ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡ. ΚΑΤ. - ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ IV (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016)

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΜΑΔΑΣ

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

4ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΘΕΜΑΤΑ

Των

Σιούτη Αθανασία,

Σιταρά Φωτεινή,

Μπρούσαλη Γεώργιο

Greek Pottery Shop CLASSICAL PLATE WITH PEGASUS FREE DESIGNED PLATES

Διδαγμένο κείμενο

α) Ἀριστοτέλους Πολιτικὰ Γ 1, 1-2

Σῷ περὶ πολιτείας ἐπισκοποῦντι, καὶ τίς ἑκάστη καὶ ποία τις, σχεδὸν πρώτη σκέψις περὶ πόλεως ἰδεῖν, τί ποτέ ἐστιν ἡ πόλις. Νῦν γὰρ ἀμφισβητοῦσιν, οἱ μὲν φάσκοντες τὴν πόλιν πεπραχέναι τὴν πρᾶξιν, οἱ δ’ οὐ τὴν πόλιν ἀλλὰ τὴν ὀλιγαρχίαν ἢ τὸν τύραννον· τοῦ δὲ πολιτικοῦ καὶ τοῦ νομοθέτου πᾶσαν ὁρῶμεν τὴν πραγματείαν οὖσαν περὶ πόλιν, ἡ δὲ πολιτεία τῶν τὴν πόλιν οἰκούντων ἐστὶ τάξις τις. Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις τῶν συγκειμένων, καθάπερ ἄλλο τι τῶν ὅλων μὲν συνεστώτων δ’ ἐκ πολλῶν μορίων, δῆλον ὅτι πρότερον ὁ πολίτης ζητητέος· ἡ γὰρ πόλις πολιτῶν τι πλῆθός ἐστιν. Ὥστε τίνα χρὴ καλεῖν πολίτην καὶ τίς ὁ πολίτης ἐστὶ σκεπτέον. Καὶ γὰρ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις· οὐ γὰρ τὸν αὐτὸν ὁμολογοῦσι πάντες εἶναι πολίτην· ἔστι γάρ τις ὃς ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ὢν ἐν ὀλιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἔστι πολίτης.

β) Ἀριστοτέλους Πολιτικὰ Γ 7, 1-3/5

Ύστερα από όσα είπαμε δίνοντας όλες τις απαραίτητες εξηγήσεις για τα θέματα που μας απασχόλησαν, σειρά στη διερεύνησή μας έχει τώρα το θέμα των πολιτευμάτων, να δούμε πόσα είναι και ποια η φύση του καθενός τους. Και πρώτα, βέβαια, τα ορθά· γιατί οι παρεκκλίσεις και οι διαστρεβλώσεις θα γίνουν φανερές μόλις θα έχουν καθοριστεί τα ορθά πολιτεύματα. Επειδή όταν λέμε "πολίτευμα" εννοούμε "αρχή, το σώμα δηλαδή που ασκεί τη διακυβέρνηση στην πόλη", και η "κυβέρνηση" είναι η ύψιστη αρχή στις πόλεις, αναγκαστικά η ύψιστη αρχή θα είναι ή ένα μόνο άτομο ή λίγα άτομα ή το σύνολο των πολιτών. Όταν λοιπόν ο ένας ή οι λίγοι ή το πλήθος ολόκληρο ασκούν την εξουσία για την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος, αυτά τα πολιτεύματα δεν μπορεί παρά να είναι ορθά· όταν, αντίθετα, η εξουσία ασκείται για την εξυπηρέτηση του ιδιαίτερου συμφέροντος είτε του ενός είτε των λίγων είτε του πλήθους, τα πολιτεύματα αυτά είναι παρεκκλίσεις και διαστρεβλώσεις των ορθών. Γιατί ή το όνομα του πολίτη δεν πρέπει να δίνεται σε ανθρώπους που είναι κατά το πολίτευμα μέλη της πόλης (ενν. μια και δεν λαμβάνονται υπόψη τα δικαιώματά τους), ή (ενν. αν τους δίνεται το όνομα του πολίτη) πρέπει να έχουν το μερτικό τους στα πλεονεκτήματα που ανήκουν στα μέλη της πόλης. συνηθίζουμε λοιπόν να ονομάζουμε: "βασιλεία" τη μοναρχία που αποβλέπει στο κοινό συμφέρον και "αριστοκρατία" το πολίτευμα στο οποίο τη διακυβέρνηση ασκούν λίγα (περισσότερα του ενός) άτομα (το όνομα οφείλεται είτε στο ότι κυβερνούν οι άριστοι είτε στο ότι ασκούν την εξουσία αποβλέποντας σε ό,τι είναι άριστο για την πόλη και για τα μέλη της)· όταν, τέλος, κυβερνά ο λαός αποβλέποντας στο κοινό συμφέρον, αυτό το πολίτευμα (στα αρχαία ελληνικά: αυτή η πολιτεία) πήρε το όνομα "πολιτεία", μια λέξη που είναι κοινή για όλα τα πολιτεύματα (στα αρχαία ελληνικά: για όλες τις πολιτείες). ... Παρεκκλίσεις και διαστρεβλώσεις των πολιτευμάτων που αναφέραμε είναι: της βασιλείας η "τυραννία", της αριστοκρατίας η "ολιγαρχία", της πολιτείας η "δημοκρατία". Η τυραννία είναι, πράγματι, μια μοναρχία που υπηρετεί το συμφέρον του μονάρχη, η ολιγαρχία υπηρετεί το συμφέρον των πλουσίων και η δημοκρατία το συμφέρον των απόρων, κανένα όμως από τα πολιτεύματα αυτά δεν υπηρετεί το συμφέρον του συνόλου των πολιτών.

