Και στα δύο αποσπάσματα η λειτουργία της γλώσσας είναι ποιητική. Η απόδοση της σημασίας των υπογραμμισμένων φράσεων γίνεται:
1. «απέραντο σφαγείο»: εκτεταμένος χώρος δολοφονιών, εξολόθρευσης, εξόντωσης, θανάτου ανθρώπων
2. φωτίζει την πορεία μας: βοηθά, εξελίσσει τους ανθρώπους και τις κοινωνίες, στηρίζει.

Β4.

α.
1.

Σύνθετη δομή προτάσεων με χρήση υποτακτικού λόγου:

• “Ποτέ μου δεν ξεχνώ τη διδαχή του Καρλ Πόπερ, σύμφωνα με την οποία αυτό που ουσιαστικά διακρίνει μια δημοκρατική εξουσία από μια μη δημοκρατική είναι πως μονάχα στην πρώτη οι πολίτες μπορούν να ξεφορτωθούν τους κυβερνώντες χωρίς αιματοχυσίες”. [3η παράγραφος]
• “Μόνο η δημοκρατία επιτρέπει τη διαμόρφωση και την εξάπλωση των ειρηνικών επαναστάσεων, όπως συνέβη τις τελευταίες δεκαετίες με την αλλαγή στις σχέσεις των δύο φύλων, που ίσως να είναι η μεγαλύτερη επανάσταση της εποχής μας”. [4η παράγραφος]

2.

Προφορικότητα στο ύφος που δείχνει τη διάθεση επικοινωνίας με τον αναγνώστη διαπιστώνεται στις παρακάτω περιόδους:
• “Και βέβαια χρειάζονται τα ιδανικά. Πώς όμως να μην πάρουμε υπόψη μας τις μεγάλες ιδεολογικές συγκρούσεις που δημιούργησαν αυτούς τους κανόνες; Θέλετε να δοκιμάσουμε να τις απαριθμήσουμε;” [1η παράγραφος]
• “Στο έργο του Φιλοσοφία της Ιστορίας ο Χέγκελ χαρακτήρισε την Ιστορία ως «απέραντο σφαγείο». Μπορούμε να τον διαψεύσουμε; Σε καμία χώρα του κόσμου δεν υπάρχει περίπτωση να διαρκεί επί μακρόν η δημοκρατία δίχως να γίνει ήθος και συμπεριφορά.” [5η παράγραφος]

Β4. β.

Η χρήση της παρένθεσης λειτουργεί ως επεξηγηματικό στοιχείο στην έννοια της αδελφότητας που προηγείται, τονίζοντας το παράδειγμα της παρουσίας της στη Γαλλική Επανάσταση.

Β4. γ.

Στο απόσπασμα αυτό, η σύνταξη είναι ενεργητική, εφόσον το ρήμα παραπέμπει σε κάποιον που ενεργεί. Σε παθητική σύνταξη θα μετατραπεί σε: Μόνο από τη δημοκρατία επιτρέπεται η διαμόρφωση και η εξάπλωση ειρηνικών επαναστάσεων.

Γ1.

Άρθρο

Τίτλος: Η δημοκρατία είναι ευθύνη όλων

Πρόλογος

Οι άνθρωποι ως μέλη κοινωνιών, είχαν πάντα ν’ αντιμετωπίσουν και να λύσουν ποικίλα προβλήματα που δημιουργούνται από τη συμβίωσή τους. Τα πιο σημαντικά από τα προβλήματα αυτά ήταν συνδεδεμένα με τον τρόπο λήψης των αποφάσεων, τον καταμερισμό των υποχρεώσεων και την κατανομή των αγαθών. Η δημοκρατία θεωρείται το πολίτευμα που συνέβαλε στην επίλυση πολλών τέτοιων προβλημάτων. Σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση της ύπαρξη της δημοκρατίας διαδραματίζουν οι ενέργειες των πολιτών ενός κράτους και το σχολείο ως φορέας κοινωνικοποίησης με τη συμβολή του στη διαμόρφωση ενεργών πολιτών με δημοκρατικό ήθος.

Κυρίως Μέρος

Ενέργειες με τις οποίες ο πολίτης κάνει πράξη τη δημοκρατία στην καθημερινότητά του.

