Γιατί το παιδί μου δυσκολεύεται να μάθει;

Δρ Αριστονίκη Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου
Ψυχολόγος Σχολικής-Εξελικτικής κατεύθυνσης

Όταν η επίδοση ενός μαθητή είναι τουλάχιστον κατά ένα ή δύο έτη χαμηλότερη από αυτή που αναμένεται με βάση τη νοητική και χρονολογική του ηλικία τότε θεωρείται ότι υπάρχει μαθησιακή δυσκολία. Παραδείγματος χάρη, ένας μαθητής της Γ τάξης που έχει δυσλεξία διαβάζει σαν ένα μαθητή της Α τάξης -ως προς την ταχύτητα, τη στρατηγική αλλά και την ποσότητα και ποιότητα των αναγνωστικών του λαθών. Προκειμένου να προληφθούν λανθασμένοι χειρισμοί στον τρόπο διδασκαλίας καλό είναι στα παιδιά να χορηγούνται αξιόπιστα και έγκυρα διαγνωστικά εργαλεία στην προσχολική ηλικία για να επισημαίνονται τυχόν δυσκολίες τους και να τυγχάνουν έγκαιρης παρέμβασης. Με την περιγραφή του γνωστικού προφίλ του παιδιού εντοπίζονται οι τομείς της γνωστικής λειτουργίας στους οποίους έχει καλύτερη επίδοση.

Υπάρχουν, ωστόσο, και μαθητές που για πολλούς λόγους εμφανίζουν χαμηλή επίδοση σε όλα τα σχολικά μαθήματα. Οι περιπτώσεις των παιδιών που βιώνουν μια συγκεκριμένη μαθησιακή δυσκολία είναι εντελώς διαφορετικές από τις περιπτώσεις παιδιών με γενικά προβλήματα στη μάθηση, καθώς παρουσιάζονται σε μια μαθησιακή περιοχή και μόνο.

Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά των παιδιών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες που είναι καλό να γνωρίζουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί όπως:

- έλλειψη συγκέντρωσης
-νωχελικότητα
-χαμηλός ή ελλειπτικός αντιληπτικό-κινητικός συντονισμός
-συναισθηματική αστάθεια
-παρορμητισμός
-προβλήματα στη βραχύχρονή μνήμη
-προβλήματα στη σκέψη και στον προγραμματισμό και στην οργάνωση των ενεργειών πριν από την λύση ενός προβλήματος
-προβλήματα στο λόγο ή στην ακοή
-έλλειψη μεταγνωστικής ικανότητας και στρατηγικών προσέγγισης της μάθησης
-χαμηλή αυτοεκτίμηση
-μειωμένη κινητοποίηση προς τη μάθηση

Αν πάρουμε για παράδειγμα την μαθησιακή δυσκολία που σχετίζεται με την Ανάγνωση, οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να προσέχουν τους τρόπους με τους οποίους το παιδί χειρίζεται την ανάγνωση π.χ:

-είναι ήρεμο ή αγχωμένο όταν διαβάζει;
-έχει αυτοπεποίθηση ή όχι;
-κοιτάει και παρακολουθεί τις εικόνες και τα στοιχεία που υπάρχουν μέσα στο κείμενο;
-έχει απομνημονεύσει το κείμενο από πριν ή ακούγοντας τους άλλους να το διαβάσουν μέσα στην τάξη
-μπορεί όντως να αναγνωρίσει μια λέξη σε μια κάρτα ή το βοηθούν άλλα στοιχεία;
-ζητήστε από το παιδί να διαβάσει με τυχαία σειρά κάποιες λέξεις του μαθήματος

Από την ανάλυση των τύπων των λαθών στην ανάγνωση οι ερευνητές που ασχολήθηκαν με τις μαθησιακές δυσκολίες κατέληξαν στα εξής στοιχεία που συνθέτουν το προφίλ ενός παιδιού με ειδικές αναγνωστικές δυσκολίες:

-κοιτάζει τα αρχικά ή τα τελικά γράμματα της λέξης και μαντεύει
-δυσκολεύεται να διατηρήσει την εστίαση του στη γραμμή, ιδίως όταν κάποιος τον διακόψει
-διαβάζει τις λέξεις με το μυαλό και επηρεάζεται από τα συμφραζόμενα και έτσι δεν ακολουθεί τους κανόνες της γραφημικής αντιστοίχισης
-παραλείπει λέξεις και προσθέτει δικές του
-αγνοεί σημεία στίξης
-συγχέει λέξεις με παρόμοια γράμματα
- διαβάζει αργά
-αποτυγχάνει να επεξεργαστεί και να εκτελέσει διαδοχικά 2-3 οδηγίες
-χρειάζεται περισσότερο χρόνο για κάθε είδους εργασία κ.ά

Η ποικιλία των ατομικών διαφορών οδηγεί σε ένα πλήθος ετερογενών περιπτώσεων οι οποίες ωστόσο μπορεί να έχουν κοινά χαρακτηριστικά.