Της Μενελίας Τολόγλου
“Όλα τα μέλη μιας κοινωνίας είναι παίκτες στο παιχνίδι του στίγματος καθένας μας έχει το δικό του στίγμα και το μόνο που τον διαφοροποιεί από κάποιον άλλο είναι το είδος του στίγματος που έχει βιώσει προσωπικά. Όλοι, ακόμα και οι πιο τυχεροί φυσιολογικοί, έχουν βρεθεί σε κοινωνικές περιστάσεις αλληλεπίδρασης όπου δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν ικανοποιητικά στα ισχύοντα κανονιστικά πρότυπα, με αποτέλεσμα να νιώσουν περιθωριοποιημένοι και στιγματισμένοι - αυτή είναι και η έννοια του «φυσιολογικού παρεκκλίνοντα» ή του «συνήθους παραβάτη» (…) Μπορεί, κατά συνέπεια, να υποθέσει κανείς ότι ο ρόλος του φυσιολογικού και ο ρόλος του στιγματισμένου αποτελούν μέρη του ίδιου συμπλέγματος, κομμάτια από την ίδια στόφα (Goffman, 2001, σελ. 18, 19, 214).”
Το στίγμα δρα καθοριστικά για το άτομο. Αν είναι ανάπηρος, μετανάστης κλπ. δεν αναγνωρίζεται κανένα άλλο χαρακτηριστικό της ταυτότητας τους παρά μόνο εκείνο το γνώρισμα που είναι βαθιά απαξιωτικό και εξευτελιστικό. Ωστόσο, προσδιορίζεται σύμφωνα με τα ισχύοντα κοινωνικά κριτήρια. Οι “ανεπιθύμητες μορφές διαφορετικότητας” σύμφωνα με τη νόρμα δρουν τόσο καθοριστικά για το είδος της κοινωνικής ταυτότητας που αποδίδεται στο άτομο ώστε αυτό να καθίσταται «μη ανθρώπινο».
Στιγματισμένοι θεώρουνται όσοι παρεκκλίνουν κοινωνικά καταπατώντας τα ισχύοντα κυρίαρχα κανονιστικά πρότυπα περί ταυτότητας και ανατρέπουν τις προσδοκίες των υπόλοιπων μετεχόντων στην αλληλεπίδραση ως προς τα γνωρίσματα που θα έπρεπε να κατέχουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κοινωνική τους περιθωριοποίηση, τη συρρίκνωση της ανθρώπινης ιδιότητάς, αλλά και τον περιορισμό των ευκαιριών της ζωής τους.
Παρόλα αυτά, η έννοια του στίγματος και ο χαρακτηρισμός ενός γνωρίσματος ως στιγματιστικού και απαξιωτικού δεν είναι φυσικός και εγγενής, αλλά συνιστά μία κοινωνική κατασκευή. Η κοινωνία είναι εκείνη που “φτιάχνει” κατηγορίες, καθιερώνει τα μέσα κατάταξης των ατόμων σε αυτές και αποδίδει συγκεκριμένα γνωρίσματα. Έτσι καταλήγουμε στο να υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά που είναι «φυσιολογικά» και «συνηθισμένα» και άλλα «αφύσικα» και «απαξιωτικά».,
Παραπομπές
- Goffman E. (2001), Στίγμα: σημειώσεις για τη διαχείριση της φθαρμένης ταυτότητας., εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα.
Η συγκεκριμένη ανάρτηση αποτελεί μέρος συνολικού ερευνητικού έργου με τίτλο "(Απο)δομώντας την αναπηρία: το χρονικό ενός στίγματος που παρουσιάστηκε στα πλαίσια ομιλίας.
ΤΟΛΟΓΛΟΥ Μενελία - Μαρία (Νοέμβριος, 2016): (Απο)δομώντας την αναπηρία: Το χρονικό ενός στίγματος, Ομιλία στο πλαίσιο εκδηλώσεων για την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων ΑΜΕΑ Π.Ε. Ευρυτανίας, Καρπενήσι.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου