Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΠΟΥ ΠΟΝΑ..

Με το τέλος των Βαλκανικών πολέμων η Ελλάδα συσσωματώθηκε στο Ελληνικό Βασίλειο κι έτσι με τον καιρό περιορίστηκε η πλήρης μονοπώληση της αρχαιολογίας από τα δυτικά έθνη. Ελληνικές ανασκαφές εγκαινιάζονται στους κυριότερους αρχαιολογικούς χώρους: Πέλλα , Δίον, Έδεσσα και Παλατίσια-Βεργίνα, η οποία αργότερα θα ταυτιστεί με τις Αρχαίες Αιγές. Εντωμεταξύ οι Αμερικανοί φέρνουν στο φως την Όλυνθο στην Χαλκιδική, οι Γάλλοι τους Φιλίππουςστην Ανατολική Μακεδονία, ενώ η Ακαδημία του Βερολίνου εμπιστεύεται την έκδοση του συντάγματος των επιγραφών της Μακεδονίας στον Αμερικανό Ch. Edson και στον Βρετανό J.M.R. Cormack. Αυτά τα εγχειρήματα θα διακοπούν από τον Β'Παγκόσμιο πόλεμο και τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο , που θα μαίνεται στην Μακεδονία ως το 1949.

Μόνο στην δεκαετία του 1950 αρχίζει η επαναλειτουργία των εγκαταλελειμμένων ανασκαφών. Σ'αυτές θα προστεθούν σύντομα και καινούργιες, είτε βάσει σχεδίου, είτε μετά από τυχαίες ανακαλύψεις κατά τη διάρκεια οικοδομικών εγασιών στα αστικά κέντρα ή οργωμάτων στην ύπαιθρο.

Η αποκάλυψη από τον Μανόλη Ανδρόνικο των βασιλικών τάφων της Βεργίνας από το 1977 και μετά αποτέλεσε με θεαματικό τρόπο το επιστέγασμα των προσπαθειών των Ελλήνων επιστημόνων.Η αφθονία του αρχαιολογικού υλικού είχε καταστήσει αναγκαία την κατασκευή του μεγάλου Αρχαιολογικού Μουσείου στην Θεσσαλονίκη.

Η ανασκαφή της Αιανής και η έρευνα σ'άλλες γειτονικές θέσεις απέδειξε ότι ο πολιτισμός της Άνω Μακεδονίας ήταν πολύ πιο ανεπτυγμένος και επηρεασμένος από νότιες επιδράσεις απ'ό,τι μπορούμε να φανταστούμε.

Υπάρχουν λαοί που οφείλουν την ταυτότητά τους σε μια περιοχή και περιοχές που οφείλουν την ταυτότητά τους σ'έναν λαό. Η Μακεδονία δεν είναι τίποτα άλλο απ'την χώρα των Μακεδόνων. Γι'αυτό δυσκολευόμαστε να την ορίσουμε γεωγραφικά με ακριβή τρόπο. Στην πορεία της ιστορίας τα όρια της χώρας ακολούθησαν την εξάπλωση των Μακεδόνων . Εδώ γίνεται λόγος για μια περιοχή στην ολοκληρωμένη της μορφή, όπως είχε διαμορφωθεί στο τέλος της ελληνιστικής εποχής και πριν από την ρωμαϊκή κυριαρχία με την κατάκτηση,τον αποικισμό των εδαφών,την έξωση και αφομοίωση των αυτόχθονων λαών. Αυτή η ιστορική Μακεδονία βρίσκεται εντός των συνόρων της Ελλάδας της οποίας αποτελεί την βορειότατη επαρχία. Περικλείεται στον νότο από το όρος Όλυμπο και τα Καμβούνια όρη, δυτικά απ'την οροσειρά της Πίνδου και την λίμνη ,στο Βορρά από τα όρη της Βαρνούς (Καϊμακτσαλάν ) και Όρβηλος (Μπέλες). Ανατολικά,ως τη βασιλεία του Φιλίππου του Ε' η Μακεδονία δεν εκτεινόταν πέρα απ'την κοιλάδα του Στρυμόνα.

