SURVIVOR: Μια Αλήθεια που Πονάει



του 
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-φιλολόγου

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ

Κάποια στιγμή οι ρωμαίοι αυτοκράτορες εισήγαγαν θεάματα προς τέρψιν στο λαό της Ρώμης. Το ποια ήταν αυτά τα έχω περιγράψει σε παλαιότερο άρθρο μου το οποίο είναι στην διάθεση του κάθε φιλέρευνου.
Μέσα σε αυτά τα θεάματα ήταν και το να τρώγουν άγρια θηρία ανθρώπους που πετάγονταν στην αρένα για να επιβιώσουν. Είναι δυνατόν να υπήρχαν άνθρωποι που ενδιαφέρονταν για ένα τέτοιο θέαμα; Κι όμως. Όχι μόνο ενδιαφέρονταν αλλά και το εκλάμβαναν ως ψυχαγωγία. Μπορεί κανείς να διανοηθεί γιατί; Γιατί η κοινωνία, σαν άθροισμα πολλών ατόμων μαζί δεν είναι θα πεί ο Αριστοτέλης ήδη ένα απλό άθροισμα ατομικοτήτων όπου ο καθένας διατηρεί την προσωπικότητά του, αλλά απεναντίας ένα νέο σύνολο όπου δρά εντελώς διαφορετικά, μια μάζα που δρά σαν ένας πρωτόγονος άνθρωπος ένας άνθρωπος που δεν τον κυβερνάει πλέον η λογική αλλά το επιθυμητικό μέρος της ψυχής. Έχουμε με άλλα λόγια ανθρώπους που σαν άτομα δρούν από μόνα τους με την λογική, αλλά που αν συναθροισθούν όλα μαζί και από κάποιο ερέθισμα κεντρισθούν, αυτά τα άτομα θα δράσουν όλα μα όλα μαζί μόνο συνεπαρμένα με τις ορέξεις και τα πάθη τους λησμονώντας πως σαν μονάδες δεν θα προέβαιναν ποτέ σε τέτοια παραχώρηση προς το επιθυμητικό. Διαβάστε και το άρθρο μου για την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία στο σύγχρονο σχολείο που αυτό κατορθώνει παρά τα όσα ενάντια ευαγγελίζεται.


Με το ανωτέρω υπ όψει μας πάμε τώρα να δούμε τα περί του τηλεοπτικού παιγνίου ονόματι «επιζών» ή άλλως «survivor». Κατ’ αρχήν βγήκαν κάποιες ελιτίστικες απόψεις ότι δεν πρέπει να παρακολουθεί κανείς τέτοιου είδους θεάματα διότι δήθεν καταρρίπτουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και θυμίζουν τω όντι το «άρτος και θεάματα» της ρωμαϊκής αρένας. Διότι εξυμνούν τα ανθρώπινα κατώτερα ένστικτα ενώ δήθεν η πολιτισμένη μας κοινωνία εξυμνεί πλέον την κοινωνικότητα και την αλληλεγγύη και άλλα τοιαύτα πομπώδη. Λανθασμένη αντίληψη και κρίση και αν μη τι άλλο υποκριτική.

