Η ΠΤΩΣΙΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΩΝ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ

Ἀπόστολος: Ρωμ. ιγ΄ 11 - ιδ΄4

Εὐαγγέλιον: Ματθ. στ´ 14 - 21

Ἦχος: πλ. δ. – Ἑωθινόν: Η΄

 

«Κόσμος γενάρχαις πικρὰ συνθρηνησάτω. Βρώσει γλυκείᾳ, συμπεσὼν πεπτωκόσι»

† Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ

Τὸ Ἱερὸ Τριῴδιο γράφει στὸ ἱερὸ Συναξάρι τῆς σημερινῆς Κυριακῆς

τῆς Τυροφάγου: «Κόσμος γενάρχαις πικρὰ συνθρηνησάτω. Βρώσει γλυκείᾳ, συμπεσὼν πεπτωκόσι» Δηλ. Ὁ κόσμος ἄς θρηνήση πικρὰ μαζί μὲ τοὺς Γενάρχες Ἀδὰμ καὶ Εὔα, γιατὶ ἐξ αἰτίας τῆς γλυκιᾶς βρώσεως ἔπεσε στὴν ἁμαρτία μαζί μὲ τοὺς Πρωτοπλάστους.

Οἱ ἅγιοι καὶ Θεοφόροι Πατέρες ὥρισαν τὴν ἀνάμνησι τῆς ἐξορίας τῶν Πρωτοπλάστων πρὶν ἀπὸ τὴν ἔναρξι τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, γιὰ νὰ καταδείξουν δύο πράγματα: Πόσο εἶναι ὠφέλιμο γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύσι τὸ φάρμακο τῆς νηστείας, ἀφ᾽ἑνὸς καὶ ἀφ᾽ἑτέρου πόσο πάλιν εἶναι αἰσχρὸ τὸ πάθος τῆς ἀδηφαγίας καὶ τῆς παρακοῆς. Οἱ Πατέρες μας, ἀφοῦ παρέλειψαν ὅσα ἔγιναν στὸν κόσμο γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἄπειρα ὄντα, προβάλλουν τὸν Πρωτόπλαστο Ἀδάμ, καὶ μάλιστα τὸ κακὸ ποὺ ἔπαθε, λόγῳ τοῦ ὅτι δὲν νήστευσε γιὰ λίγο. Καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἔφερε στὴν φύσι μας τὸ πρῶτο παράγγελμα τοῦ Θεοῦ τὸ ἀγαθὸ τῆς νηστείας. Αὐτὸ τὸ ἀγαθό, ἀφοῦ δὲν ἐφύλαξε ὁ πρωτόπλαστος, ἀλλὰ ὑποχώρησε στὶς ὀρέξεις τῆς σάρκας, μᾶλλον δὲ ἀπατήθηκε ἀπὸ τὸν πλάνο ὄφι, τὸν διάβολο, διὰ τῆς Εὔας, ὄχι μόνο δὲν ἔγινε Θεός, ἀλλὰ και ὁ θάνατος μπῆκε στὴ ζωή του καὶ τὴν ἀρρώστια τῆς ἁμαρτίας τὴν μετέδωσε σ᾽ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος.

