ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗ Ή ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ;

ΤΗΣ ΒΙΚΥΣ ΣΙΑΜΑΝΤΑ

«Θα μάθει να διαβάζει και να γράφει; Πώς θα πάει στο Δημοτικό; Πιάνει στραβά το μολύβι; Πώς θα μάθει να γράφει έτσι;», αυτές είναι κάποιες από τις ερωτήσεις που γονείς θέτουν στους νηπιαγωγούς από την πρώτη ημέρα του σχολείου. 

Συνομιλώντας με συναδέλφους και διαβάζοντας έρευνες σχετικά με τον τρόπο προσέγγισης του εγγραμματισμού στα νηπιαγωγεία μας παρατήρησα ότι οι απόψεις διίστανται. Πολλοί υποστηρίζουν ότι πρέπει τα παιδιά να εισαχθούν εξαρχής στον γραπτό κώδικα, ενώ καλούνται μάλιστα να τον αναπαράγουν μέσω της αντιγραφής. Άλλοι υποστήριξαν ότι ο γραπτός κώδικας υπάρχει ούτως ή αλλιώς στο χώρο του σχολείου και σταδιακά θα μάθουν να γράφουν και τα παιδιά. Ενώ άλλοι ανέφεραν ότι είναι υπέρ και των δύο προαναφερόμενων θεωριών.

Η περιοχή της γλωσσικής εκπαίδευσης, λοιπόν, φαίνεται να είναι μια περιοχή προβληματισμού και αλλαγών. Από το 1970 διακρίνονται δύο μέθοδοι σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με τη διδασκαλία της πρώτης γραφής και ανάγνωσης.

Η πρώτη μέθοδος αναφέρεται στον αναδυόμενο εγγραμματισμό, η οποία βασίζεται στη μεγαλόφωνη ανάγνωση των βιβλίων. Τα παιδιά συμμετέχουν στη διαδικασία της ανάγνωσης, συζητούν πάνω σε αυτή, τη συνδέουν με τις εμπειρίες τους, αναδιηγούνται την ιστορία ή δημιουργούν μία δική τους, τη δραματοποιούν ή την αναπαράγαγουν με διαφορετικούς τρόπους, αναπτύσσουν κριτική σκέψη και λεξιλόγιο.

Η δεύτερη μέθοδος βασίζεται στην άμεση διδασκαλία της φωνολογικής επίγνωσης και προετοιμάζουν τα παιδιά άμεσα για την ανάγνωση και τη γραφή. Η διαδικασία σύνθεσης φωνήματος-γραφήματος και η αποκωδικοποίηση του γραπτού κώδικα αποτελεί σημαίνον στάδιο ώστε τα παιδιά να ανακαλύψουν την αλφαβητική δομή.

  

Αναδυόμενος εγγραμματισμός ή άμεση διδασκαλία γραφής και ανάγνωσης;

Οι ερευνητές απαντούν ότι πρέπει να συνδυάζονται και οι δύο μέθοδοι, οι οποίοι μάλιστα θα διαφοροποιούνται με βάση το ατομικό προφίλ του κάθε μαθητή. Η μεγαλόφωνη ανάγνωση μαζί με τα παιδιά και η παροχή αντίστοιχων ερεθισμάτων οδηγούν στην κατανόηση της έννοιας της «λέξης», ενώ συνδέουν το γραπτό κώδικα με την κοινωνική πρακτική, δημιουργώντας τα κατάλληλα κίνητρα, ώστε να ενασχοληθούν με αυτόν τα παιδιά. Η φωνολογική ενημερότητα, από την άλλη, επιτρέπει στον ομιλητή να αποκτήσει την επίγνωση των βασικών στοιχείων της λέξης, όπως και να κατακτήσει την ικανότητα χειρισμού τους. Επομένως, στο νηπιαγωγείο δεν προτείνεται η συστηματική διδασκαλία ανάγνωσης και γραφής, αλλά ο αναδυόμενος εγγραμματισμός και η εξάσκηση στη φωνολογική ενημερότητα.