Διαγώνισμα Λατινικῶν Ι’ (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2018)

Λατινικά Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών
10ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΘΕΜΑΤΑ
(Σε όλη την ύλη)

Α. Να μεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσματα:
Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu. Exclusus ab insidiatoribus Caligulae, recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
“Supervacaneae, ne dicam ineptae, legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem; et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse”.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
[…] nullus locus amicitiae eis est. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem:«Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos, cum iam neutris gratiam referre poteram». 

Μονάδες 40

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

1.α. 

Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: 

• aetatis: τη γενική του πληθυντικού suae: την ίδια πτώση και το ίδιο γένος στο β΄ πρόσωπο για πολλούς κτήτορες 
• mirabili: την ίδια πτώση και το ίδιο γένος στον συγκριτικό βαθμό 
• quodam: την αιτιατική του ουδετέρου γένους της αντίστοιχης ουσιαστικής αντωνυμίας 
• cui: τη γενική πληθυντικού του ίδιου γένους 
• locupletibus: την ονομαστική του ενικού 
• acie: τη γενική του ενικού nullus: τη δοτική του ενικού στο ίδιο γένος 
• locus: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό 
• amicitiae: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό 
• quis: την αιτιατική του ενικού του θηλυκού γένους 
• tempus: την κλητική του πληθυντικού inopes: τη γενική του πληθυντικού
• exulantem: την αφαιρετική του ίδιου αριθμού και γένους 
• neutris: τη γενική του ενικού στο θηλυκό γένος 

Μονάδες 15 

2. 

Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: 

• cepit: το β΄ ενικό στον ενεστώτα της ίδιας έγκλισης της παθητικής φωνής 
• est: το γ΄ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα 
• dicam: το ίδιο πρόσωπο στον παρακείμενο της ίδιας έγκλισης
• malle: το β΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα 
• fieri: το απαρέμφατο μέλλοντα της ίδιας φωνής και την αιτιατική ενικού του ουδετέρου γένους του γερουνδιακού 
• corrumpi: το απαρέμφατο μέλλοντα της ίδιας φωνής 
• posse: το α΄ ενικό υποτακτικής του παρατατικού και το γ΄ πληθυντικό του μέλλοντα της οριστικής
• Nescio: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα.
• diligere: το γ΄ πληθυντικό του συντελεσμένου μέλλοντα της ίδιας φωνής
• metui: το απαρέμφατο του μέλλοντα της ίδιας φωνής 
• coluntur: το απαρέμφατο του παρακειμένου της ίδιας φωνής (να λάβετε υπ’ όψιν το γένος και τον αριθμό του υποκειμένου) 
• ceciderunt: το β΄ πληθυντικό της προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή
• referre: το β΄ ενικό της οριστικής του μέλλοντα στην άλλη φωνή 

Μονάδες 15 

3.α. 

Quodsi forte ceciderunt, tum intellegitur: να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να τον τρέψετε στο αντίθετο του πραγματικού για το παρόν και το παρελθόν. 

Μονάδες 5 

3.β. 

i) quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: ii) et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse (a nullo): Να τρέψετε στην πρώτη πρόταση το ενεργητικό απαρέμφατο σε παθητικό και στη δεύτερη τα παθητικά απαρέμφατα σε ενεργητικά κάνοντας και όλες τις αλλαγές που θα καταστούν απαραίτητες. 

Μονάδες 6 

3.γ. 

anno, casu, cui, amicitiae, eis, se, amicos, neutris: να αναγνωρίσετε συντακτικά τις λέξεις. 

Μονάδες 4

3.δ. 

quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: να αναδιατυπώσετε την πρόταση αντικαθιστώντας το ρήμα ferunt με το ρήμα fertur σε προσωπική σύνταξη. Να επιφέρετε τις απαραίτητες αλλαγές.
Μονάδες 2 

4.α. 

exulantem: Να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση εισαγόμενη α) με τον ιστορικό διηγηματικό cum και β) με τον dum. 

Μονάδες 2 

4.β. 

cum iam neutris gratiam referre poteram: Να αναγνωρίσετε συντακτικά την πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά). 

Μονάδες 3 

4.γ. 

et mementote …. : να εκφράσετε απαγόρευση χρησιμοποιώντας το ne. 

Μονάδα 1

4.δ. 

(Claudius) Exclusus ab insidiatoribus Caligulae (recesserat): να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση με όλους τους δυνατούς τρόπους.
Μονάδες 4 

4.ε. 

Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu: να τρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.
Μονάδες 3

Καλή επιτυχία

Λατινικά Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών
10ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Κλαύδιος στο πεντηκοστό έτος της ηλικίας του κατέλαβε την εξουσία από (χάρη σε) κάποιο περίεργο κι απρόσμενο γεγονός. Όταν διώχτηκε από τους δολοφόνους του Καλιγούλα, είχε αποσυρθεί σε μια θερινή κατοικία, της οποίας το όνομα είναι Ερμαίο.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
«Μέλη (ή πρεσβευτές) της περιττής, για να μην πω της ανόητης, πρεσβείας, πείτε στους Σαμνίτες ότι ο Μάνιος Κούριος προτιμά να εξουσιάζει τους πλούσιους παρά να γίνει ο ίδιος πλούσιος˙ και θυμηθείτε ότι εγώ δεν είναι δυνατόν ούτε στη μάχη να νικηθώ ούτε με χρήματα να διαφθαρώ».
………………………………………………………………………………………………………………………………………
[…] σ’ αυτούς δεν υπάρχει καμία θέση για φιλία. Γιατί δεν ξέρω ποιος μπορεί να αγαπά αυτόν τον οποίον φοβάται ή αυτόν που νομίζει πως τον φοβάται. (Στους τυράννους) δείχνουν εντούτοις (οι γύρω τους) υποκριτικό σεβασμό, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν όμως τυχαία, όπως συμβαίνει συνήθως, χάσουν την εξουσία, τότε γίνεται αντιληπτό (ή: τότε καταλαβαίνουν) πόσο στερημένοι από φίλους υπήρξαν (ή: πόσο τους έλειψαν οι φίλοι). Αυτό είναι που λένε ότι είπε ο Ταρκύνιος, όταν ήταν εξόριστος: «Τότε (μόνον) κατάλαβα ποιους είχα πιστούς φίλους, ποιους άπιστους, όταν δεν μπορούσα πια να ανταποδώσω τη χάρη ούτε σε εκείνους ούτε σε αυτούς».
(Μονάδες 40)

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. 

• aetatis: aetat(i)um 
• suae: vestrae 
• mirabili: mirabiliore 
• quodam: quiddam 
• cui: quarum 
• locupletibus: locuples 
• acie: aciei 
• nullus: nulli 
• locus: loca 
• amicitiae: amicitiis 
• quis: quem 
• tempus: tempora 
• inopes: inopum
• exulantem: exulante neutris: neutrius

(Μονάδες 15) 

2. 

• cepit: caperis/-re est: sunto dicam: dixerim malle: mavultis
• fieri: factum iri , faciendum corrumpi: corruptum iri posse: possem, poterunt
• Nescio: nescito
• diligere: dilexerint
• metui: metutum iri coluntur: cultos esse ceciderunt: caditote
• referre: refereris /-re

(Μονάδες 15)

3.α. 

ανοιχτή υπόθεση (1ο είδος). Συγκεκριμένα, η υπόθεση εκφέρεται με οριστική παρακειμένου (ceciderunt) και αναφέρεται στο παρελθόν, ενώ η απόδοση εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (intellegitur) και αναφέρεται στο παρόν. (Ισοδυναμεί με αόριστη επανάληψη στο παρόν ή μέλλον της αρχαίας ελληνικής).
αντίθετο του πραγματικού για το παρόν: Quodsi caderent, tum intellegeretur αντίθετο του πραγματικού για το παρελθόν: Quodsi cecidissent, tum intellectum esset
(Μονάδες 5)

3.β. 

i) quod a Tarquinio dictum esse ferunt exulante ii) et mementote me aliquem nec acie vincere nec pecunia corrumpere posse 

(Μονάδες 6) 

3.γ. 

• anno: απλή τοπική αφαιρετική του χρόνου στο cepit (δηλώνει το πότε) casu: απλή οργανική αφαιρετική της αιτίας ή του τρόπου στο cepit cui: δοτική προσωπική κτητική από το est
• amicitiae: δοτική του σκοπού στο locus
• eis: δοτική προσωπική κτητική στο ρήμα est
• se: υποκείμενο του απαρεμφάτου metui (ταυτοπροσωπία → λατινισμός ειδικού απαρεμφάτου)
• amicos: κατηγορούμενο στο αντικείμενο του ρήματος (habuissem), quos
• neutris: έμμεσο αντικείμενο του απαρεμφάτου referre

(Μονάδες 4)

3.δ. 

quod Tarquinius dixisse fertur exulans
(Μονάδες 2)

4.α. 

exulantem:
a) cum Tarquinius exularet
b) dum Tarquinius exulat
(Μονάδες 2)

4.β. 

cum iam neutris gratiam referre poteram: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα intellexi. Εισάγεται με τον καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum και εκφέρεται με οριστική, γιατί η πράξη μας ενδιαφέρει από καθαρά χρονική άποψη (η οριστική διατηρείται, γιατί λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο). Ειδικότερα εκφέρεται με παρατατικό (poteram), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν(ουσιαστικά επεξηγεί το χρονικό επίρρημα tum).
(Μονάδες 3)

4.γ. 

ne memineritis 

(Μονάδα 1)

4.δ. 

Postquam/ut Claudius exclusus est (exclusus erat) ab insidiatoribus Caligulae. Cum Claudius exclusus esset ab insidiatoribus Caligulae. 

(Μονάδες 4)

4.ε. A Claudio quinquagesimo anno aetatis suae imperium captum est mirabili quodam casu. 

(Μονάδες 3)

• Τα θέματα επιμελήθηκαν οι Αργυροπούλου Μαρία και Πλακίδας Γεώργιος.
• Ο επιστημονικός έλεγχος πραγματοποιήθηκε από τις Βενούτσου Μαριάννα και Κεκροπούλου Μαρία