ἐπιμελεία
τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
Ένα απ’ τα
μεσαιωνικά ποιήματα που ανήκει στον κύκλο των ιστοριών των ζώων. Ο «Πουλολόγος» έχει επιστημονικό και
διδακτικό χαρακτήρα. Διακρίνονται κάποιοι υπαινιγμοί, όχι μόνο για την
ανθρώπινη αδυναμία, αλλά και για τα πολιτικά, εθνογραφικά και εκκλησιαστικά
ζητήματα του Βυζαντίου εκείνης της εποχής. Χαρακτηριστικοί είναι επίσης οι
χλευασμοί εναντίον των γειτονικών λαών (Φράγκων, Βουλγάρων, Τατάρων, Χαζάρων
κ.ά.). Το ποίημα πρωτοδημοσιεύτηκε από τον Γερμανό ελληνιστή Γ. Βάγκνερ (1874).
Σώζεται σε οκτώ
χειρόγραφα: της Βιέννης, του Παρισίου, της Κωνσταντινουπόλεως, της Λέσβου, της Πετρουπόλεως,
του Εσκοριάλ, της Εθνικής Βιβλιοθήκης των Αθηνών και το ιδιωτικό της συλλογής
του καθηγητού Γεωργίου Ζώρα[1].
Πότε ακριβώς εγράφη
ο «Πουλολόγος» δεν είναι γνωστόν. Ο Σάθας[2]
τον τοποθετούσε πρίν το 1222. Το πιο πιθανόν, όμως είναι να γράφτηκε στο πρώτο
μισό του 14ου αι. Στην χρονολόγηση αυτήν συνηγορούν γλωσσικά και άλλα
στοιχεία. Ούτε ο συγγραφέας του στιχουργήματος μας είναι γνωστός.
Η υπόθεσις του ποιήματος είναι η εξής: ο
βασιλεύς όλων των ορνέων, σταυραετός ο μέγας, όπως τον αποκαλεί το χειρόγραφο της
Βιέννης, με την ευκαιρία των γάμων του γιού του και για να γιορτάση το γεγονός
με κάθε λαμπρότητα και επισημότητα αποφασίζει να διοργανώση ένα επίσημο γεύμα
και καλεί άπαντα τα πτηνά. Αφού έφαγαν και ήπιαν ξέχασαν τον σκοπόν δια τον οποίον
είχαν έρθει και άρχισαν μεταξύ των τις αντεγκλήσεις και τις εχθρότητες,
υπογραμμίζοντας κατά ζευγάρια τις αντίστοιχες αρετές και ελαττώματά των.
Παρατηρώντας έτσι,
τις διάφορες συνήθειες των ζώων οι Βυζαντινοί, έπλασαν μύθους και ιστορίες δια
να τις ερμηνεύσουν. Ούτως και δίδουν εξηγήσεις δια το περπάτημα της χήνας, δια
το άσπρο χρώμα του γλάρου κτλ.
Σας παραθέτω ένα
απόσπασμα:
·
[το αηδόνι προς
την κουρούνα]
Ειπέ μοι,
κακομούσουρε* κουρούνα, ίντα λέγεις;/ Πικρόφωνε, κακόθωρε*, μυριοατυχισμένη,/
Αιγύπτισσα* με το μανδίν, Γιλλού* με το καρκάλλιν*./ Πάντως, κουρούνα, ηξεύρω
σε το τις και πόθεν είσαι,/ γυναίκα καρβουνά ήσουν από το Μαύρον Όρος.
Πουλολόγος, Ι. Τσαβαρή (έκδ.), Ο Πουλολόγος, Αθήνα
1987, σ. 283.
*κακομούσουρος: ασχημομούρης
*κακόθωρος:
άσχημος ή που η εμφάνισή του φέρνει κακό
*Αιγύπτισσα:
γύφτισσα
*μανδίν: μακρύ
ένδυμα
*Γιλλού: κακό
δαιμόνιο, στρίγκλα
*καρκάλλιν: μακρύ
φόρεμα
[1] Ο Γεώργιος
Ζώρας, Έλληνας εθνικιστής φιλόλογος και Πανεπιστημιακός καθηγητής, γεννήθηκε το
1908 στο χωριό Κούμανι κοντά στον Πύργο του Νομού Ηλείας και πέθανε στις 14
Ιουνίου 1982 στην Αθήνα. πρβλ
[2] Ο Κωνσταντίνος Σάθας (Αθήνα, 1842 – Παρίσι, 12 Μαΐου
1914) ήταν από τους επιφανέστερους Έλληνες ιστορικούς της νεότερης Ελλάδας
καθώς και από τους πρωτοπόρους των νεοελληνικών ερευνών. Επίσης συγκαταλέγεται
στους θεμελιωτές των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στην Ελλάδα, μαζί με
τον Αθανάσιο Παπαδόπουλο - Κεραμέα και τον Μανουήλ Γεδεών πρβλ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου