Παγκοσμιοποίηση: Βραζιλία και Εντροπία

τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Μεταπτυχιακοῦ Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Ὑποψηφίου Διδάκτορος Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Εις τον καθένα είναι γνωστή η λέξις «παγκοσμιοποίησις» και απεναντίας εις ολίγους η λέξις «παγκοσμίωσις». Αν και μιλάμε δια το ίδιο πράγμα, φαίνεται πως η δευτέρα λέξις αποτυπώνει καλλίτερα την έννοια, ήτοι την τάσιν του ποιείν τι παγκοσμίως κοινόν. Η εξέλιξις των μέσων επικοινωνίας είναι τοιαύτη ώστε τω όντι ολίγαι μόνον περιοχαί του πλανήτου φαίνεται να ήναι εις απομόνωσιν ακόμη. Λίγοι είναι εκείνοι οι πληθυσμοί οίτινες δεν λαμβάνουν νέα εξ άλλων ομάδων ανθρώπων ούτε εκπέμπουν τα δικά των εις άλλους.

Μα όπως και να έχη και αι δύο αυταί λέξεις διαθέτουν και υποβάλλουν το αισιόδοξον μέρος του πράγματος, ασχέτως αν ημείς που την ακούμε, οι πλείονες εξ ημών, τους έχομεν προσδώσει μίαν αρνητικήν χροιά. Πολλοί κοινώς θεωρούμε – και καλώς το θεωρούμεν - την λέξιν παγκοσμίωσιν ως τι το κακόν, ως τάσιν υπό κακοβούλων κέντρων τινών να πραγματώσουν μιαν κοινήν πορείαν και ομοιοποίησιν των κοινωνίων των ανθρώπων, να πραγματώσουν μιαν κατάστασιν ένθα άπασαι αι κοινωνίαι θα έχωσι λησμονήσει τα διακριτικά αυτών στοιχεία και θα έχωσι προσλάβει κοινά χαρακτηριστικά. Σαφώς ομιλούμεν δια «Παγκοσμιομοιοποίησιν» και όχι δια «Παγκοσμίωσιν» ή «Παγκοσμιοποίησιν»

Ας φέρω ένα επίκαιρο παράδειγμα. Η φετινή ολυμπιάδα διεξάγεται εις την χώραν της Βραζιλίας. Ιδού μια σύντομος εθνολογική υπόστασις της χώρας.

