Ἆραγε τί εἶναι ἡ παράδοση;

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

Ἐτυμολογικὰ ἡ λέξη προέρχεται ἀπ’ τὸ ρῆμα παραδίδω ποὺ σημαίνει δίνω κάτι στὰ χέρια κάποιου, ἐμπιστεύομαι κάτι σὲ κάποιον, μεταβιβάζω. Κι ἐν προκειμένῳ εἶναι αὐτὸ ἀκριβῶς ποὺ παραδίδεται (δηλαδὴ μεταβιβάζεται) ἀπ’ τὶς προηγούμενες στὶς ἑπόμενες γενιὲς σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς (θρησκεία, ἤθη, ἔθιμα, γλώσσα, πολιτισμός, παιδεία, πρακτικές, γνώσεις, τέχνες κ.λπ.). Μάλιστα ὅλα ἐκεῖνα τὰ στοιχεῖα ποὺ παραδίδονται – μεταβιβάζονται εἶναι σαφῶς ἀξιολογημένα καὶ ξεχωρίζουν ὁπωσδήποτε, γι’ αὐτὸ κι ἔχει ἰδιαίτερη ἀξία ἡ ἀποδοχή τους. Ὁπότε Παράδοση εἶναι ἕνας τρόπος συμπεριφορᾶς ἢ ἕνα πρότυπο ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ ἀπὸ μία πολυπληθῆ ὁμάδα κι ἕνα λαὸ κι ὄχι ἀπὸ ἕνα ἄτομο! Γι’ αὐτό, ὅπως ἐλέχθη, «παράδοση εἶναι ὅ,τι ἁπανταχοῦ, πάντοτε καὶ ὑπὸ πάντων ἐπιστεύθη».

Παράδοση εἶναι ἡ πεῖρα καὶ ἡ ἀστάθμητη ἐκείνη δύναμη ποὺ ὡς κεφαλόβρυσο ἀναβλύζει ἀδιάκοπα ἀπ’ τὰ σπλάγχνα τῆς ἱστορίας καὶ τῆς κουλτούρας ἑνὸς λαοῦ, γιὰ νὰ διαμορφώνει, ὡς ἦθος καὶ ὡς ἔθος, τὶς ἐπερχόμενες γενιές! Παράδοση εἶναι τὸ θεμέλιο ἐπὶ τοῦ ὁποίου οἰκοδομοῦμε τὴ σύγχρονη πραγματικότητά μας! Παράδοση εἶναι τὸ προζύμι ἐκεῖνο ποὺ ζυμώνει ὅλη τὴν ὕπαρξή μας στὸ σήμερα ποὺ πορευόμαστε! Παράδοση εἶναι τὸ λιμάνι ἀπ’ τὸ ὁποῖο ξεκινᾶμε, μὲ ὅλα τὰ κατευόδια, γιὰ νὰ πορευτοῦμε στὶς θάλασσες τοῦ βίου! Παράδοση εἶναι οἱ ρίζες μας ἀπ’ τὶς ὁποῖες τροφοδοτούμαστε πνευματικὰ καὶ πολιτιστικά, γιὰ νὰ ἐπιβιώσουμε ἀλλὰ καὶ νὰ μεγαλουργήσουμε στὴ ζωή μας! Παράδοση εἶναι ὅ,τι ζωντανὸ καὶ πραγματικὰ ἀληθινὸ μεταφέρεται ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἴδια εἶναι τόσο ζωντανὴ καὶ ἀληθινή! Γι’ αὐτὸ καὶ λαοὶ ποὺ δὲν ἔχουν παράδοση, ἔχουν παύσει πλέον νὰ ζοῦν ὡς λαὸς κι ἔχουν σαφῶς ἀφομοιωθεῖ καὶ μάλιστα ἀπὸ ἐκείνους τοὺς λαοὺς ποὺ διατηροῦν τὶς παραδόσεις τους! Παράδοση εἶναι τὸ ἐφαλτήριο τῆς ἐκτίναξής μας στὰ ὕψη τοῦ καλοῦ, τοῦ μεγάλου καὶ τοῦ ἀληθινοῦ! Παράδοση εἶναι ἐκεῖνο ποὺ ὑποτίθεται ὅτι σὲ πάει κατὰ -κάποιο τρόπο- πίσω, ὅμως αὐτὸ τὸ πίσω εἶναι τὸ περιθώριο πού σοῦ δίνει στὸν ἀγῶνα τῆς ζωῆς, γιὰ νὰ πάρεις φόρα προκειμένου νὰ πορευτεῖς δυναμικὰ μπροστά!

Παράδοση εἶναι ἡ διαχρονικὴ ἐκείνη ἁλυσίδα, ποὺ συνδέει (καὶ ὄχι ποὺ δένει) τὶς γενιὲς ἑνὸς λαοῦ μεταξύ τους. Γι’ αὐτὸ καὶ χάσμα δὲν ὑπάρχει. Ἔτσι ἡ δική μας γενιὰ συνδέεται ὄχι μόνο μὲ τὶς προηγούμενες, ἀλλὰ καὶ μὲ τὶς ἑπόμενες, ἐκεῖνες ποὺ ἀναμένεται νὰ ἔρθουν. Αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἁλυσίδα ἐπιχειροῦν κάποιοι σήμερα νὰ σπάσουν, ὅπως θὰ δοῦμε! Ἐκεῖνοι ποὺ δὲν θέλουν μὲ τίποτα τὴ συνέχειά μας! Παράδοση εἶναι ἡ ἀποδοχὴ κάθε μεγάλης ἀξίας τοῦ παρελθόντος, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀπόρριψη ὁποιουδήποτε στοιχείου ποὺ κι ἐμεῖς δὲν μποροῦμε νὰ παραδώσουμε στὶς ἐπερχόμενες γενιές! Παράδοση εἶναι ἡ λυδία ἐκείνη λίθος, μὲ τὴν ὁποία μποροῦμε πλέον νὰ διακρίνουμε τὸ σωστὸ ἀπ’ τὸ λάθος, τὸ ἀληθινὸ ἀπ’ τὸ κάλπικο, τὸ γνήσιο ἀπ’ τὸ νοθευμένο. Παράδοση εἶναι ὅ,τι μᾶς ἐμπνέει καὶ μᾶς φωτίζει ἀπ’ τὸ παρελθόν. Παράδοση εἶναι ὅ,τι μᾶς διακρίνει ὡς λαό, ὅ,τι μᾶς ξεχωρίζει.

Παράδοση, ἰδιαίτερα γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες εἶναι, αὐτὸ τὸ σήμερα ὅπως τὸ ζοῦμε, τὸ γιὰ τὰ καλὰ ζυμωμένο μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη μας, εἴτε εἴμαστε πιστοὶ σ’ αὐτὴν εἴτε δὲν εἴμαστε. Γι’ αὐτὸ κι ἕνας ἄθεος λόγιος, ἀναγκάστηκε νὰ γράψει τούτη τὴν ἀλήθεια: «Ὅσοι ἐπιτίθενται στὴν Ὀρθοδοξία συκοφαντοῦν τὴν παράδοση ἑνὸς λαοῦ ποὺ ἀφορᾶ ὅλους μας, θρησκευόμενους καὶ μή»! Κι ἄλλοι εἶπαν: «Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι μόνο Πίστη, εἶναι συνάμα παράδοση καὶ πολιτισμικὸ πρόταγμα». Ἐν τέλει παράδοση εἶναι τὸ κατ’ ἐξοχὴν στοιχεῖο τῆς ταυτότητάς μας, τῆς ἴδιας τῆς ὕπαρξής μας, εἶναι ἡ προϋπόθεση τοῦ μέλλοντός μας.

Ὄχι! Παράδοση δὲν εἶναι κάτι παρωχημένο ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ βοηθήσει τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο, ὅπως κάποιοι θέλουν νὰ πιστεύουμε, ὁπότε ὡς περιττὸ βάρος πρέπει νὰ ἐξοβελιστεῖ! Ὄχι! Παράδοση δὲν εἶναι μία στείρα ἐπιστροφὴ στὸ παρελθόν, οὔτε μία ἀπέραντη παρελθοντολογία, οὔτε μία νοσηρὴ νοσταλγία τοῦ χθὲς καὶ ἡ ὡραιοποιήση κάποιων περασμένων, ἐντελῶς ἄχρηστων γιὰ τὸ σήμερα! Ὄχι! Παράδοση δὲν εἶναι αὐτὸ ποὺ συνεχῶς μᾶς παρουσιάζουν, δηλαδὴ τὸ παλιό, τὸ ἀπηρχαιωμένο, τὸ σκουριασμένο, τὸ «ντεμοντέ». Ὄχι! Ἡ παράδοση δὲν εἶναι στατική, δὲν εἶναι στάσιμη καὶ γι’ αὐτὸ δὲν εἶναι γιὰ K μουσιοποίηση καὶ πολὺ χειρότερα γιὰ μουμιοποίηση! Ὄχι! Παράδοση δὲν εἶναι σὲ καμμιὰ περίπτωση ὀπισθοδρόμηση οὔτε καὶ ἀποσύνδεση καὶ ἀποκοπὴ ἀπ’ τὴν πρόοδο, ἀλλ’ εἶναι αὐτὴ ἡ ἴδια ἡ πρόοδος. Ἆραγε ποιὸς μπόρεσε νὰ πάει μπροστά, χωρὶς τὶς δυνάμεις, τὶς ἐμπνεύσεις, τὰ μεγαλουργήματα, τὸν φωτισμὸ καὶ τὴ ζωή ποὺ πλέρια μεταδίδεται ἀπ’ τὸ παρελθόν; Προπάντων, ὅμως, ἡ παράδοση εἶναι φρόνημα, κατεύθυνση, τρόπος ζωῆς, φῶς καθοδηγητικό!

ΠΗΓΗ