Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, ο Τόλκιν και οι Νεκροί

τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

MSc Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Ὑπ. Δρος(Dph) Κλασσικῆς Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Κατά την διάρκεια του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Γαλλία έχασε πάνω από 1,3 εκατομμύρια στρατιώτες. Η μάχη του Μάρνη αποτελεί το σπουδαιότερο, ίσως, γεγονός αυτού του πολέμου, γιατί από το αποτέλεσμα αυτό (νίκη των Συμμάχων) κρίθηκε κατά μεγάλο μέρος και το αποτέλεσμα της τετραετούς διάρκειάς του (28 Ιουν. 1914 – 11 Νοε. 1918). Η μάχη αυτή (γαλλικά: Première bataille de la Marne) έλαβε χώρα μεταξύ τις 23 και 29 Αυγούστου (π.η) του 1914.

 

Paul François Grossetti

 

Στην μάχη του Μάρνη λοιπόν ένας από τους πολλούς ήρωες Γάλλους ήτο κι ο στρατηγός Paul François Grossetti (Παύλος Γκροσσετί) (Παρίσι, 10 Σεπτεμβρίου 1861 - Παρίσι, 7 Ιανουαρίου 1918). Γεννημένος στο Παρίσι, από γονείς Κορσικανούς ωσάν μπήκε στο στρατό, τοποθετήθηκε αρχικά στην Αφρική, όπου πολέμησε κατά των αλγερινών αντάρτων το 1881-1882 και αργότερα τοποθετήθηκε στην Ασία, όπου συμμετείχε στην εκστρατεία Tonkin (1885-1887). Μετά από αυτή την εκστρατεία, επέστρεψε στην Αφρική (1887-1890). Κατά την έκρηξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου, ως στρατηγός πλέον, ανέλαβε κατά την αντεπίθεση του γαλλικού στρατού στον Μάρνη την διοίκησιν του 16ου γαλλικού σώματος στρατού.

Την 26ην Αυγούστου η μάχη επεξετάθη καθ’ όλον το μέτωπον φθάσασα εις όλην αυτής την έκτασιν. Και οι δύο στρατοί, ο αυτοκρατορικός γερμανικός στρατός και ο συνασπισμός των αγγλογάλλων, επολέμουν με γενναιότηταν απαράμιλλον. Γάλλοι και Γερμανοί αντελαμβάνοντο, ότι ο αγών ήτο υπέρ των όλων κι ώρμων ενθουσιώντες προς τον θάνατον. Ο Γκροσσετί αντιληφθείς ότι μία των μεραρχιών του εκάμπτετο υπό την γερμανικήν πίεσιν, ώρμησεν εις την πρώτην γραμμήν της μάχης. Αι οβίδες και τα πολυβόλα εθέριζον τους γύρω του μαχομένους, δια να εμψυχώση δε τους ζώντας ώρθωσεν το γιγαντιαίον ανάστημά του και δια της βροντώδους φωνής του εκραύγασεν:

- Εγερθήτε νεκροί !!!

Τους εκάλει να εγερθούν και να πολεμήσουν και αυτοί !!! Οι ζώντες δεν ήρκουν. Έπρεπε κι οι νεκροί να εγκαταλείψουν τους τάφους των δια να πολεμήσουν κι αυτοί και να σώσουν την τιμήν της Γαλλίας.

Ο Γκροσσετί τους εκάλει και η μνημειώδης εκείνη φράσις του έμεινεν ιστορική, δια να δεικνύη εις τους μεταγενεστέρους την αγωνιώδην πράγματι εξέλιξιν της γιγαντιαίας και δραματικής εκείνης πάλης.

***

Ο Τζον Ρόναλντ Ρόιελ Τόλκιν (αγγλικά: John Ronald Reuel Tolkien [J. R. R. Tolkien], 3 Ιανουαρίου 1892 – 2 Σεπτεμβρίου 1973) (ο οποίος αναφέρεται στον γραπτό λόγο και με την συντετμημένη μορφή του ονόματός του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν) εξέχων και διαπρεπής Άγγλος φιλόλογος, συγγραφέας, ποιητής και ακαδημαϊκός, σήμερα μας είναι ιδιαίτερα γνωστός ως ο συγγραφέας των ακόλουθων έργων φανταστικής λογοτεχνίας: Χόμπιτ, Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών (τρεις τόμοι) και Σιλμαρίλλιον.

 

Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν

 

Αυτό που ίσως αγνοούν πολλοί είναι το γεγονός, ότι ο Τόλκιν τον Ιούλιο του 1915 ενετάχθη στον Βρετανικό στρατό και έλαβε μέρος στον Α Παγκόσμιο πόλεμο. Στις 27 Οκτωβρίου 1916, ενόσω το Τάγμα του πραγματοποιούσε επίθεση στο Regina Trench, ο Τόλκιν προσβλήθηκε με τον πυρετό των χαρακωμάτων, μια ασθένεια που προήλθε από τις ψείρες και η οποία ήταν κοινή για τα χαρακώματα. Κατόπιν, ο Τόλκιν, μεταφέρθηκε στην Αγγλία, στις 8 Νοεμβρίου 1916. Πολλοί όμως από τους πιο αγαπημένους του φίλους, δεν είχαν την ίδια τύχη και σκοτώθηκαν σε εκείνον τον Πόλεμο.

Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών (αγγλικά: The Lord of the Rings) είναι ίσως το καλύτερο μυθιστόρημα φαντασίας του Τόλκιν. Η ιστορία αρχίζει 60 χρόνια μετά απ' τα γεγονότα του προηγούμενου βιβλίου του Τόλκιν, του Χόμπιτ, αλλά εξελίσσεται σε μια πολύ μεγαλύτερη ιστορία. Γράφτηκε κατά διαστήματα ανάμεσα στο 1937 και το 1949, αν και το μεγαλύτερο του μέρος δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκδόθηκε αρχικά σε τρεις τόμους το 1954 και το 1955, προς ενόχληση του Τόλκιν, που σκόπευε να το εκδώσει σε ένα μόνο τόμο. Ο τρίτος και τελευταίος τόμος του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, ο οποίος και μας απασχολεί ενθάδε αναγράφεται «Η Επιστροφή του Βασιλιά» (The Return of the King).

Σε αυτόν τον τόμο ο τελευταίος βασιλεύς των ανθρώπων, ο Άραγκον αποφασίζει, πριν την τελική μάχη μπροστά στην Μίνας Τίριθ να ενισχύση τον στρατόν του με τους νεκρούς!!! Σκοπεύει να πάη στο βασίλειό τους και να τους ζητήση να εγερθούν και να πολεμήσουν. 

 

Ας δούμε μερικά αποσπάσματα από τα λόγια του ήρωος του Τόλκιν.

[…]

- Αύριο θα πάρω τα Μονοπάτια των Νεκρών…

- Αλλά, Άραγκορν, … είναι λοιπόν η αποστολή σου να γυρέψεις το θάνατο; Γιατί μόνον αυτόν θα βρεις σ’ εκείνον το δρόμο. Δεν αφήνουν τους ζωντανούς να περάσουν.

– Εμένα μπορεί να με αφήσουν να περάσω, … πάντως, εγώ τουλάχιστο θα το αποτολμήσω. Κανένας άλλος δρόμος δεν εξυπηρετεί.

– Μα αυτό είναι τρέλα, είπε. Εδώ πέρα έχεις άντρες φημισμένους κι επιδέξιους πολεμιστές, που δεν πρέπει να τους πας στα σκοτάδια, αλλά στον πόλεμο, που χρειάζονται άντρες.

- Εγώ θα πάρω τα Μονοπάτια των Νεκρών, μονάχος στην ανάγκη.

– Άραγκορν, γιατί θέλεις να πάρεις αυτόν το δρόμο του θανάτου;

– Γιατί πρέπει. Μόνον έτσι βλέπω πως υπάρχει ελπίδα να εκτελέσω το ρόλο μου στον πόλεμο εναντίον του Σόρον.

[…]

Και ο βασιλεύς ξεκίνησε να πάη στο βασίλειο των νεκρών…

[…]

Η Έογουιν όμως έμεινε ακίνητη σαν μορφή σκαλισμένη στην πέτρα, με τα χέρια σφιγμένα στο πλάι και τους κοίταζε ώσπου χάθηκαν στις σκιές κάτω από το μαύρο Ντίμορμπεργκ, το Στοιχειωμένο Βουνό, που βρισκόταν η Πύλη των Νεκρών.

[…]

 

 

Κι όταν τελικά συναντά τους νεκρούς ιδού τι διαδραματίζεται….

- Κρατήστε τους θησαυρούς σας και τα μυστικά σας κρυμμένα στα Καταραμένα Χρόνια! Το μόνο που ζητάμε είναι ταχύτητα. Αφήστε μας να περάσουμε και ύστερα ελάτε! Σας καλώ στο Βράχο του Έρεχ! […]

Και μια φωνή ακούστηκε στη νύχτα να του απαντάει, λες κι από μακριά:

– Για να εκπληρώσουμε τον όρκο μας και να βρούμε ανάπαυση.

Τότε ο Άραγκορν είπε:

– Η ώρα έφτασε επιτέλους. Τώρα πηγαίνω στο Πελάργκιρ στον Άντουιν κι εσείς θα με ακολουθήσετε. Και όταν όλη αυτή η περιοχή καθαριστεί από τους υπηρέτες του Σόρον, θα θεωρήσω τον όρκο εκπληρωμένο κι εσείς θα βρείτε ανάπαυση και θα φύγετε για πάντα. Γιατί εγώ είμαι ο Ελέσαρ, ο κληρονόμος του Ισίλντουρ της Γκόντορ.

Τι έκανε εν τέλει ο ήρωας του Τόλκιν; Τίποτα άλλο από το να μιμηθή τον Γκροσσετί και απ’ το να ζητήση από τους νεκρούς να σηκωθούν και να τιμήσουν τον όρκο των. Κι όλα αυτά γιατί το κακό ήτο τόσον μεγαλωμένον που δεν αρκούσαν οι ζωντανοί να το πολεμήσουν από μόνοι των.

Νομίζουμε ότι ο Τόλκιν είχε μάθει την ιστορία του Γκροσσετί και την αξιοποίησε λογοτεχνικά δεόντως.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 

1. Duriez, Colin: Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, η γέννηση ενός θρύλου, εκδ. «Κέδρος», Αθήνα 2013
2. Ιωάννου Πασσά, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Εθνικός Διχασμός, τόμος β
3. Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ, Ο ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙΩΝ (ΤΡΙΤΟ ΒΙΒΛΙΟ) TOLKIEN J.R.R. (JOHN-RONALD-REUEL), ΚΕΔΡΟΣ, Δεκέμβριος 2012