«Ο λαός της Βραζιλίας είναι ένα μείγμα πολλών φυλετικών και εθνικών ομάδων. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα αποτελέσματα δημογραφικής έρευνας, το 49,4% (περίπου 93 εκατομμύρια) του πληθυσμού είναι λευκοί, το 42,3% (περίπου 80 εκατομμύρια) είναι μιγάδες (γνωστοί και ως Πάρντο), το 7,4% (περίπου 13 εκατομμύρια) είναι μαύροι, ενώ το 0,5% (1 εκατ.) ασιατικής καταγωγής και το 0,4% (περίπου 520.000) αυτόχθονες ιθαγενείς. Οι περισσότεροι Βραζιλιάνοι έχουν απώτερη καταγωγή από τους ιθαγενείς κατοίκους της χώρας, τους πρώτους Πορτογάλους αποίκους και Αφρικανούς σκλάβους. Από το 1500 με την άφιξη των Πορτογάλων, η φυλετική σύνθεση αυτών των ομάδων είναι συνεχής. Μετά από σχεδόν τρεις αιώνες Πορτογαλικής εξουσίας, ενσωματώθηκαν στη Βραζιλία περισσότεροι από 700.000 Πορτογάλοι μέτοικοι και τουλάχιστον 4 εκατομμύρια Αφρικανοί σκλάβοι. Η χώρα έχει το μεγαλύτερο αριθμό ατόμων αφρικανικής καταγωγής εκτός Αφρικής. Με το τέλος του 19ου αιώνα, η Βραζιλία άνοιξε τα σύνορά της στους μετανάστες και το αποτέλεσμα ήταν η εισροή ανθρώπων από περισσότερα από 60 έθνη. Περίπου 5 εκατομμύρια Ευρωπαίοι και Ασιάτες μετανάστες κατέφτασαν μεταξύ του 1870 και του 1953, η πλειοψηφία τους από την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Γερμανία. Στις αρχές του 20ου αιώνα, υπήρχε αντίστοιχο ρεύμα από την Ιαπωνία και τη Μέση Ανατολή. Σήμερα, η διασπορά όλων αυτών των λαών στη Βραζιλία είναι σημαντική και έχει διαμορφώσει και τον εθνικό χαρακτήρα του συνολικού πληθυσμού. Η χώρα έχει το μεγαλύτερο πληθυσμό Ιταλικής προέλευσης εκτός Ιταλίας, με περισσότερους από 25 εκατομμύρια Ιταλικής καταγωγής Βραζιλιάνους, αλλά και το μεγαλύτερο πληθυσμό Ιαπωνικής καταγωγής εκτός Ιαπωνίας, με σχεδόν 1,6 εκατομμύριο Ιαπωνοβραζιλιάνους. Επίσης, το δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμό Γερμανικής καταγωγής κατοίκων εκτός Γερμανίας, μετά τις ΗΠΑ, με σχεδόν 12 εκατομμύρια Γερμανικής καταγωγής Βραζιλιάνους. Χαρακτηριστική παραμένει η φυλετική ανάμειξη, καθώς οι Βραζιλιάνοι είναι σε κάποιο βαθμό και Ευρωπαίοι, και Αφρικανοί, και αυτόχθονες. Το σύνολο του πληθυσμού παρουσιάζει ποικιλία φυλετικών τύπων και χαρακτηριστικών, χωρίς σαφείς εθνικές προελεύσεις.»

(Βικιπαίδεια)


Με άλλα λόγια το ιδεώδες κάθε υποτιθέμενης παγκοσμιομοιοποίησης. Επισημαίνω τας φράσεις του ανωτέρω κειμένου με θέσιν αυτών εις την ορθήν σειράν προς εμπέδωσιν και εξαγωγή προσδιορισμού της εννοίας: Παγκοσμιομοιοποίησις φαίνεται πως τελικώς είναι η τάσις πραγματώσεως ενός μείγματος πολλών φυλετικών και εθνικών ομάδων ομού, μιας φυλετικής αναμείξεως, μιας συνεχούς φυλετικής συνθέσεως, προερχομένη από διασπορά λαών, ούτως ώστε να επέλθη εξ αυτού του κράματος μια νέα διαμόρφωσις ενός νέου εθνικού χαρακτήρος πολίτου, όστις εκ της ποικιλίας των τοσούτων φυλετικών τύπων και χαρακτηριστικών του, να μη δύναται να έχει σαφείς εθνικάς προελεύσεις.

Ένας άνθρωπος άνευ ριζών, άνευ εθνικής αυτονόμου συνειδήσεως, δίχως παρελθόν, δίχως παραδόσεων που να τραβούν πίσω στον χρόνο είναι κατ’ ουσίαν ένας άνθρωπος άνευ ταυτότητος. Η μείξις των ηθών της πολυφυλετικής ταύτης κοινωνίας δεν προσδιορίζει σαφώς το πατροπαράδοτον, τον νόμον της φυλής, και κάμνει τον άνθρωπον χαλαρόν εις τας ιδέας και πεποιθήσεις του, εις την ουσίαν ευάλωτον εις τας ιδεοληψίας των άλλων και εύκολον εις το να αποδέχεται κάθε τι ακρίτως και αβούλως εις το όνομα της ανεκτικότητος και της φιλελευθεροποιήσεως. Και τι δύναται να δέχεται πλέον; Κάθε τι που ίσως ένα σκοτεινό κέντρον του πλασάρει στο όνομα της πολυτισμικότητος ως ορθόν. Η τακτική πλέον εγγίζει τον νόμον της εντροπίας της φυσικής.

Ο νόμος της εντροπίας είναι ο ακόλουθος: «Κάθε μεταβολή εις ένα φυσικόν σύστημα όπερ αποτελείται από ελευθέρας κινούμενας μονάδας, τείνει να ισορροπήση εις την κατάστασιν εκείνην ένθα παρουσιάζει την μεγαλυτέραν πιθανότηταν πραγματοποιήσεως.». ο νόμος αυτός κατ’ ουσίαν λέγει ότι εις κάθε φυσικόν σύστημαη εντροπία τείνει να αυξηθή ως το μεγαλύτερον δυνατόν όριον. Αν δηλαδή οι ανθρώπινες κοινωνίες που αποτελούνται από άτακτα κινούμενα άτομα, αφεθούν ελεύθερες, ήτοι για παράδειγμα άνευ ελέγχου συνόρων και εθνικών περιορισμών, τότε ο νόμος της εντροπίας δηλώνει ότι προκειμένου αυτές οι κοινωνίες να επιτύχουν την ποθούμενην ισορροπίαν, τα άτομα που τις αποτελούν θα μοιρασθούν εξίσου εις όλον τον χώρον που είναι ελεύθερος δια ταύτα.

Ομοιάζει δηλαδή το όλον σαν την βυσσινάδα. Αν πάρωμεν λίγην και την βάλλωμεν εις ένα ποτήρι και ύστερα ρίξωμεν λίγο νερό μέσα σε αυτό τότε αρχικά αυτή θα σχηματίση ένα κόκκινο στρώμα στον πάτο του ποτηριού που θα σκεπάζεται από διάφανο άχρωμον νερόν. Όμως ταχέως ευθύς αμέσως η κατάστασις αύτη ήτις δεν θα είναι σταθερή θα αλλάξη. Ολίγον κατ’ ολίγον τα μόρια της βυσσινάδας θα διαδοθούν εις άπασαν την μάζαν του νερού και τα μόρια αυτού θα έμβουν ως τον πάτο του ποτηριού. Ολόκληρον το ποτήρι θα γίνει κοκκινωπό. Από εκείνην τη στιγμήν ένθα η βυσσινάδα θα εξαπλωθή εις άπασαν την μάζαν του νερού, όσον καιρόν και αν εξετάσωμεν το ποτήρι καμμία άλλη αλλαγή δεν πρόκειται να γίνη πλέον.

Οι θιασώται και ενορχηστρωταί της παγκοσμιομοιοποιήσεως ακολουθούν πιστώς τον ανωτέρον νόμον της εντροπίας. Αι ισορροπίαι δέον όπως επέλθουν σταδιακώς εις τας ανθρώπινας κοινωνίας. Ειδάλλως αντί δια ισορροπίας θα έχωμεν δονήσεις και αναταράξεις. Η επιθυμητή μείξις των εθνών δέον να επισυμβαίνει ολίγον κατ’ ολίγον. Λάβετε ξανά το παράδειγμα της Βραζιλίας. η πανσπερμία των φυλών και εθνών ως κράμα του πληθυσμού της εγένετο εις στάδια. Από το 1500 ένθα οι Πορτογάλοι ανεμείχθησαν με τους ιθαγενείς έως τα μέσα του 20ου αιώνος έλαβαν χώρα τέσσερεις αιώνες. Πρώτα ανεμείχθησαν οι Ευρωπαίοι με τον ντόπιον πληθυσμόν. Όταν επήλθε η ισορροπία εγένετο η δευτέρα μείξις με την μεταφορά των αφρικανών δούλων εις την χώραν. Μετά την διπλήν αποκατάστασιν της νέας ισορροπίας εις τα τέλη του 19ου αιώνος εγένοντο και αι λοιπαί προσμείξεις.

Θεωρώ ότι το ιστορικό παράδειγμα αυτής της χώρας υπάρχει υπαρκτόν και ζωντανό υπόδειγμα, ότι ο νόμος της εντροπίας δύναται να επισυμβή και να επαληθευθή επιτυχώς και εις τας ανθρωπίνας κοινωνίας προς κάθε μελλοντικήν χρήσιν υπό πάντων κακοβούλων κέντρων. Φανταστείτε άλλως να λάβωμεν εύθυς τρείς ή τεσσάρας εθνοφυλετικάς ομάδας και να τας αναγκάσωμεν άμεσα να διαμείνουν εις τον αυτόν τόπον. Ουδεμία μείξις θα επέλθη αλλά κάθε ομάδα θα περιχαρακωθή εις τα όριά της και θα επιζητήση να επεκταθή και εις τα όρια των άλλων ομάδων. Αύτη είναι η κατάστασις των μεταναστών, οίτινες εμβιούν μιαν γκετοποίησιν εις την αρχήν λόγω του ότι και αποτελούν αριθμητικώς μειονότηταν εις την χώραν υποδοχής. Αλλά αν υπάρχουν πολλαί εθνοφυλετικαί ομάδαι μεταναστών ομού εξ αρχής η αποκατάστασις της όποιας ισορροπίας αργεί να επέλθη αλλά θα επέλθη.

Πλέον ύπουλη και επικίνδυνος φαντάζει η παγκοσμιομοιοποίησις εις τον χώρον των ιδεών. Η μείξις εκεί γίνεται τω όντι με το σταγονόμετρον ακολουθώντας το παράδειγμα της χώρας που φέραμεν ως παράδειγμα στο παρόν. Την σήμερον κάποια κέντρα πλασσάρουν την μίαν ιδέαν της πολυπολυτισμικότητος και όταν πλέον αύτη κρισσαρισθή υπό των εντόνων ίσως αντιδράσεων στην αρχή αλλά βαθμιαίως μειούμενων και τελικώς αύτη εγκολπωθή τότε πλασσάρεται και η ετέρα, με τελικόν στόχον άπαντα τα έθνη, τα οποία θα έχουν καταστή πολυφυλετικά να έχουν τας αυτάς πεποιθήσεις και ιδέας. Δια παράδειγμα αυτάς τας ημέρας βγήκε νόμος εις την γηραιά Αλβιόνα οι άρρενες μαθηταί να είναι ενδεδυμένοι και με φούσταν προκειμένου να μην υπάρχουν διαχωρισμοί εις το μέλλον μεταξύ φύλων. Αληθώς ποιος δεν θα αντιδράση; Αλλά, όταν με τον καιρό αι όποιαι αντιδράσεις κατασιγασθούν και αποκατασταθούν αι ισορροπίαι τότε νέαι ιδέαι της «φιλελευθεροποιήσεως» και της ομοιώσεως των πάντων θα κάμουν την εμφάνισίν των.

Όμως λησμονείται κάτι το οποίο σας το άφησα τελευταίο. Η κατάστασις της εντροπίας, της ισορροπίας ναι είναι κατά πολύ πιθανότερη να διατηρηθή εις το άπειρο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απόλυτα αδύνατο ν’ ανατραπή κάποτε αύτη η ισορροπία. Ουδείς φυσικός νόμος, πόσον μάλλον αφ’ ού ενθάδε ομιλούμεν δια κοινωνίας ανθρώπων, δεν απαγορεύει να συγκεντρωθή πάλι η βυσσινάδα «τυχαία» στον πάτο του ποτηριού ή σε κάποιο άλλο σημείο και στο υπόλοιπον μέρος να μείνη μόνον το καθαρό νερό. Βέβαια αύτη πιθανότης είναι αμελητέα αλλά δεν παύει να είναι υπαρκτή. ΚΑΙ ιδού πώς θα διακριθή πιστεύω ακράδαντα η βυσσινάδα από το πολύ νερό σαν έρθη εκείνη η ώρα.

«Τότε οι άγιοι που διεφύλαξαν με πολύ αγώνα τη σφραγίδα του Χριστού ακέραιη, θα μεταναστεύσουν στα βουνά και στις ερημιές. Ο Κύριος όμως με την θεϊκή του δύναμη θα τους συγκεντρώσει στην αγία πόλη της Σιών. Αυτοί είναι όσοι έχουν γραφεί στο βιβλίο της ζωής»

(Από τον βίο του αγίου Ανδρέα του δια Χριστόν Σαλού)