Ο ΕΑΥΤΟΣ ΜΟΥ, Ο ΕΧΘΡΟΣ ΜΟΥ

Ζιώγου Καλλιόπη, θεολόγος

Ο πιο μεγάλος αντίπαλός μας είναι τελικά ο εαυτός μας. Πότε ήταν η τελευταία φορά που λαχτάρησες στιγμές αληθινής σιωπής για να δεις πού πατάς και πού βρίσκεσαι; Ίσως εδώ και πολύν καιρό..ε; Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που κάνουμε, όταν μπαίνουμε στο σπίτι μας; Πατάμε ένα οποιοδήποτε κουμπί του τηλεχειριστηρίου, να ανοίξουμε την τηλεόραση για να ακούμε κάτι, όχι απαραίτητα πως προσέχουμε ποιο κανάλι βάλαμε και τι λένε, απλά να ακούγεται μια φωνή, γιατί όμως..Μήπως επειδή δεν αντέχουμε ούτε λεπτό την ησυχία και την αναμέτρηση με τον εαυτό μας; Μήπως επειδή κατά βάθος δεν θέλουμε να μείνουμε μόνοι μας με τις σκέψεις μας; Τί είναι αυτό που μας ενοχλεί; Γιατί κάτι είναι, κάτι υπάρχει εκεί στα άραχλα σκοτάδια του νου και της ψυχής μας που κεντάει τη συνείδησή μας και δεν μας αφήνει, μας ενοχλεί. Γιατί δεν θέλουμε να ακούσουμε τη φωνή της συνείδησής μας..

Επειδή δεν θέλουμε, επειδή βολευτήκαμε, επειδή διαρκώς λέμε: « Έλα μωρέ, δεν πειράζει, δε βαριέσαι, ούτε ο πρώτος είμαι, ούτε ο τελευταίος..αύριο, θα του μιλήσω..». Και έρχεται το αύριο και γίνεται ξανά αύριο και μεθαύριο και δεν μιλάμε ποτέ στον συνάνθρωπό μας που ίσως πληγώσαμε, προσβάλαμε. Γι’ αυτό δεν αντέχουμε να ακούμε για Χριστό. Ο Χριστός δεν μας έταξε βόλεμα, ούτε πνευματικές ανέσεις και ευκολίες, οπότε δυσκολευόμαστε τόσο μα τόσο πολύ να ξεβολευτούμε από τη ζωούλα μας που νομίζουμε πως κάνουμε. 

Από τα βασικότερα που αγαπά ο Χριστός και ζητά από μας είναι η σιωπή. Πρώτος τη δίδαξε κατά τη διάρκεια των Παθών του, όταν όλοι τον χλεύαζαν, τον ειρωνεύονταν, τον χτυπούσαν βάναυσα κι όμως εκείνος σιωπηλός υπέμεινε τα πάνδεινα, δείχνοντας το δρόμο. Σχεδόν όλα τα αισθητήρια όργανά μας είναι εξωτερικά, μάτια, μύτη, αυτιά εκτός της γλώσσας..στη γλώσσα, ο Θεός έβαλε δυο φραγμούς πριν ξεστομίσει κάτι, τα δόντια και τα χείλη, έτσι ώστε να σκεφτόμαστε διπλά πριν μιλήσουμε, πριν κατακρίνουμε, πριν περιγελάσουμε κτλ.

Μπορούμε να μιλήσουμε με τη σιωπή. Σε κάποιες περιπτώσεις δε, η σιωπή αναδεικνύεται ιδιαιτέρως εύλαλη, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του δάσκαλου. Ο μέγας διδάσκαλος της Εκκλησίας μας, ο μελίρρυτος Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος αναφέρει χαρακτηριστικά: « Ὁ παιδεύων οὐ λόγῳ μόνον διδάσκει, ἀλλά καί ἔργῳ ». « Τόν διδάσκαλον καί φθεγγόμενον καί σιγῶντα καί ἀριστοποιούμενον καί πᾶν ὁτιοῦν ποιοῦντα, δῆλον εἶναι δεῖ καί ἀπό τοῦ βήματος καί ἀπό τοῦ βλέμματος καί ἀπό τοῦ σχήματος καί ἀπό πάντων ἁπλῶς ». « Εἰ γάρ κάλλος σώματος ἀναπτεροῖ τούς ὁρῶντας, πολλῷ μᾶλλον εὐμορφία ψυχῆς διεγεῖραι δύναιτ’ ἄν τόν θεατήν καί πρός τόν ἴσον παρακαλέσαι ζῆλον ». Ο δάσκαλος είναι αποτελεσματικός στην τάξη, όχι υψώνοντας κορώνες, ούτε εξαντλώντας την αυστηρότητά του στους μαθητές αλλά ακόμη και με τη στάση του σώματός του, το βλέμμα του, μα κυρίως με την σιωπή του μπορεί να εμπνεύσει και να κερδίσει τους μαθητές του.

Η μάνα μπορεί να κερδίσει το ανυπάκουο παιδί της με τη σιωπή της..ποια σιωπή όμως; Όχι την σιωπή, ενώ η ψυχή σιγοβράζει και επιθυμεί γρήγορα δικαίωση των λόγων της αλλά τη γαλήνια σιωπή της προσευχής προς τον Θεό να φωτίσει το παιδί της και την ίδια. Μπορεί να κερδίσει τον δύστροπο σύζυγο με τη σιωπή της, που ενώ αρχικά φαίνεται ως υποταγή εν τούτοις όμως η καρδιά της φλέγεται από προσευχή προς τον Θεό να γαληνέψει τον σύζυγό της. Η σιωπή απαιτεί βέβαια διάκριση. Είναι φορές που επιβάλλεται να υψώσουμε τον τόνο της φωνής μας, όπως για παράδειγμα όταν απειλείται η πίστη μας, τα ιδανικά μας, η πατρίδα μας, η ζωή μας. Εδώ όμως αναφερόμαστε στη σχέση μας με τον εαυτό μας και στην σιωπή που χρειάζεται για να τα βρούμε επιτέλους μαζί του. Ο άγιος Ησύχιος αναφέρει χαρακτηριστικά: « Τα μάτια της σιωπηλής καρδιάς βλέπουν σε μέγα βάθος και τα αυτιά του σιωπηλού μυαλού ακούν θαύματα ανείπωτα ». 

Η σιωπή φέρνει την γαλήνη στην ψυχή και τη σύνεση στο μυαλό. Ο εθνομάρτυρας Άγιος Γρηγόριος ο Ε’, ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης μας λέει πως: « Η σιωπή είναι ο ναός της σύνεσης » και ο Άγιος Εφραίμ ο Σύρος μας τονίζει με νόημα πως « Το σύννεφο σκεπάζει τον ήλιο, ενώ η πολυλογία σκεπάζει την ψυχή, που άρχισε να φωτίζεται με τη θεωρία της προσευχής ». Κάτσε για λίγο στην άκρη λοιπόν, « κατέβασε ρολά », σκέψου ήσυχα, μήπως εσύ πλήγωσες τον συνάνθρωπό σου, δες πρώτα τα δικά σου στραβοπατήματα, βάλε στην άκρη το εγώ σου, δώσε χώρο στον άλλο, άκουσέ τον, κάμε λίγο προσευχή κι άφησε τα όλα στη Θεία Χάρη και όλα θα πάνε καλύτερα. Όλα γίνονται για κάποιο λόγο, ακόμη κι αυτά που δεν γίνονται.