ΨΗΦΙΔΕΣ ΑΠ'ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΛΥΡΙΚΟΥ ΒΙΟΥ ΤΟΥ Α. ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ

της Αγγελικής Μουστάκου
- φιλολόγου

Ιδιαίτερη είναι η φύση του Άγγελου Σικελιανού. Καθαρά ποιητική-συνεπώς πνέει πέρα από τα καλούπια του συνηθισμένου και του αναμενόμενου. Με αγωνίες ασίγαστες και πύρινη αγάπη για την δική του ιδεατή Ελλάδα αποτύπωσε στους πρωτοποριακούς στίχους των ποημάτων του το λαμπερό όραμά του.

Από τον Άγγελο είναι για μένα αρκετοί μερικοί διάσπαρτοι στίχοι που συγκρατώ μελετώντας τον ,για να μου φωτίζουν την διάθεση. Κάθε φορά κάνω στάσεις σε διαφορετικά σημεία των ποιητικών του στοχασμών του -και προϊόντος του χρόνου όλο και σε πιο απρόσμενα σημεία που άλλοτε ίσως και να μην κέντριζαν την προσοχή μου.


Αυτήν την φορά απομονώθηκα γι'αρκετή ώρα στο ξεκίνημα του ποιήματός του με τον τίτλου "Μακρυγιάννης'':

<<Χαρά σ'εκείνον που πρωτοσήκωσε
απ'τις σκόνες σκεπασμένο
το δίστομο σπαθί του Λόγου Σου
στον ήλιο, Μακρυγιάννη ...>>

Λέξεις λιτές σε συνδυασμό δυνατό, προκαλούν ρίγος ,τέτοιο που αισθάνεται κανείς όταν της δικαιοσύνης οι αγώνες γενναία υψώονται στο φως του ήλιου. Ζωντανή κι απτή αστράφτει του σπαθιού η εικόνα.

Το αντίστοιχο συμβαίνει στο ποίημά του ''Ανδρέας Κάλβος'' όπου υμνεί τον ποιητή της Αρετής και της Τόλμης:

<Ω,του Πινδάρου σύνθρονος ψυχή,
συνέστιε των θεών....>>

<<...ω ασυντρόφιαστο της αρετής πελώριο κλέος...>>

<<Ω γεννημένε
σε χρόνους άγιους
που τους φώτιζεν η λάμψη των σπαθιών μας...>>

Οι επιθετικοί προσδιορορισμοί που επιλέγει ηχούν τόσο τεράστιοι ,που προκαλούν ξάφνιασμα .

Μοναδικοί είναι και οι στίχοι που αφιέρωσε στου Μαλακάση τον θάνατο. Ξεχωρίζω ένα σημείο:

<<Μέσα στη μέρα αυτή τη χειμωνιάτικη
μιαν αναπάντεχη Άνοιξη για σένα είναι κρυμμένη
κι ανάμεσα σε μυγδαλιές που ώρα την ώρα ανθίζουνε
η Δόξα λευκοχίτωνη σε περιμένει...>>

Όσο για τους στίχους που συγκλόνισαν στο θάνατο του Παλαμά ωχριά κάθε περιγραφή. Συνθλίβουν ακόμα και σήμερα-θα συνθλίβουν αιώνια:

<<Ηχήστε, οι σάλπιγγες....Καμπάνες βροντερές
δονήστε σύγκορμη τη χώρα,πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου...Οι φοβερές
σημαίες ,ξεδιπλωθείε στον αέρα!
Σ'αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!...>>

Κι απ'το γνωστό ποίημα ''Ιερά οδός'' την φορά αυτή μαγεύτηκα απ'την εξής εικόνα:

<<.......Κι η πέτρα
π' αντίκρισα σεμια άκρη ριζωμένη,
θρονί μου φάνη μοιρασμένο μου ήταν
απ'τους αιώνες...>>

Ο Σικελιανός έζησε α'το 1933 εως το 195Ο στο σπιτάκι του στην Σαλαμίνα. Βίωσε κι εκεί μεγάλες απογειώσεις της έμπνευσής του.Μαγεύτηκα απ' τον προβλαματισμό τριών στίχων στο ποίημάτου " Στοέρμο χωράφι εκεί στη Σαλαμίνα :

<<Κ'είπα: Από πούθε βγαίνει ετούτ'η λάμψη,
τριγύρα και βαθιά μου,που δε μοιάζει
από κανένα να ξεχύνεται άστρο; >>>

Η δεύτερη στροφή απ'το εκπληκτικό ποίημα ''Αφαία'' μου δίνεται σαν πύλη εισόδου σε κάποιο άβατο κοσμικών μυστικών :

<< Αλλ' ως δεξιά μας και ζερβά ανοίξανε οι πυλώνες
και μονοκράτης άπλωσε στα πέρατα ορυθμός,
α, πώς ξανάρχονταν βουβές σ'εμέ οι αλήθειες μόνες
που τις ποιμαίνει αθάνατος ο κρύφιος Αριθμός' >>

Ο χαρακτηρισμός ''μονοκράτης'' θέλει θαρρώ πολλά να μου εκμυστηρευτεί. Έτσι την αίσθηση και την πεπόιθηση μου δίνει.

