ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡ. ΚΑΤ. - ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ I (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016)

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡ. ΚΑΤ. - ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ I

(ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016)

*

 

Διδαγμένο κείμενο

Πλάτωνος Πρωταγόρας 323Α-Ε

Ἵνα δὲ μὴ οἴῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὄντι ἡγοῦνται πάντες ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβὲ τεκμήριον. Ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθὸς αὐλητὴς εἶναι, ἢ ἄλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν ἢ χαλεπαίνουσιν, καὶ οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον· ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστιν, ἐὰν οὗτος αὐτὸς καθ’ αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τὸν μὴ προσποιούμενον *δικαιοσύνην+· ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὅντιν’ οὐχὶ ἁμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις. Ὅτι μὲν οὖν πάντ’ ἄνδρα εἰκότως ἀποδέχονται περὶ ταύτης τῆς ἀρετῆς σύμβουλον διὰ τὸ ἡγεῖσθαι παντὶ μετεῖναι αὐτῆς, ταῦτα λέγω· ὅτι δὲ αὐτὴν οὐ φύσει ἡγοῦνται εἶναι οὐδ’ ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου, ἀλλὰ διδακτόν τε καὶ ἐξ ἐπιμελείας παραγίγνεσθαι ᾧ ἂν παραγίγνηται, τοῦτό σοι μετὰ τοῦτο πειράσομαι ἀποδεῖξαι. Ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ἀλλήλους κακὰ ἔχειν ἄνθρωποι φύσει ἢ τύχῃ, οῦδεὶς θυμοῦται οὐδὲ νουθετεῖ οὐδὲ διδάσκει οὐδὲ κολάζει τοὺς ταῦτα ἔχοντας, ἵνα μὴ τοιοῦτοι ὦσιν, ἀλλ’ ἐλεοῦσιν· οἷον τοὺς αἰσχροὺς ἢ σμικροὺς ἢ ἀσθενεῖς τίς οὕτως ἀνόητος ὥστε τι τούτων ἐπιχειρεῖν ποιεῖν; Σαῦτα μὲν γὰρ οἶμαι ἴσασιν ὅτι φύσει τε καὶ τύχῃ τοῖς ἀνθρώποις γίγνεται, τὰ καλὰ καὶ τἀναντία τούτοις· ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶ ἀσκήσεως καὶ διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθὰ ἀνθρώποις, ἐάν τις ταῦτα μὴ ἔχῃ, ἀλλὰ τἀναντία τούτων κακά, ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις. Ὧν ἐστιν ἓν καὶ ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἀσέβεια καὶ συλλήβδην πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς.

Α1. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ... πολιτικῆς

Μονάδες 10

Β. Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις:

Β1. Ο Πρωταγόρας προσκομίζει μια εμπειρική απόδειξη για την  καθολικότητα της πολιτικής αρετής. Ποια είναι αυτή και γιατί θεωρείται τρελός όποιος δέχεται ότι δεν κατέχει τη δικαιοσύνη και την άλλη πολιτική αρετή;

Μονάδες 15

Β2. Πώς αποδεικνύει ο Πρωταγόρας ότι η πολιτική αρετή διδάσκεται; Να καταγράψετε τα επιχειρήματά του και να τα αξιολογήσετε.

Μονάδες 15

Β3. Τι γνωρίζετε για την ίδρυση της Ακαδημίας του Πλάτωνα; Ποιο το περιεχόμενο των σπουδών της Ακαδημίας και ποιοι οι κυριότεροι μαθητές της σχολής;

Μονάδες 10

Β4. Περιοχή, κατάληψη, κακόφημος, εισιτήριο, ιστορία, μετριόφρων, δεοντολογία, πειρατής, παράδειγμα, εγχειρίδιο: για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής να γράψετε μια ετυμολογικά συγγενή λέξη από το διδαγμένο κείμενο.

Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο:

Ἰσοκράτους Ἀρχίδαμος 50-51

 ̓Εγὼ δὲ πολλοὺς μὲν οἶδα διὰ τὸν πόλεμον μεγάλην εὐδαιμονίαν κτησαμένους, πολλοὺς δὲ τῆς ὑπαρχούσης ἀποστερηθέντας (διὰ τὴν εἰρήνην)· οὐδὲν γὰρ τῶν τοιούτων ἐστὶν ἀποτόμως οὔτε κακὸν οὔτ ́ ἀγαθόν, ἀλλ' ὡς ἂν χρήσηταί τις καὶ τοῖς πράγμασι καὶ τοῖς καιροῖς, οὕτως ἀνάγκη καὶ τὸ τέλος ἐκβαίνειν ἐξ αὐτῶν. Φρὴ δὲ τοὺς μὲν εὖ πράττοντας τῆς εἰρήνης ἐπιθυμεῖν· ἐν ταύτῃ γὰρ τῇ καταστάσει πλεῖστον ἄν τις χρόνον τὰ παρόντα διαφυλάξειεν· τοὺς δὲ δυστυχοῦντας τῷ πολέμῳ προσέχειν τὸν νοῦν· ἐκ γὰρ τῆς ταραχῆς καὶ τῆς καινουργίας θᾶττον ἂν μεταβολῆς τύχοιεν.

-------------------------

ἀποτόμως = απόλυτα

ἡ καινουργία = ο νεωτερισμός στο πολίτευμα, οι πολιτικές μεταβολές

Γ1. Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον ζητούμενο τύπο:

κτησαμένους: το β ́ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του παρακειμένου

ἀγαθόν: την αιτιατική πληθυντικού του συγκριτικού βαθμού στο θηλυκό

χρήσηται: το β ́ πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του ενεστώτα

πράγμασι: την ίδια πτώση στον ενικό αριθμό

ἐκβαίνειν: το γ ́ ενικό πρόσωπο της οριστικής του

ταύτῃ: την αιτιατική πληθυντικού στο αρσενικό γένος

παρόντα: τη δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος

νοῦν: τη δοτική του πληθυντικού

θᾶττον: τον θετικό βαθμό

τύχοιεν: το α ́ πληθυντικό πρόσωπο του

Μονάδες 10

Γ3.α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις επόμενες λέξεις του κειμένου και να αναφέρετε του όρους τους οποίους αυτές προσδιορίζουν: εὐδαιμονίαν, τῶν τοιούτων, τοῖς πράγμασι, ταύτῃ, τῷ πολέμῳ, ἐκ τῆς ταραχῆς

(μονάδες 6)

Γ3.β. κτησαμένους, τοὺς πράττοντας, τὰ παρόντα, τοὺς δυστυχοῦντας:

Να αναγνωρίσετε το είδος των μετοχών και τη συντακτική λειτουργία τους (μονάδες 4).

Μονάδες 10