Γιὰ τὴν τρυφὴ καὶ τὴν ἡδονὴ τοῦ πρώτου Ἀδάμ ὁ Κύριος ἐνήστευσε 40 ἡμέρες καὶ ὑπακοὴ ἔκανε. Χάριν αὐτοῦ τοῦ γεγονότος καὶ ἡ παροῦσα (Μεγάλη) Τεσσαρακοστὴ ἐπινοήθηκε ἀπὸ τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους. Καὶ τοῦτο διότι, αὐτὸ ποὺ ἔπαθε ὁ Ἀδὰμ μὲ τὸ νὰ μὴ φυλάξη τὴν ἐντολὴ καὶ νὰ χάση τὴν ἀφθαρσία καὶ ἀθανασία, ἀφοῦ μὲ τὸν ἀγῶνα μας ἐμεῖς διαφυλάξουμε, ἄς ἀπολαύσωμε μὲ τὴν νηστεία. Ἄλλωστε, ὅπως προείπαμε, ὁ σκοπὸς τῶν Ἁγίων αὐτὸς εἶναι: νὰ περιλάβουν μὲ συντομία ὅλα τὰ ἔργα ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μέχρι τέλους, ποὺ ἔγιναν γιὰ τὸν Θεό. Ἐπειδὴ δὲ ὅλων ὅσων ἀφοροῦν τὸ ἀνθρώπινο γένος αἴτιο εἶναι ἡ παράβασις καὶ ἡ ἔκπτωσις τοῦ Ἀδάμ ἀπὸ τὴν τρυφὴ καὶ ἀπόλαυσι τοῦ ἀπαγορευμένου καρποῦ, γι᾽αὐτὸ τὸ λόγο αὐτὴν τὴν ἀνάμνησι τῆς ἐξορίας τῶν Πρωτοπλάστων φέρνει στὸν νοῦ μας ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία κατὰ τὴν σημερινὴ Κυριακή, γιὰ νὰ ἀποφύγωμε τὴν τρυφὴ καὶ γιὰ νὰ μὴ ζηλέψωμε γιὰ πάντα τὴν ἀκρασία καὶ λαιμαργία...

Τὸ ὅτι δὲ τὴν ἕκτη ὥρα (δηλ. τὴν δωδεκάτη μεσημβρινή) ὁ Ἀδάμ ἅπλωσε τὰ χέρια του καὶ ἔπιασε τὸν ἀπαγορευμένο καρπό, τὸ ἐδήλωσε καὶ ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Χριστός, ὅταν ἅπλωσε τὶς παλάμες του στὸ Σταυρό κατὰ τὴν ἕκτη (δωδεκάτη δική μας) ὥρα καὶ ἡμέρα, θέλοντας νὰ γιατρέψη τὰ ἀποτελέσματα τῆς καταστροφῆς τῶν Πρωτοπλάστων. Ἔχει δὲ δημιουργηθῆ ὁ ἄνθρωπος στὸ ἐνδιάμεσο τῆς φθορᾶς καὶ τῆς ἀφθαρσίας γιὰ νὰ μπορῆ νὰ ἀποκτήση ἐκεῖνο, γιὰ τὸ ὁποῖο θὰ νεύση, θὰ κλίνη μὲ τὴν προαίρεσί του.

Γιατὶ στὸν Θεὸ ἦταν δυνατὸν νὰ τὸν κάνη ἀναμάρτητο. Ἀλλὰ γιὰ νὰ εἶναι τὸ κατόρθωμα δικό του, τῆς προαιρέσεώς του, γι᾽αὐτὸ δίνει τὸν νόμο καὶ τὴν ἐντολὴ νὰ τρώγη μὲν ἀπ᾽ὅλους τοὺς καρποὺς τῶν δένδρων καὶ τῶν φυτῶν, νὰ μὴ φάγη ὅμως ἀπὸ τὸν ἀπαγορευμένο καρπό. Καὶ αὐτὸ ἴσως τὸ ἔκανε, κατὰ τὸν ἱερὸ Συναξαριστή, γιὰ νὰ ἔχη μὲν τὴν ἐπίγνωσι τῆς θείας δυνάμεως ἀπὸ ὅλα τὰ κτίσματα, νὰ μὴ ἔχη ὅμως καὶ τὴν ἐπίγνωσι, ποὺ ἀφορᾶ τὴν ἀπρόσιτη καὶ ἀκατάληπτη φύσι τοῦ Θεοῦ.

Καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος αὐτὸ λέγει φιλοσοφῶν ὅτι τὰ δένδρα τοῦ παραδείσου εἶναι θεῖες ἔννοιες καὶ τὸ φυτὸ μὲ τὸν ἀπαγορευμένο καρπὸ εἶναι (πνευματικὴ) θεωρία. Ἐπέτρεψε δηλαδή, λέγει, ὁ Θεὸς στὸν Ἀδάμ νὰ μεριμνᾶ γιὰ ὅλα μὲν τὰ ἄλλα στοιχεῖα καὶ τὶς ἄλλες καταστάσεις καὶ νὰ ἀναπολῆ μὲ τὸν νοῦν του καὶ νὰ δοξάζη τὸν Θεό ἐξ ἀφορμῆς αὐτῶν. Γιατὶ αὐτὴ εἶναι ἡ ἀληθινὴ τρυφὴ καὶ ἀπόλαυσις. Ἴσως δὲ αὐτὰ νὰ ἰσχύουν καὶ σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ τὴν ἀνθρώπινη φύσι. Γιὰ τὸ Θεό, ὅμως, τὸν θεῖο Δημιουργό, ποιὸς εἶναι κατὰ τὴν φύσιν του καὶ ποῦ καὶ πῶς τὰ πάντα ἐδημιούργησε ἀπὸ τὴν ἀνυπαρξία, καθόλου δὲν πρέπει νὰ ἐρευνᾶ. Ὁ Ἀδάμ, παρὰ ταῦτα, ἀφοῦ ἄφησε ὅλα τὰ ἄλλα, ἐρευνοῦσε μᾶλλον τὰ περὶ τοῦ Θεοῦ, μὲ τὸ νὰ περιεργάζεται μὲ ἀκρίβεια τὴν θεία φύσι τοῦ Πλαστουργοῦ. Ἐπειδή, ὅμως, ἦταν ἀκόμη ἀτελὴς καὶ ἁπλούστατος καὶ σὲ νηπιακὴ πνευματικὴ ἡλικία ἐξορίστηκε ἀπὸ τὸν Παράδεισο, ἀφοῦ ἐξέπεσε πρῶτον μὲ τὴν πτῶσι του ἀπὸ τὴν Θεία Χάρι. Καὶ τοῦτο ἔγινε, ἀφοῦ προηγουμένως ὁ σατανᾶς, χρησιμοποιώντας τὴν Εὔα, τοῦ ἔβαλε στὸν νοῦ του τὴν φαντασία τῆς θεώσεως.

Ὁ δὲ μέγας καὶ θεῖος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει ὅτι τὸ δένδρο ἐκεῖνο μὲ τὸν ἀπαγορευμένο καρπὸ καὶ στὴ γῆ ὅτι εἶναι ὁ Παράδεισος, ἀλλὰ καὶ νοητὸ καὶ αἰσθητὸ τὸν φιλοσοφεῖ, ὅπως ἦταν ὁ Πρωτόπλαστος Ἀδάμ, καθὼς τὰ εἶχε καὶ τὰ δύο καὶ βρίσκονταν στὸ μεταίχμιο τῆς φθορᾶς καὶ τῆς ἀφθαρσίας. Καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος καὶ ἀκολουθεῖ τὴν Θεία Γραφή, καὶ οὔτε πάλι προσκολλᾶται στὸ γράμμα.

Λέγουν δὲ μερικοί, ὅτι ἐκεῖνο τὸ δένδρο τῆς παρακοῆς, εἶναι συκῆ.

Γιατὶ ὅταν οἱ Πρωτόπλαστοι, μετὰ τὴν παράβασι τῆς ἐντολῆς, κατάλαβαν ἀμέσως τὴν γύμνωσί τους, ἀφοῦ χρησιμοποίησαν τὰ φύλλα τῆς συκῆς σκέπασαν τὴν γύμνια τους. Γι᾽αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς καταράσθηκε τὴν συκῆ, σύμφωνα μὲ τὴν παραβολὴ τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου, γιατὶ ἔγινε ἡ αἰτία τῆς παραβάσεώς των....