Α1. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Σῷ περὶ πολιτείας ἐπισκοποῦντι… τι πλῆθός ἐστιν».

Μονάδες 10

Β. Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις:

Β1. «Νῦν γὰρ ἀμφισβητοῦσιν, οἱ μὲν φάσκοντες τὴν πόλιν πεπραχέναι τὴν πρᾶξιν, οἱ δ’ οὐ τὴν πόλιν ἀλλὰ τὴν ὀλιγαρχίαν ἢ τὸν τύραννον». Ποια είναι η διχογνωμία την οποία επισημαίνει ο φιλόσοφος και ποιο ιστορικό παράδειγμα φαίνεται να έχει υπόψη του, εκφράζοντας αυτές τις απόψεις;

Μονάδες 15

Β2. σε ποιες κατηγορίες διακρίνει ο Αριστοτέλης τα πολιτεύματα και με βάση ποια κριτήρια γίνεται η διάκριση αυτή;

Μονάδες 15

Β3. Να εξηγήσετε για ποιους λόγους ο Αριστοτέλης αφιέρωσε το έργο του στη μελέτη των επιμέρους αρετών του ανθρώπου και πώς μέσω αυτών προκύπτει ότι η ηθική φιλοσοφία είναι μέρος της πολιτικής φιλοσοφίας.

Μονάδες 10

Β4. Να εντοπίσετε στο κείμενο α΄ τους τύπους που συγγενεύουν ετυμολογικά με τις ακόλουθες λέξεις της νεοελληνικής γλώσσας: συνδιάσκεψη, επόπτης, παροντικός, απότακτος, κατεστημένο, μεμψίμοιρος, υποχρέωση, πασιφανής, εγκράτεια, έναρξη.

Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο:

Πλάτωνος Λάχης 182e-183b

Λέγω δὲ ταῦτα περὶ αὐτοῦ (τοῦ ὁπλιτικοῦ) εἰς τάδε ἀποβλέψας, ὅτι οἶμαι ἐγὼ τοῦτο, εἴ τι ἦν, οὐκ ἂν λεληθέναι Λακεδαιμονίους, οἷς οὐδὲν ἄλλο μέλει ἐν τῷ βίῳ ἢ τοῦτο ζητεῖν καί ἐπιτηδεύειν, ὅ,τι ἂν μαθόντες καὶ ἐπιτηδεύσαντες πλεονεκτοῖεν τῶν ἂλλων περί τόν πόλεμον. Εἰ δ’ ἐκείνους λέληθεν, ἀλλ’ οὐ τούτους γε τοὺς διδασκάλους αὐτοῦ λέληθεν αὐτὸ τοῦτο, ὅτι ἐκεῖνοι μάλιστα τῶν Ἑλλήνων σπουδάζουσιν ἐπὶ τοῖς τοιούτοις καὶ ὅτι παρ’ ἐκείνοις ἄν τις τιμηθεὶς εἰς ταῦτα καὶ παρὰ τῶν ἄλλων πλεῖστ’ ἂν ἐργάζοιτο χρήματα, ὥσπερ γε και τραγῳδίας ποιητὴς παρ’ ἡμῖν τιμηθείς.

------------------------------

ἐργάζομαι χρήματα: αποκτώ/κερδίζω χρήματα

Γ1. Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον ζητούμενο τύπο:

λεληθέναι: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή

οὐδέν: τη γενική ενικού του θηλυκού γένους

ζητεῖν: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στη μέση φωνή

μαθόντες: το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ίδιου χρόνου

τούτους: την αιτιατική πληθυντικού του θηλυκού γένους

Ἑλλήνων: τη δοτική ενικού

σπουδάζουσιν: το ίδιο πρόσωπο στην οριστική του υπερσυντελίκου

τοιούτοις: τη δοτική ενικού του ίδιου γένους

τιμηθείς: τη δοτική πληθυντικού του ίδιου γένους

ἐργάζοιτο: το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του παθητικού αορίστου α΄.

Μονάδες 10

Γ3.α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις επόμενες λέξεις του κειμένου και να αναφέρετε τους όρους τους οποίους αυτές προσδιορίζουν:

μαθόντες, τοὺς διδασκάλους, τῶν Ἑλλήνων, τραγῳδίας.

Μονάδες 4

Γ3.β. «Λέγω δὲ ταῦτα περὶ αὐτοῦ εἰς τάδε ἀποβλέψας, ὅτι οἶμαι ἐγὼ τοῦτο, εἴ τι ἦν, οὐκ ἂν λεληθέναι Λακεδαιμονίους»:

Να εντοπίσετε τον εξαρτημένο υποθετικό λόγο του αποσπάσματος (μονάδα 1), να τον μετατρέψετε στον ευθύ λόγο (μονάδες 2) και να αναγνωρίσετε το είδος του (μονάδα 1).

Μονάδες 4

Γ3.γ. «ὅ,τι ἂν μαθόντες καὶ ἐπιτηδεύσαντες πλεονεκτοῖεν τῶν ἂλλων περί τόν πόλεμον»:

Να αναγνωρίσετε την παραπάνω δευτερεύουσα πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος).

Μονάδες 2