Στον τραγωδοποιό Φρύνιχο το ίδιο είχε συμβεί. Κάποτε ανέβασε στην Αθήνα το έργο του με τίτλο «Μιλήτου Άλωσις» και αμέσως έπεσε γενική κατακραυγή. Του επιβάλανε πρόστιμο και απαγορεύσαν την διδασκαλία του έργου. Γιατί; Γιατί απλώς τους θύμισε «οικεία κακά», τότε που είχαν αφήσει την σύμμαχο Μίλητο στα χέρια των Περσών αβοήθητη. Το ίδιο και τώρα. Γενική κατακραυγή για ένα ριάλιτι που επιφέρει αποχαύνωση και εξυμνεί τα κατώτερα ένστικτα τάχα του ανθρώπου, το ξεκατίνιασμα, το κουτσομπολιό, την φιλοπεριέργεια κι άλλα παρόμοια. Κατά τα άλλα η κοινωνία μας είναι μέσα στην ποιότητα. Και σαπουνόπερες διαθέτουμε με ποιότητα που αναβιβάζουν το ήθος και θεάματα. Φερ’ ειπείν το ποδόσφαιρο. Θέαμα που αναβιβάζει το φιλοθέαμον ήθος. Όπου γαλουχεί τους ανθρώπους εις την ευγενήν άμιλλα. Άσχετα αν οι θεατές εκεί λέγονται οπαδοί που σε κάθε αναμέτρηση σφάζονται μεταξύ τους, άσχετα αν εκεί η άμιλλα είναι μεταξύ αμοιβομένων επαγγελματιών εν ώ η άμιλλα του κοινού δεν παραμένει σε επίπεδο ξεκατινιάσματος αλλά σε βρισιές και σε μαχαιρώματα. Εις αυτό το θέαμα όλα είναι υπό του μανδύα του αθλητισμού που από μόνος του δύναται να προσδώσει κύρος στο θέαμα. Όπως στην Ρώμη οι ιππόδρομοι. Όμως το ριάλιτι της κακής τηλεόρασης είναι ποιοτικώς υποβαθμισμένο. Το ριάλιτι αποχαυνώνει συνειδήσεις. Το πράγμα είναι απλό. Όπως και στην εποχή του Φρυνίχου απλώς θυμίζει οικεία κακά που δεν είναι αρεστά σε κανέναν. Θυμίζει το ποιόν της κοινωνίας που κατασκευάσαμε και φυσικά να το βλέπεις τούτο να εκτυλίσσεται μπροστά σου κάθε βράδυ είναι ενοχλητικό. Ποιο δηλαδή; Μα το γεγονός, ότι νομίζουμε όλοι ότι με το να γίνουμε μοντέλα και διάσημοι μπορούμε να επιβιώσουμε στην ζωή. Κυρίως όμως με το να μην παραδεχόμαστε ότι είμαστε πλέον ανίκανοι να επιβιώσουμε στην ζωή. Εξηγούμαι.

Στην προμετωπίδα του τηλεοπτικού παιχνιδιού διαβάζουμε το εξής ηχηρό διαφημιστικό μήνυμα: «Παίκτες που επιλέχτηκαν μέσα από χιλιάδες συμμετοχές και πρόσωπα που έχουν γίνει γνωστά στην Ελλάδα μέσα από τη δουλειά τους, έφτασαν στον εξωτικό Άγιο Δομίνικο όπου θα παραμείνουν για εβδομάδες, έχοντας στις αποσκευές τους τα απαραίτητα ρούχα και βασική προμήθεια φαγητού.» Το βλέπει ο καθένας και γελάει. «Παίκτες που επιλέχτηκαν μέσα από χιλιάδες συμμετοχές». Η επιλογή δηλαδή σε ένα τέτοιο παιχνίδι έγινε με κριτήριο την πιθανότητα αντοχής, δύναμης, ταχύτητος και εν γένει καταλληλότητος επιβίωσης ή με κριτήριον αντιπροσωπευτικό; Μάλλον το δεύτερο. Ήτοι οι παίκτες επιλέχθησαν ως δείγμα του συνόλου, από το τι απαρτίζεται αυτήν την στιγμή η ελληνική κοινωνία. Δηλαδή επιλέχθηκαν παίκτες άλλοι φουσκωτοί γυμνασμένοι, από κείνους που τρέχουν ολημερίς στα γυμναστήρια, παίκτες ηθοποιοί, δημοσιογράφοι, μοντέλα, τραγουδιστές, ποδοσφαιριστές, γυμναστές, μάνατζερ, επιχειρηματίες, τυχοδιώκτες και φοιτητές. Μέσα σε όλους αυτούς κι ένας επαρχιώτης απλός θαλασσινός. Και είναι να απορεί κανείς. Δηλαδή αυτοί αντιπροσωπεύουν την κοινωνία; Μάλιστα αυτοί. Κυρίως αυτοί. Όταν μια κοινωνία έχει εθισθεί στον εύκολο και άνευ εργασίας πλουτισμό, στην εύκολη ζωή αυτούς δεν έχει για πρότυπα; Κι όμως δεν είδαμε επιλογή παίκτη γεωργού, κτηνοτρόφου ή οικοδόμου. Γιατί; Γιατί αυτοί οι μη επιλεγέντες δεν ανήκουν σε αυτούς που επιλέγουμε ως πρότυπο ζωής. Κι αυτό είναι το πρώτο οικείο κακό που δεν θέλουμε να μας θυμίζουν κάτι τέτοια ριάλιτι ημών των ελίτ της ψευτοπαιδείας.