Το λίκνο της Μακεδονικής δυνάμεως περιλάμβανε την μεγάλη προσχωματική πεδιάδα που σχηματίζεται από από τους ποταμούς Αλιάκμονα,Λουδία και Αξιό και από την πεδιάδα της Πιερίας (Κατερίνης) με τους πρόποδες των ορέων που τις περιβάλλουν :τον Όλυμπο,τα Πιέρια,το Βέρμιο και τον Βαρνούντα.Το κέντρο της μεγάλης πεδιάδας που κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Βοττία (Βοττιαία) ή Ημαθία, καλυπτόταν ως τις αρχές του 20ου αι. από έλη και μια λίμνη,τη Λουδιακή,την οποία συνέδεε με τη θάλασσα ο απορρέων ποταμός της ,ο Λουδίας. Στα δυτικά αυτών των δύο πεδιάδων εκτεινόταν η Άνω Μακεδονία ,μια σειρά ορεινών υψιπέδων που σχημάτιζαν ισάριθμα ανεξάρτητα βασίλεια: την Ελίμεια στον μέσο ρου του Αλιάκμονα, την Ορεστίδα στον άνω ρου του και γύρω από την λίμνη Καστοριά , τη Λίγκο στη σημερινή πεδιάδα της Φλώρινας.

Δύο μεγάλες συγκοινωνιακές οδοί που επρόκειτο να γίνουν ρωμαϊκές οδοί ,εξασφάλιζαν μια σχετική ενότητα σ'αυτή την αχανή χώρα. Η πρώτη συνέδεε τη λεκάνη του Δούναβη με το Θερμαϊκό κόλπο και πιο πέρα με την νότια Ελλάδα . Η δεύτερη,η περίφημη Εγνατία οδός των Ρωμαίων, επέτρεπε την διέλευση με κατεύθυνση Δύση-Ανατολή από τιςακτές της ιλλυρικής ακτής,την Απολλώνία και το Δυρράχιο ως την Σηστό ή το Βυζάντιο στις πύλες της Ασίας.Αυτοί οι δύο άξονες ήταν βασιλικές οδοί,μετρημένες σε στάδια και εξοπλισμένες με σταδιοδείκτες απ'την μακεδονική διοίκηση.

Η Μακεδονία αποτελεί πάντοτε μια εξωτική περιοχή της Ελλάδας. Ο ταξιδιώτης ,που διασχίζει την κοιλάδα των Τεμπών για να μπει στην Πιερία,ανακαλύπτει έναν τόπο του οποίου η κλίμακα-άν όχι η φύση-διαφέρει.Τον υποδέχονται τα αιώνια χιόνια του Ολύμπου,του υψηλότερου όρους της Ελλάδας. Ευθείς δρόμοι, πλαισιωμένοι από πανύψηλες λεύκες,τον οδηγούν μέσα από αχανείς πεδιάδες που ποτίζονται από αέναους ποταμούς. Ανεβαίνοντας προς τα πιο υψηλά οροπέδια συναντά δάση από δρυς,οξυές και σημύδες.

Αν και το λιοντάρι και ο βόνασος-άλλοτε κατεξοχήν τρόπαια των βασιλικών κυνηγιών-δεν ελλοχεύουν πια στους λόφους και τα νάπη,το ελάφι,ο λυγξ και η αρκούδα αντέχουν ακόμα στις εφόδους των κυνηγών.Επάνω στις αρρυτίδωτες επιφάνειες των λιμνών Πρέσπας και Βεγορίτιδας καθρεφτίζονται κύκνοι πελαργοί και πελεκάνοι, ενώ στ βάθη τους αφθονούν τα ψάρια του γλυκού νερού. Αυτή η εικόνα της Μακεδονίας δεν πρέπει να είναι διαφορετική από 'κείνη που αντίκριζε ο ταξιδιώτης της κλασικής αρχαιότητας.