Η θεωρία του Νου και τα άτομα με Αυτισμό

της Δρος Αριστονίκης Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου

Η ικανότητα του ατόμου να κατανοεί το νου των άλλων αλλά και τον δικό του αναπτύσεται στην παιδική ηλικία. Σύγχρονες έρευνες ωστόσο δεικνύουν πως τα παιδιά με Αυτισμό δυσκολεύονται να αντιληφθούν νοητικές καταστάσεις. Η δυσκολία των παιδιών με Αυτισμό διαφαίνεται έντονα σε δοκιμασίες που σχετίζονται με την παραπλάνηση. Ακόμη τα παιδιά με Αυτισμό δεν κατανοούν επαρκώς τις πεπειθήσεις καθότι φαίνεται ότι η κατανοήση τους βρίσκεται σε επίπεδο τυπικής ανάπτυξης 6-7 ετών.

Στο συναίσθημα, τώρα, τα άτομα με Αυτισμό έχουν ελλειπτική αντίληψη σε δραστηριότητες που αφορούν την ταύτιση και την πρόβλεψη συναισθημάτων. Ιδιαίτερη δυσκολία παρουσιάζουν στο να κατανοήσουν σύνθετα συναισθήματα.

Οι δυσκολίες που έχουν τα άτομα με Αυτισμό:

1. Αδυναμία να επιδείξουν ευαισθησία στα συναισθήματα των άλλων

2. Δυσκολία στο να αντιλαμβάνονται το τι γνωρίζουν οι άλλοι

3. Δυσκολία στη δημιουργία φιλιών με βάση την ανταπόκριση σε προθέσεις

4. Αδυναμία να αντιληφθούν το αν ο ακροατής επιδεικνύει ενδιαφέρον για μια συζήτηση

5. Δυσκολία να εντοπίζουν τα υπονοούμενα στα λόγια των ομιλητών

6. Αδυναμία να προβλέπουν τις σκέψεις των άλλων

7. Δεν κατανοούν τις παρεξηγήσεις

8. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν το ψέμα

9. Δυσκολία να αντιληφθούν τα κίνητρα των άλλων

10. Δυσκολία στην κατανόηση κανόνων συμπεριφοράς

Ως προς το συναίσθημα παρουσιάζονται πιο κάτω τα στάδια της συναισθηματικής επίγνωσης με βάση τα οποία μπορεί ένα παιδί με Αυτισμό να εκπαιδευτεί:

1. Συναισθηματογνωσία από φωτογραφίες

2. Συναισθηματογνωσία από σκίτσα

3. Συναισθηματογνωσία με βάση καταστασιακές αφηγήσεις

4. Συναισθηματική κατανόηση επιθυμιών των ηρώων (ιστορίες)

5. Κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων με βάση τις πεποιθήσεις που είχαν για διάφορες καταστάσεις

Βιβλιογραφία

1. Baron-Cohen, S. (1989). The autistic child’s theory of mind: A case of specific developmental delay. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 30 (2), 285-298
2. Ozonoff, S., Pennington, B. F., & Rogers, S. J. (1991). Executive function deficits in high-functioning autistic individuals: Relationship to theory of mind. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 32 (7), 1081-1105. 20.
3. Rieffe, C., Meerum-Terwogt, M., & Stockmann, L. (2000). Understanding atypical emotions among children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 30, 195-203.