ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΙΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΤΗΣ ΒΙΚΥΣ ΣΙΑΜΑΝΤΑ

Οι στερεοτυπίες αποτελούν απλές επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες ή συγκεκριμένες τελετουργίες. Μέσω αυτών το παιδί προσπαθεί να επικοινωνήσει διαφορετικές ανάγκες του:

Ø      Να αιτηθεί κάτι που επιθυμεί

Ø      Να αποφυγεί κάτι δυσάρεστο για το ίδιο

Ø      Να διαχειριστεί άγχος που πιθανόν βιώνει

Ø      Να κατανοήσει το τι εκτυλίσσεται εκείνη τη στιγμή

Ø      Να διαχειριστεί πιθανόν πολλά και διαφορετικά αισθητηριακά ερεθίσματα.

Ø      Να εκφράσει ενδιαφέρον για συγκεκριμένα ερεθίσματα

Ø      Να αυτορρυθμιστεί.

Πολλές φορές στο πλαίσιο σχολικών τάξεων οι στερεοτυπίες (φτερουγίσματα, έντονα παλαμάκια, κίνηση σώματος κλπ) μπορεί να αποτελούν πηγές «διαταρακτικής συμπεριφοράς» όπως συχνά περιγράφεται από συναδέλφους, με αποτέλεσμα οι ίδιοι να προσπαθούν να τις περιορίσουν ή και να τις σταματήσουν. Ωστόσο, με τη χρήση τεχνικών συμπεριφορισμού (δράσεις τύπο συνέπεια-επιβράβευση) ουσιαστικά γίνεται προσπάθεια κανονικοποίησής τους και όχι αποδοχής της συμπεριφοράς τους.

Η παρατήρηση του πότε αναπαράγεται η στερεοτυπία, η κατανόηση του πλαισίου εντός του οποίου αναπαράγεται, όπως και η εύρεση των αιτιών εμφάνισης διευκολύνουν την κατανόηση εκ μέρους του εκπαιδευτικού των πραγματικών λειτουργιών τους. Μέσα από αυτό τον τρόπο, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιήσουν την εμφάνιση των στερεοτυπιών ως εργαλείο για την εκμάθηση εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας και την κατανόηση του μαθητή τους, αφού ερευνητικά έχει ήδη αναδειχθεί το γεγονός ότι οι στερεοτυπικές συμπεριφορές συνδέονται με την προσοχή και τη μάθηση. Σταδιακά με αυτόν τον τρόπο μπορούν να δομήσουν το περιβάλλον έτσι ώστε ο μαθητής να αισθάνεται οικεία και άνετα σε αυτόν. Δομημένο πρόγραμμα δραστηριοτήτων, γυμναστικές ασκήσεις, εκμάθηση αυτοδιαχείρησης (κατανόηση αιτιών, εκμάθηση εναλλακτικών συμπεριφορών, διαχείριση αυτών), παροχή διαφοροποιημένων δραστηριοτήτων καθ’όλο το μήκος του σχολικού προγράμματος που να εμπεριέχουν στοιχεία που να κινητοποιούν και το συγκεκριμένο μαθητή είναι μερικές προτάσεις. 

Σημασία έχει μέσα στο πλαίσιο τάξης να γίνουν κατανοητές οι ανάγκες του συνόλου των μαθητών από το σύνολο των μαθητών. Εξάλλου οι στερεοτυπικές συμπεριφορές μπορούν να εκδηλωθούν από μαθητές ανεξαρτήτου αν φέρουν αναπηρία ή όχι. Πολλές φορές τα άλλα παιδιά ιδίως στις μικρότερες ηλικίες εκφράζουν παράπονα σε περίπτωση που υπάρχει «διαφορετικό» πλαίσιο αντιμετώπισης ενός άλλου συμμαθητή τους. Για αυτό το λόγο το πλαίσιο αυτό δεν πρέπει να είναι «διαφορετικό» αλλά διαφοροποιημένο και να αφορά όλους τους μαθητές. Ο κάθε μαθητής έχει δικαίωμα να αναγνωρίζονται και να γίνονται σεβαστές οι ανάγκες του και οι συμπεριφορές του. Η διαφορετικότητα και η αποδοχή της δεν αποτελεί απλά μια θεματική αλλά καθημερινή πρακτική, καθημερινό βίωμα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, οι στερεοτυπίες ενός μαθητή είναι κομμάτι του εαυτού του και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τέτοιες και όχι ως διαταρακτικές συμπεριφορές που χρειάζονται συμμόρφωση.