Δεύτερον. Αληθώς δεν αναρωτιέται κανείς γιατί επιλέχθηκαν παίκτες που ούτε το κορδόνι του παπουτσιού τους δεν μπορούν να δέσουν, όχι και να παλαίψουν για επιβίωση; Δεν αναρωτιέται κανείς πώς γονείς έδωσαν την συγκατάθεσή τους στα μεγάλα παιδιά τους να πάνε σε ένα τέτοιο παιχνίδι να αυτοεξευτελισθούν; Δηλαδή θέλουν να μας πούνε ότι υπήρξαν γονείς πους σαν η θυγατέρα τους η μοντέλα ή η φοιτήτρια ή ο κανακάρης τους ο μοντέλος και παρουσιαστής τους δήλωσε ότι θα συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο παιχνίδι δεν τους εμπόδισαν λόγω ανυπαρξίας αυτοσυνειδησίας, διότι δεν γνώριζαν τάχα το παιδί τους ποιο είναι, ότι είναι ανίκανο να επιβιώσει μακρυά από το στρωμένο κρεβάτι του και το στρωμένο τραπέζι με το έτοιμο φαγητό; Όχι. Ναι όχι. Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία έχει γαλουχηθεί έτσι ώστε να νομίζει κάθε οικογένεια ότι το φυντάνι της είναι το καλύτερο παιδί του κόσμου που τα καταφέρνει όλα. Μην θίξεις σε κανέναν το παιδί του ως ανίκανο. Σε έφαγε. Έστω κι αν εσύ το λές ανίκανο όχι σε κάτι γενικό αλλά στο να πιάσει την ζωή στα χέρια του, να αγωνισθεί χωρίς τις πλάτες του μπαμπά και της μαμάς να επιβιώσει, να δουλέψει για να ζήσει. Αυτό είναι το δεύτερο οικείο κακό που δεν θέλουμε τέτοια παιχνίδια σε εμάς τους παιδαγωγούς και υψηλά καλλιεργημένους της κοινωνίας να μας θυμίζουν. Το δηλαδή να μας θυμίζουν πως κανείς δεν παραδέχεται ότι είναι ανικανότερος από κάποιον άλλον που από μικρός αγωνίστηκε και πάλεψε, το ότι γενικά κάποιος άλλος είναι καλύτερος μας.

