Πώς να διαβάζουμε αποτελεσματικά για τις εξετάσεις;

Δρ Αριστονίκη Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου
Ψυχολόγος Σχολικής-Εξελικτικής κατεύθυνσης

Κοντεύουν οι εξετάσεις και ο μαθητόκοσμος πέρα από το διάβασμα έχει να αντιμετωπίσει και το άγχος των εξετάσεων. Για να αντιμετωπιστεί το άγχος των εξετάσεων θα πρέπει να δοθεί βάρος στην οργάνωση της μελέτης. Πριν αρχίσει το διάβασμα είναι καλό να ξεκαθαριστεί πόσο χρόνο θα διαθέσει ο μαθητής για το διάβασμα, πόση ύλη θα καλύψει, τι γνωρίζει ήδη για το μάθημα, ποιοι είναι οι στόχοι του για το σημερινό σου διάβασμα (να πάρει μια ιδέα για το θέμα ή αν θέλει να το μάθει καλά με λεπτομέρειες) και τέλος ποιες ερωτήσεις του κεφαλαίου θέλει να μπορεί να απαντά.

Καθώς ξεκινήσει το διάβασμα είναι καλό να μετροφυλλίσει πρώτα το βιβλίο, να κοιτάξει το εξώφυλλο, τις εικόνες και το περιεχόμενο. Ύστερα μπορεί να διαβάσει με επιμέλεια τα σημεία ή τα κεφάλαια που αποτελούν την ύλη του. Θα θυμάται καλύτερα ό,τι διάβασε αν τα συνδέσει με υπάρχουσες γνώσεις. Αποτυπώνονται πολύ καλύτερα οι πληροφορίες ή τα γεγονότα που συνδυάζονται με τα συναισθήματα.

Την ώρα του διαβάσματος ο μαθητής είναι καλό να καθεται σωστά και σε άνετη καρέκλα, να έχει μπροστά του ό,τι χρειάζεται. Να αναπνέει ήρεμα, να δείχνει με το χέρι του το κείμενο που διαβάζει. Το βιβλίο είναι καλό να είναι αρκετά μακρυά από τα μάτια του, τα μάτια να τα ξεκουράζει κοιτάζοντας κάθε τόσο μακρυά. Ο μαθητής να προσπαθεί να συμμετέχει σε αυτό που διαβάζει, να το βλέπει σαν σε εικόνα, να το νιωθει, να το φαντάζεται σαν σε ταινία. Κάθε ενότητα να την συνδέει με αυτά που ήδη γνωριζει. Ο μαθητής θα θυμάται καλύτερα αυτό που διαβάζει αν φροντίσει να δίνει προσοχή σε αυτό που διαβάζει με πρόθεση να το θυμηθεί. Δεν θα προχωρά παρακάτω αν δεν έχει καταλάβει αυτό που διάβασε. Να κάνει συχνά διαλείμματα και να πίνει νερό. Να μπορεί να ξεχωρίζει τις σημαντικές πληροφορίες. Αφού διαβάσει μια ενότητα να μπορεί να πεί όσα αποκόμισε με δικά του λόγια. Αν δυσκολεύεται στην συγκέντρωση να προσπαθεί να διαβάζει φωνακτά δίνοντας χρώμα στην φωνή του και κάνοντας κινήσεις όπου χρειάζεται.