Ἀφοῦ λοιπὸν οἱ Πρωτόπλαστοι παρέβησαν τὴν θεία ἐντολὴ καὶ φόρεσαν τὴν θνητὴ σάρκα, καὶ πῆραν τὴν κατάρα ὡς παιδαγωγική τους τιμωρία, ἐξώσθησαν ἀπὸ τὸν Παράδεισο καὶ φλογίνη ῥομφαία διατάχθηκε νὰ φυλάσση τὴν θύραν του. Ὁ δὲ Ἀδάμ καθήμενος ἀπέναντι τοῦ Παραδείσου ἔκλαιγε, γιὰ ὅσα ἀγαθὰ εἶχε στερηθῆ, ἐπειδὴ δὲν ἐνήστευσε γιὰ λίγο διάστημα, μὲ ἀποτέλεσμα ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος, ποὺ προῆλθε ἀπὸ αὐτὸν εἶχε τὶς ἴδιες συνέπειες. Καὶ αὐτὸ διήρκεσε μέχρις ὅτου ὁ θεῖος Δημιουργός μας, ἀφοῦ ἐλέησε τὴν φύσιν μας, βλέποντας ὅτι τὸ ἀνθρώπινο γένος λυμαίνονταν ἀπὸ τὸν σατανᾶ, γεννήθηκε ἀπό τὴν Παναγία Παρθένο, καὶ ἀφοῦ ὡς Θεάνθρωπος ἐπολιτεύθη μὲ ἄριστο τρόπο καὶ μᾶς ὑπέδειξε τὸν δρόμο τῆς ἀρετῆς καὶ τελειότητος μὲ τὴν νηστεία καὶ τὴν ταπείνωσι καὶ ἀφοῦ κατενίκησε τὸν δόλιο ὄφι διάβολο, πάλι μᾶς ὁδηγεῖ στὸ ἀρχαῖο ἀξίωμα.

Μιλήσαμε μέχρι στιγμῆς, ἀδελφοί μου, μὲ βάσι τὸ Ἱερὸ Συναξάρι τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς, γιὰ τὸ ὠφέλιμο φάρμακο τῆς νηστείας -τὸ ἀντίδοτο τοῦ θανάτου τῆς παρακοῆς-, τὴν πτῶσι τῶν Πρωτοπλάστων, τὴν ἐξορία τους ἀπὸ τὸν Παράδεισο τῆς τρυφῆς καὶ τὴν ἐπάνοδο τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου στὸν οὐράνιο Παράδεισο διὰ τοῦ νέου Ἀδάμ, τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὴν δύναμι τῆς νηστείας καὶ τῆς ταπεινώσεως.

Ἐπειδὴ λοιπὸν γιὰ τὴν παράβασι τοῦ νόμου τῆς νηστείας ἀπὸ τὸν Ἀδάμ τόσα πολλὰ ἔχουμε πάθει, προβάλλεται ἡ ἀνάμνησις αὐτῆς τῆς παρακοῆς στὴν εἴσοδο τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς. Καὶ τοῦτο γίνεται γιὰ τὸν ἑξῆς λόγο: Ἀφοῦ ἐνθυμούμεθα ὅσο κακὸ μᾶς ἔφερε ἡ ἀθέτησις τῆς νηστείας, νὰ φροντίσωμε νὰ ὑποδεχθοῦμε περιχαρῶς τὴν νηστεία καὶ νὰ προσέξωμε καλά, αὐτὸ τὸ ὁποῖο δὲν ἐπέτυχε ὁ Ἀδάμ, δηλαδὴ τὴν θέωσι. Ἐμεῖς μὲ τὴν νηστεία νὰ τὸ κατορθώσωμε. Καὶ θὰ τὸ ἐπιτύχουμε αὐτὸ θρηνοῦντες γιὰ τὶς πτώσεις καὶ τὶς ἁμαρτίες μας καὶ νηστεύοντες καὶ ταπεινούμενοι, μέχρις ὅτου μᾶς ἐπισκεφθῆ ὁ Θεός. Γιατὶ χωρὶς αὐτὸ δὲν εἶναι εὔκολο νὰ ἀποκτήσουμε ξανά, αὐτὸ ποὺ ἐχάσαμε.