Και περνάω στο τρίτο μεγάλο οικείο κακό που κάτι τέτοια τηλεοπτικά τάχα σκουπίδια μας θυμίζουν. Είναι το στοιχείο της άκρατης μανίας μας για ισότητα, όχι ισονομίας. Πάλι εξηγούμαι. Επέλεξε η παραγωγή του παιχνιδιού κάποια άτομα και των δύο φύλων και τα έριξε να συγκατοικήσουν σε μιαν παραλία. Και τους είπε φτιάχτε ομάδες με άλλα λόγια κοινωνία μικρή. Που είδατε όμως κοινωνία όπου όλοι θέλουν να είναι αρχηγοί, όλοι να θέλουν να τα κάνουν όλα, κοινωνία ακέφαλη και κοινωνία δίχως καταμερισμό ρόλων; Οι παίκτες όλοι θεωρούν τον εαυτό τους ίσο με τους υπολοίπους, όχι ισότιμο. Όλοι δεν δέχονται κανέναν να τους δίνει εντολές. Όλοι τάχα γυναίκες και άντρες τα κάνουν όλα και ζούν σε μια ακέφαλη ακηδεμόνευτη κοινωνία. Είναι δυνατον να υπάρξει τέτοια κοινωνία; Ρωτάω. Ακόμα και στην ιδανική κάποιου Πλάτωνα υπήρχε ένας φιλόσοφος μεν αλλά βασιλεύς δε. Υπήρχαν γεωργοί και τεχνήτες και μια οργάνωση που εξυπηρετούσε έναν σκοπό. Εδώ οι πάντες έχουν τους ίδιους ρόλους. Όλοι νοιάζονται για την τροφοδοσία, όλοι για την εύερεση και Παρασκευή αυτής, για την οικοδομική για την οικοκυροσύνη και για την μαχητική. Είναι όλοι μάγειρες, τροφοσυλλέκτες, οικοδέσποινες και οικοκυρές και μαχητές και πολεμιστές. Με τα ίσα δικαιώματα ακόμα και στην τροφή. Το ίδιο τρώει ένας με 85 κιλά σωματικό βάρος με εκείνον ή εκείνην των 50 κιλών. Πράγματα ευτράπελα, που όμως αντικαθρεπτίζουν την αληθινή μας ζωή αυτήν που σε όλους κυριαρχεί το «ποιος είσαι εσύ και ποιος είμαι εγώ». Αυτό όμως που στην αληθινή μας ζωή μας λείπει αλλά ως κρυφό ενδόμυχο πάντοτε μας κατατρύχει, εκεί σε αυτό το τηλεοπτικό ριάλιτι είναι εκεί και μας τρώγει σαν σαράκι… να… κοιτάξτε… αυτό θέλουμε… κάθε μέρα όλοι μας να είμαστε αρχηγοί. Βασιλιά δεν θέλουμε κανέναν. Ο βασιλιάς απέθανε. Οδηγίες και εντολές από άλλους έστω και αξιότερούς μας δεν θέλουμε ούτε κατά διάνοια. Δεν υπάρχουν αξιότεροι. Όλοι μας είμαστε άξιοι.

Λοιπόν με αυτά και με αυτά να μας τρώγουν σαν σαράκι τα εσώβαθά μας και να αποτυπώνονται ευθύς μπροστά μας δεν είναι απορίας άξιον που μας ενοχλούν να τα βλέπουμε. Και τότε από άμυνα λέμε τάχα για φτωχοποίηση των θεαμάτων και για θεάματα βάρβαρα που δεν συνάδουν με την υψηλή μας ποιότητα. Όμως ξεχνούν όλοι αυτοί που κρίνουν τόσο επιφανειακά και δεν κάνουν αυτοκριτική, ότι ό,τι είμαστε αυτά και τα θεάματά μας. Να πάψουμε να ελεεινολογούμε τα θεάματα μας και να κάνουμε αυτό στον εαυτό μας που έτσι όπως τον καταντήσαμε είναι ολωσδιόλου φαεινόν ότι δεν είμαστε σε θέση να επιβιώσουμε στην σκληρή πραγματικότητα.




DMCA.com Protection Status


author image

About the Author

This article is written by: Φιλόλογος Ερμής - He has already written over 2.200 articles for Φιλόλογος Ερμής. He has Graduate Diploma in Classical Philology, Postgraduate Diploma in Applied Pedagogic, and is Candidate Doctor(Dph) of Classical Philology. Stay touch with him or email him