Ένας τρόπος να στείλεις μήνυμα στον εγκέφαλο ότι η πληροφορία είναι σημαντική είναι να μιλάς γι’ αυτήν. Ζήτησε από έναν νεαρό μαθητή να παίξει τον δάσκαλο βασισμένος στην πληροφορία που έχει διαβάσει. Η αυτοεξέταση και η καταγραφή της πληροφορίας σε κάρτες (flashcards) ενισχύει επίσης τη μάθηση. Η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης. Χρειάζονται τακτικές επαναλήψεις. Η πρώτη επανάληψη είναι καλό να γίνεται 10 λεπτά μετά το διάβασμα, την επόμενη μέρα και μετά από μια βδομάδα. Το 2008, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας εξέτασαν 1.300 συμμετέχοντες πάνω σε κάποια ασήμαντα γεγονότα, όπως για παράδειγμα ποιο είναι το όνομα του σκύλου ενός χαρακτήρα που εμφανίζεται στη συσκευασία γνωστών αμερικανικών σνακ. Από τα στοιχεία που συγκέντρωσαν, οι επιστήμονες προσδιόρισαν το βέλτιστο διάστημα για να μαθαίνεις μία πληροφορία. Αν το διαγώνισμά σου είναι σε μία εβδομάδα, θα πρέπει να προγραμματίσεις δύο περιόδους μελέτης, σε απόσταση τουλάχιστον ενός ή δύο ημερών. Για παράδειγμα, για ένα διαγώνισμα την Παρασκευή, διάβασε τη Δευτέρα και κάνε επανάληψη την Πέμπτη. Αν το διαγώνισμά σου είναι σε ένα μήνα, κάνε επαναλήψεις μία φορά την εβδομάδα. Μία θεωρία προτείνει ότι το μυαλό δίνει λιγότερη προσοχή κατά τη διάρκεια σύντομων μεταξύ τους επαναλήψεων. Ετσι επαναλαμβάνοντας την πληροφορία έπειτα από μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα ύστερα από μερικές ημέρες ή μία εβδομάδα, στέλνει πιο δυνατό σήμα στον εγκέφαλο ότι χρειάζεται να συγκρατήσει αυτή την πληροφορία.

Για να γίνει η μελέτη πιο αποδοτική χρειάζεται να την μελετάς σε μικρά τμήματα. Όταν ολοκληρωθεί η μελέτη χρειάζεται να γίνονται επαναλήψεις σε όλο το κεφάλαιο. Καθ' όλη τη διάρκεια της μελέτης χρειάζεται να υπάρχει η στάση «Είμαι ικανός/η και θα τα καταφέρω!»

Την ώρα του διαβάσματος χρειάζεται ηρεμία. Να επιμένει ο μαθητής στο ξαναδιάβασμα μέχρι να μάθει καλά την ύλη. Δεν προχωρά την ύλη αν δεν κατανόησε καλά αυτό που διάβασε. Μετά το διάβασμα να επιδιώξει να χαλαρώσει ή να κοιμηθεί.

Ο ύπνος επίσης, όπως είναι γνωστό, είναι σημαντικό μέρος του καλού διαβάσματος. Το πρώτο μισό του κύκλου του ύπνου βοηθά στη συγκράτηση πληροφοριών, ενώ το δεύτερο μισό παίζει σημαντικό ρόλο στις μαθηματικές δεξιότητες. Ενας μαθητής λοιπόν που έχει διαγώνισμα σε μία ξένη γλώσσα είναι καλύτερα να κοιμηθεί νωρίς για να αφήσει τον ύπνο να τον βοηθήσει στην απομνημόνευση, και να κάνει επανάληψη το πρωί. Για κάποιον που έχει διαγώνισμα στα μαθηματικά, είναι προτιμότερο να κάνει επανάληψη πριν πάει για ύπνο και μετά να αφήσει τον εγκέφαλο να επεξεργαστεί την πληροφορία.

Στο τελευταίο δεκαπενθήμερο πριν τις εξετάσεις ο μαθητής να υπολογίσει τον χρόνο που θα διαθέσει στο κάθε μάθημα. Να κάνει επαναλήψεις και να τρώει υγιεινά και να κοιμάται ικανοποιητικά. Να αποφύγει να παρακολουθήσει βίαιες σκηνές στην τηλεόραση και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Την ωρα των εξετάσεων:

• Ο μαθητής να διαβάσει τα θέματα προσεκτικά
• Να υπολογίσει τον χρόνο που θα διαθέσει στο κάθε θέμα
• Να αρχίσει από το θέμα που γνωρίζει καλά
• Αν κάποιο θέμα δεν το γνωρίζει, να γράψει οτιδήποτε σχετικό γνωρίζει για το θέμα
• Αν δεν βρίσκει τη λύση για κάποιο θέμα να χαλαρώσει.

Γονείς αγκαλιάστε το παιδί σας πριν πάει να γράψει εξετάσεις και πείτε του: «Ξέρεις τι είσαι για μένα; Είσαι ένα θαύμα! Σε ολόκληρο τον κόσμο δεν υπάρχει άλλο παιδί σαν εσένα! Έκανες την προσπάθεια σου και σου αξίζουν τα καλύτερα. Να' χεις την ευχή μου παιδί μου και καλή σου επιτυχία!»