Ἡ Τρίπτωτος Πρόθεσις «’Επί»

ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς 

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Εμπρόθετοι προσδιορισμοί λέγονται οι προσδιορισμοί δια προθέσεων, αι οποίαι προθέσεις συντασσόμεναι μετά των πλαγίων πτώσεων χρησιμεύουν δια να δηλώσουν διαφόρους επιρρηματικάς σχέσεις. Εκ των προθέσεων είναι γνωστόν ότι άλλαι μεν συντάσσονται μετά μίας πτώσεως και λέγονται μονόπτωτοι άλλαι δε μετά δύο πτώσεων και λέγονται δίπτωτοι και άλλαι μετά τριών πτώσεων και λέγονται τρίπτωτοι. Μία εκ των τριπτώτων προθέσεων είναι και η πρόθεσις «επί».



Η «επί» μετά γενικής σημαίνει: 

1. την εν τόπω στάσιν (το επάνω)

· ὁ ἐπί τῆς γῆς χρυσός

· οὒτε ἐπί γῆς οὒθ’ ὑπό γῆς

2. κίνησιν σε τόπον και άφιξιν

· ἐπί Σάμου ἀνεχώρησαν (ἀνεχώρησαν και ἀφίκοντο εἰς Σάμον)

3. το «πλησίον»

· Ξενοφῶν κελεύει αὐτοῦ μεῖναι ἐπί τοῦ ποταμοῦ

4. χρονικήν διάρκειαν

· ἐπί τοῦ προτέρου πολέμου

· ἐπί Κέκροπος και τῶν πρώτων βασιλέων ἡ Ἀττική κατά πόλεις ᾠκεῖτο

5. το σημείον εφαρμογής
· ἐπί τῶν κινδύνων προσήκει την ἀνδρείαν ἐνδείκνυσθαι

6. ενώπιον

· τά ὡμολογημένα ἐπί τοῦ δικαστηρίου

· μάρτυρας και ἐπί τοῦ δικαστοῦ και ἐφ’ ὑμῶν παρεχόμεθα

7. στήριξιν (κυριολεκτικώς και μεταφορικώς) – εξάρτησιν

· ἐπί σκήπτρον ὁδοιπορεῖ

· λέγω ἐπί μαρτύρων

8. τελικόν αίτιον

· Κῦρος ἐπί Σάρδεων ἒφευγε

9. αναφοράν

· ἐπί τῆς ἡμετέρας πόλεως οὐδέν ἒχω τοιοῦτον εἰπεῖν

10. τρόπον

· αὐτοί ἐφ’ ἑαυτῶν ἐχώρουν

11. την στρατιωτικήν παράταξιν (κατά μήκος ή βάθος)

· ἐτάχθησαν ἐπί τεττάρων



Η «επί» μετά δοτικής σημαίνει: 

1. τόπον (στάσιν σε τόπον, το επάνω)

· οἱ Θρᾷκες ἐπί ταῖς κεφαλαῖς τάς ἀλωπεκᾶς φοροῦσι

· οἰκοῦσιν ἐπί τῷ ἰσθμῶ

· ἐπί τῆς κεφαλῆς τά ὃπλα ἒφερον

2. χρόνον

· ἐπί δε τοῦτο ἀνέστη Προκλῆς

· ἐπί τῷ δείπνῳ πολλάς εὐθυμίας παρεῖχε Κῦρος

3. αίτιον αναγκαστικόν μάλιστα επί των ψυχικού πάθους σημαντικών ρημάτων

· ᾐσχύνοντο ἐπί τοῖς κοινοῖς ἁμαρτήμασι

4. σκοπόν

· ἐπί τῷ κερδαίνειν πᾶν ἂν οὗτος ποιήσειε

5. ὃρον ή συμφωνίαν(συνθήκην)

· ἠρώτα, ἐπί τοῖσιν ἂν σύμμαχος γένοιτο

6. εξάρτησιν

· εἰ ἐπί τῷ βασιλεῖ γενησόμεθα

· ἐφ’ ὑμῖν ἐστί τούτους κολάζειν

7. προσθήκην

· φόνος ἐπί φόνῳ

8. τιμήν – αξίαν

· ἐπ’ ἀργυρίῳ την ψυχήν προδίδωσιν

9. επιστασίαν

· κατέλιπεν ἐπί ταῖς ναυσίν Ἀντίοχον (ἐπί τινί ἐστι=είναι εις την εξουσίαν κάποιου, το ἐπ’ ἐμοί=όσον εξαρτάται εξ εμού)

· οἱ ἐπί τοῖς πράγμασιν (=οι επιστάται των πραγμάτων)

10. το «πλησίον»

· βασίλειά ἐστίν ἐπί ταῖς πηγαῖς

11. ακολουθίαν (=κατόπιν)

· ὀλίγοι τῶν ἐπί πᾶσιν ὑπό τῶν ψιλῶν ἀπέθανον (=των όπισθεν πάντων)

12. το πρόσωπον, προς τιμήν του οποίου λέγεται κάτι, ή το πρόσωπον όπερ ωφελείται ή βλάπτεται (επί νομοθεσίας)

· ἐρεῖ ἐπί τοῖς ἀποθανοῦσιν

· τον νόμον ἐφ’ ὑμῖν αὐτοῖς θήσετε 

Η «επί» μετά αιτιατικής σημαίνει:

1. τόπον

· ἀναβάς ἐπί τον ἳππον

2. κατεύθυνσιν – διεύθυνσιν

· οὐκ ἒχει φύσιν τους σοφούς ἐπί τάς τῶν πλουσίων θύρας ἰέναι

3. αναφοράν

· το ἐφ’ ἑαυτόν ἓκαστος σπεύδει

4. τοπικήν έκτασιν και χρονικήν διάρκειαν

· ἐφάνη κονιορτός ἐπί πολύ

· ἐπί τρεῖς ἡμέρας οὐκ ἐγίγνετο τά ἱερά

· το ὂμμα δύναται ἐπί πολλά στάδια ἐξικνεῖσθαι

· την γῆν ἀπεμίσθωσαν ἐπί δέκα ἒτη

5. διεύθυνσιν φιλικήν ή εχθρικήν

· ἐξελαύνει ἐπί τον Εὐφράτην

· ἐλαύνειν ἐπί Πέρσας

· ἲωμεν ἐπί τους πολεμίους

6. σκοπόν

· ἲτω τις ἐφ’ ὓδωρ

· ἐπί πόδα ἀπέρχομαι (=οπισθοχωρώ)

· Ξέρξης οὒτε ἐς Ἀθήνας οὒτε ἐς Λακεδαίμονα ἀπέπεμψεν κήρυκας ἐπί γῆς αἲτησιν



Η «επί» εν συνθέσει σημαίνει:

1. επάνω

· ἐπιβαίνω

2. διεύθυνσιν

· ἐφέλκω

3. πλησίον

· ἐπιθαλαττίδιος (=παραθαλλάσιος)

4. εναντίον

· ἐπιστρατεύω

5. κατόπιν

· οἱ ἐπιγιγνόμενοι

6. προσθήκην

· ἐπίμεμπτος (=κατήγορος, παραπονούμενος)