Απ' το ποίημα' 'Η κορφή του Νίσυρου'' μ' έχει καθηλώσει ο μυητικός στίχος:

<< Ανηφόρι τραχύ ν'ανέβεις στην ίδια την κορφή σου>>

Υποκλίνομαι κυριολεκτικά στους εξής στίχους του ποιήματος Λίλιθ:

<<Το πνέμα το βαθύ του ανδρισμού μου.....
......πάσκει
παλεύοντας με τον Θεό να σμίξει πάλι την πρώτη του ακατάστροφη πατρίδα
πιο πάνω από τα σύνορα του Μύθου
μακρύτερα απ'τον κύκλο τον γραμμένο
της ιστορίας,πιο πέρα από τον Λόγο>>

Εδώ ο Άγγελος αγγίζει την ψυχή μου-την ολοκαίνουρια θεώρηση των όσων της πατρίδας μου πραγμάτων με αφορούν και μ'εκ-παιδεύουν

Στο ποίημα ""Μαβίλης'' καταλυτικούς νιώθω τους δυο πρώτους στίχους

<< "Στο φως θανάτωσέ με:'' Όμοιος ο Αίαντας
μορφή του Ολύμπου ,αντίκρισε τηΜοίρα...>>

Οι στίχοι με τους οποίους ολοκληρώνεται το ποίημα "Ύμνος του μεγάλου Νόστου'' το καταλαβαίνω πως επιδιώκουν να μου υποδείξουν τον τραχύ δρόμο προς την γνώση του αληθινού μου εαυτού:

<< Γιατί το ξέρω πιο βαθιά κι απ'το πηχτόν αστρόφως,
κρυμμένος σαν αετός
με περιμένει εκεί που πια ο θείος αρχίζει ζόφος
ο πρώτος μου εαυτός>

Στο ποίημα με τον θεϊκό τίτλο ""Το θείο ταξίδι'' μένω ενεά εμπρός στον ασύλληπτο στίχο:

''....αγνάντια από το άνεμο μου τραγουδούσε το αίμα,
σα λύρα, στο κορμί>>>

Το ποίημα "Γιατί βαθιά μου δόξασα '' είναι μαγευτικά ιδιαίτερο.
'Εχω ξεχωρίσει την δεύτερη απ'τις τρεις στροφές του.Την βρίσκω κορυφαία:

<<Γιατί ποτέ δε λόγιασα το πότε και το πώς
μα εβύθισα την σκέψη μου μέσα στην πάσαν ώρα
σαν μέσα της να κρύβονταν ο αμέτρητος σκοπός,
νά τώρα πυ,ή καλοκαιριά τριγύρα μου είτε μπόρα,
λάμπ' η στιγμή ολοστρόγγυλη στο νου μου σαν οπώρα
βρέχει απ'τα βάθη τ' ουρανού και μέσα μου ο καρπός >>

Μ'αυτούς τους στίχους που μας επιβεβαιώνουν και μας διδάσκουν την γονιμοποιό δύναμη της στιγμής θα κλείσω την απλή αναφορά μου στον Σικελιανό. Ο Σικελιανός αποτελεί ένα ιερό τέρας της Ελλάδας ,του οποόιου το μέγεθος,όχι μόνο δεν εξαντλείται ,αλλά δεν προσεγγίζεται καν. Η γλώσσα του είναι τόσο τέρμα ελληνιή που δεν θα μπορέσει να μεταφραστεί ποτέ. Ούτως ή άλλως είναι πλασμένη για να πνέει στον νου εκείνων που εμπνέονται από ελληνικό φως ,δηλαδή από ελληνικές λέξεις κι έννοιες.

Είναι πλήγμα και μαράζι που η Νεοελληική Λογοτεχνία έχει υποτιμηθεί στον χώρο της εκπαίδευσης. Μερικοί στίχοι και μόνο θα μπορούσαν ν'αφυπνίζουν ποιος ξέρει πόσα κρυμμένα στις ψυχές των σύγχρονων Ελλήνων. Μ'αυτό το σκεπτικό έγραψα ετούτα τα λίγα εδώ .Έτσι σαν την εκπλήρωση ενός ελάχιστου χρέους. Προς τον εαυτό μου πρώτα και κυρίως.