Ο μυθικός χρυσός αιώνας του Κρόνου

τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Μεταπτυχιακοῦ Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
- Ὑποψήφιου Διδάκτορος Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Μετά τους μεγάλους στρατηγούς των Αθηναίων, όπως τον Μιλτιάδη, τον Θεμιστοκλή και τον Αριστείδη, οίτινες και ενίκησαν τους Πέρσας εις τον Μαραθώνα, εις την Σαλαμίνα κι εις τας Πλαταιάς, εφάνη εν Αθήναις πάλι είς νέος πολιτικός, ο Κίμων, ο υιός του Μιλτιάδου. Οι βιογράφοι του τον περιγράφουν υψηλόν, εύμορφον, με μακρυά μαλλιά και ίσια. Μα περισσότερο απο την σωματικήν αυτού ομορφιά, διεκρίνετο δια τας πνευματικάς και τας ψυχικάς αυτού αρετάς, διότι συνεδύαζε την στρατηγικήν ικανότητα του πατρός αυτού, την πολιτικότητα του Θεμιστοκλέους, την αρετήν του Αριστείδου κι είχεν χαρακτήραν ευγενικόν, καρδιάν αγαθήν και θερμήν φιλοπατρίαν.

... οὔτε γὰρ τόλμῃ Μιλτιάδου λειπόμενος οὔτε συνέσει Θεμιστοκλέους, δικαιότερος ἀμφοῖν ὁμολογεῖται γενέσθαι, καὶ ταῖς πολεμικαῖς οὐδὲ μικρὸν ἀποδέων ἀρεταῖς ἐκείνων ἀμήχανον ὅσον ἐν ταῖς πολιτικαῖς ὑπερβαλέσθαι νέος ὢν ἔτι καὶ πολέμων ἄπειρος ...

Κατώρθωσεν εντός μίας ημέρας και μόνον, να καταστρέψη μετά την ναυμαχίαν της Σαλαμίνος, τον περσικόν στόλον εις τα παράλια της Μικράς Ασίας πλησίον των εκβολών του ποταμού Ευρυμέδοντος, κυριεύοντας διακόσια πλοία του εχθρού. Εν τω άμα απεβίβασεν στρατόν εις την ξηράν και την αυτήν ημέραν κατέστρεψεν τα λείψανα του Περσικού στρατού. Με τα κατορθώματά του τούτα ο Κίμων απέκτησεν μεγάλην περιουσίαν.

Το θέμα όμως είναι ότι απέκτησεν ταύτην ουχί δια τον εαυτόν του. Παιδιόθεν είχεν γευτεί τον πικρόν άρτον της δυστυχίας. Ο ένδοξος αυτού πατήρ, ο Μιλτιάδης εις το τέλος του βίου του εκλείσθη φυλακή διότι δεν είχεν να πληρώση –άκουσον άκουσον – έν χρέος πεντήκοντα ταλάντων και άφηκεν την τελευταίαν του πνοήν εις την ειρκτήν.

... Μιλτιάδης μὲν οὖν πεντήκοντα ταλάντων ὀφλὼν δίκην καὶ πρὸς τὴν ἔκτισιν εἱρχθεὶς ἐτελεύτησεν ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ ...

Ο ίδιος ο Κίμων εφυλακίσθη διότι τον εκυνήγα το πατρικόν χρέος. Διέμεινε εις την φυλακήν έως ότου ο γαμβρός αυτού ο Καλλίας επλήρωσεν το χρέος.

Εγνώριζεν ούτως εκ της πτώχειας και της δυστυχίας ο Κίμων. Κι έτσι , ως έλεγεν δια τούτον ο Γοργίας ο Λεοντίνος, τα χρήματα τα οποία κέρδιζεν τα μετεχειρίζετο κι η μεταχείρισις που τους έκανε τον ετίμα.

... ἔτι τοίνυν Γοργίας μὲν ὁ Λεοντῖνός φησι τὸν Κίμωνα τὰ χρήματα κτᾶσθαι μὲν ὡς χρῷτο, χρῆσθαι δὲ ὡς τιμῷτο ...

Τω όντι. Πάρεξ των δημοσίων έργων δια την οχύρωσιν και τον καλλωπισμόν των Αθηνών, που έκαμε, ο Κίμων έδειξεν την αγάπην του και τον ανθρωπισμόν του εις άπαντας τους συμπολίτας του, διαθέτων τα κτήματά του ανοικτά εις όποιον Αθηναίον ή ξένον εχρειάζετο να λαμβάνη καρπούς κι οπωρικά. Αλλά και η οικία του ακόμη ήτο ανοικτή εις την πτωχολογιά, κι όστις ήθελεν εδύνατο να πηγαίνη ελεύθερα και να τρώγη. Τέλος, όταν έβγαινεν έξω, τον ηκολούθουν οι υπηρέται του φορτωμένοι ρουχισμόν, όντινα και εμοίραζον εις τους πτωχούς, τους γέροντας και τους αναπήρους.

... ἤδη δ᾽ εὐπορῶν ὁ Κίμων ἐφόδια τῆς στρατηγίας ἃ καλῶς ἀπὸ τῶν πολεμίων ἔδοξεν ὠφελῆσθαι κάλλιον ἀνήλισκεν εἰς τοὺς πολίτας. τῶν τε γὰρ ἀγρῶν τοὺς φραγμοὺς ἀφεῖλεν, ἵνα καὶ τοῖς ξένοις καὶ τῶν πολιτῶν τοῖς δεομένοις ἀδεῶς ὑπάρχῃ λαμβάνειν τῆς ὀπώρας, καὶ δεῖπνον οἴκοι παρ᾽ αὐτῷ λιτὸν μέν, ἀρκοῦν δὲ πολλοῖς, ἐποιεῖτο καθ᾽ ἡμέραν, ἐφ᾽ ὃ τῶν πενήτων ὁ βουλόμενος εἰσῄει καὶ διατροφὴν εἶχεν ἀπράγμονα, μόνοις τοῖς δημοσίοις σχολάζων. ὡς δ᾽ Ἀριστοτέλης φησίν, οὐχ ἁπάντων Ἀθηναίων, ἀλλὰ τῶν δημοτῶν αὐτοῦ Λακιαδῶν παρεσκευάζετο τῷ βουλομένῳ τὸ δεῖπνον. αὐτῷ δὲ νεανίσκοι παρείποντο συνήθεις ἀμπεχόμενοι καλῶς, ὧν ἕκαστος, εἴ τις συντύχοι τῷ Κίμωνι τῶν ἀστῶν πρεσβύτερος ἠμφιεσμένος ἐνδεῶς, διημείβετο πρὸς αὐτὸν τὰ ἱμάτια ...

Γενικώς ήτο τοσούτως ανοικτοχέρης και γενναιόψυχος, ώστε ο Πλούταρχος παρατηρεί με θαυμασμόν πως ο Κίμων με την γενναίαν του καρδιάν επανέφερεν εις τας Αθήνας τον μυθικόν χρυσόν αιώνα του Κρόνου[1].

... ὁ δὲ τὴν μὲν οἰκίαν τοῖς πολίταις πρυτανεῖον ἀποδείξας κοινόν, ἐν δὲ τῇ χώρᾳ καρπῶν ἑτοίμων ἀπαρχὰς καὶ ὅσα ὧραι καλὰ φέρουσι χρῆσθαι καὶ λαμβάνειν ἅπαντα τοῖς ξένοις παρέχων, τρόπον τινὰ τὴν ἐπὶ Κρόνου μυθολογουμένην κοινωνίαν εἰς τὸν βίον αὖθις κατῆγεν ...

Το ερώτημα όμως που ίσως βασανίζει πολλούς είναι ότι υπήρξεν γενναία καρδιά διότι είχεν άφθονα τα μέσα ή θα υπήρχεν ούτως ή άλλως ακόμη κι άν δεν τα είχε; Η απάντησις του καθενός




[1] Και μετά την εκθρόνιση του ο Κρόνος δεν σταμάτησε να επιβουλεύεται την βασιλεία του Διός για αυτό εκδιώχθηκε και κατέφυγε στην Ιταλία στον βασιλέα Ιανό. Εκεί εξ ευγνωμοσύνης ευλόγησε την γη και αυτή παρήγαγε παντοίους και άφθονους καρπούς, για αυτό και εκείνη η εποχή ονομάστηκε χρυσός αιώνας. Κατά άλλη παράδοση, στην Ιταλία κατέφυγε ο Κρόνος από την Κρήτη. Κατά τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα ο Κρόνος δεν ήταν μόνο βασιλιάς της Ιταλίας αλλά όλης της Δύσεως. Ομοίως και κατά τον Διόδωρο τον Σικελιώτη ο Κρόνος ήταν βασιλιάς όλων «των προς εσπέρας τόπων», των οποίων οι κάτοικοι και ιδίως οι Κελτοί, τιμούσαν εξαιρετικά τον Κρόνο ως δότη όλων των αγαθών που παρήγαγε η γη κατά την καλλιέργεια, την οποία αυτός δίδαξε.