Η φωναχτή σκέψη ως μεταγνωστική δεξιότητα στην Ανάγνωση

της Δρος Αριστονίκης Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου

Μεταγνώση είναι η επίγνωση του τρόπου που λειτουργεί η σκέψη και των τρόπων με τους οποίους επεξεργάζεται κανείς τη γνώση, του τί ξέρει και τί δεν ξέρει κανείς. Στην ουσία, είναι κομμάτι της αυτοεκτίμησης του ανθρώπου.

Η αυτορρύθμιση, από την άλλη πλευρά, είναι η ικανότητα του ατόμου να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του, τη συμπεριφορά και την προσοχή του ώστε να μπορεί να προσαρμόζεται στο περιβάλλον του. Αυτές οι δύο δεξιότητες μπορούν να βοηθήσουν ττους εκπαιδευόμενους στο να γνωρίζουν τι γνωρίζουν και πως το γνωρίζουν. 

Τα κριτήρια που χρησιμοποίησε ο Pressley (2000) παρατηρώντας έμπειρους αναγνώστες να χρησιμοποιούν μεταγνωστικές δεξιότητες είναι τα εξής: 

• Έχει ο αναγνώστης στόχο ως τις πληροφορίες που αναζητει; (ενημερότητα στόχου)
• Μελετά τους πίνακες ή τα σχήματα;
• Διατυπώνει προσωπικές προσδοκίες για το κείμενο;
• Σημειώνει μέρη του κείμενου; (σχεδιασμός)
• Πόσο συχνά επανέρχεται σε προηγούμενα σημεία; (παρακολούθηση)
• Πόσο συχνά σημειώνει άλλες πηγές πάνω στο κείμενο που διαβάζει;
• Πόσο συχνά ενεργοποιούνται μέσω των παραπομπών προηγούμενες γνώσεις; (συσχετισμός πληροφοριών με προυπάρχουσα γνώση)
• Πόσο συχνά αντιδρά σε πληροφορίες του κειμένου με βάση δικές του γνώσεις;
• Πόσο συχνά σημειώνει στο κείμενο αντιφατικά για τον ίδιο τον αναγνώστη σημεία;
• Πόσο συχνά αξιολογεί αν το κείμενο σχετίζεται με τους στόχους του;
• (αξιολογική αντίδραση)
• Πόσο συχνά διατυπώνει κρίσεις σχετικά με το αν αυτό που διαβάζει είναι ειδική πληροφορία;
• Πόσο συχνά διατυπώνει συμπεράσματα πέρα από αυτά που του δίνει το κείμενο (επεξεργασία σε βάθος)
• Πόσο συχνά παραφράζει αυτά που λέει το κείμενο;
• Πόσο συχνά καταγράφει πληροφορίες που αφορούν το κείμενο;
• Πόσο συχνά δείχνει ενδείξεις ότι θα αναζητήσει επιπρόσθετο υλικό;
• Πόσο συχνά ο αναγνώστης τονίζει τα κύρια σημεία;
• Πόσο συχνά ο αναγνώστης επεμβαίνει στο κείμενο προκειμένου να αναδείξει επιχειρήματα; (διασάφηση της δομής του λόγου)
• Πόσο συχνά επεξεργάζεται σε βάθος το κείμενο γράφοντας σημειώσεις στο περιθώριο; (γραπτές αντιδράσεις)

Εσείς τι από τα παραπάνω κάνετε, όταν μελετάτε ένα κείμενο;
Η μεταγνωστικη δεξιοσύνη, ωστόσο, επηρεάζεται και από τους παρακάτω παράγοντες: 

• Προηγούμενη γνώση
• Νοημοσύνη
• Γνώση στρατηγικών μάθησης

Η φωναχτή ανάγνωση είναι μια πολύ καλή μεταγνωστική δεξιότητα. Βοηθά τον αναγνώστη να ακούει αυτό που διαβάζει.