• Ο πολίτης ενημερώνεται από διάφορες πηγές, διαμορφώνει ολοκληρωμένη άποψη, συμμετέχει ενεργά και υπεύθυνα στα κοινά προβλήματα του κράτους και αποκτά πολιτική συνείδηση.
• Συμμετοχή σε συζητήσεις για θέματα οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνίας, τοποθέτηση απόψεων σε δημόσια ζητήματα, παρακολούθηση συνελεύσεων δημόσιων φορέων
• Οι πολίτες να μην παρασύρονται από δημαγωγούς οι οποίοι αποτελούν τους χειρότερους εχθρούς του δημοκρατικού πολιτεύματος. Επομένως, η αντίσταση των πολιτών απέναντι σε προσπάθειες χειραγώγησής τους να είναι μεγαλύτερη.
• Σεβασμός στις διαφορετικές απόψεις που εκφράζονται ακόμα κι αν δεν βρίσκουν σύμφωνο τον πολίτη.
• Χρήση του διαλόγου που αποτελεί προϋπόθεση της δημοκρατίας κι όχι χρήση βίας σε οποιαδήποτε έκφανση της ζωής του πολίτη.
• Ο κάθε πολίτης να λειτουργεί χωρίς προκαταλήψεις και να αποβάλει από τη ζωή του τις στερεοτυπικές αντιλήψεις
• Να μη δρα με βάση το ατομικό συμφέρον αλλά το συλλογικό
• Να μην απαξιοί τα εκλογικά του δικαιώματα και να επιλέγει συνειδητά στηριζόμενος στην επαρκή ενημέρωση.
• Αγωνίζεται για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επεμβαίνει όσο δύναται σε περίπτωση καταπάτησής τους Π.χ. δράση μέσω φιλανθρωπικών συλλόγων κ.ά.
• Συναινεί στην τήρηση των νόμων και δεν αντιδρά σε περίπτωση που τους έχει παραβεί ο ίδιος. Η τήρηση του Συντάγματος είναι βασική αξία του δημοκρατικού ήθους. Δράσεις με τις οποίες το σχολείο μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενεργών πολιτών με δημοκρατικό ήθος.
• Αλλαγή των δομών και της λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος με σκοπό την πνευματική καλλιέργεια που θα αποτελέσει το βάθρο της δημοκρατίας
• Ανάπτυξη δράσεων για την ανάδειξη του ανθρωπισμού, της διαλλακτικότητας και της αποδοχής της διαφορετικότητας
• Προτροπή και ενίσχυση του γνήσιου διαλόγου στην εκπαιδευτική διαδικασία και τη σχολική κοινότητα για την έκφραση προβληματισμών κοινωνικού και πολιτικού ενδιαφέροντος.
• Δημιουργία συλλόγων όπου θα συζητούνται τα προβλήματα και οι ανησυχίες των μελών της σχολικών μονάδων
• Οργάνωση αγώνων διαλεκτικής
• Οι μαθητικές συνελεύσεις να εκπροσωπούνται με ορθολογισμό για να εξασφαλίζεται η έκφραση όλων των μαθητών.
• Προώθηση της συμμετοχής των νέων στη Βουλή των Εφήβων που αποσκοπεί στην εξοικείωσή τους με τις δημοκρατικές διαδικασίες και τα δικαιώματα τους.
• Συντονισμένη δημιουργία εντύπων, ερωτηματολογίων, περιοδικών για να εκφράζονται όλοι οι μαθητές ελεύθερα και να ενθαρρύνεται ο διάλογος
• Εκπαιδευτικές εκδρομές των μαθητών σε χώρους όπου διεξάγεται διάλογος και εκφράζεται η πολιτική σκέψη π.χ. Βουλή των Ελλήνων
• Διοργάνωση εκδηλώσεων με ομιλητές διανοούμενους, φιλοσόφους και πολιτικούς
• Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης του μαθητή με σωστή διδασκαλία

Επίλογος:

Συγκεφαλαιώνοντας, διεξάγεται το συμπέρασμα ότι για να μπορεί ο άνθρωπος να ζει ειρηνικά και να προοδεύει πρέπει το περιβάλλον του να είναι υγιές. Ένα περιβάλλον όπου ο κάθε άνθρωπος θα είναι ελεύθερος να αναπτύξει τις δυνατότητές του χωρίς φόβο για τη ζωή του, την εργασία του και την περιουσία του. Το πολίτευμα λοιπόν που παρέχει τέτοιου είδους πολίτες είναι το δημοκρατικό. Το σχολείο μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται ο άνθρωπος για μεγάλο μέρος της ζωής του θα τού μεταλαμπαδεύσει τις δημοκρατικές αξίες για να διαμορφωθεί ως δημοκρατικός πολίτης που θα επιδιώκει να ζει σε ένα δημοκρατικό κράτος. (Υπογραφή αρθρογράφου) (596 λέξεις)



ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΘΕΜΑΤΩΝ:

Τα θέματα στο Μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας χαρακτηρίζονται εύστοχα, ποιοτικά και διαβαθμισμένης δυσκολίας. Απαιτούσαν πολύ καλή γνώση της ύλης όλων των τάξεων του Λυκείου. Απευθύνονταν σε καλά προετοιμασμένους μαθητές.