Α΄ ΒΗΜΑ: ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
1. Διαβάζω προσεχτικά το κείμενο ώστε να:
- εξομαλύνω γλωσσικά το κείμενο: κατανοώ άγνωστες λέξεις, μεταφορικές εκφράσεις
- εντοπίσω το στόχο, το θέμα, τη θέση του συγγραφέα
(προσοχή σε τίτλο - πρόλογο - επίλογο)
2. Ξαναδιαβάζω προσεχτικά το κείμενο ώστε να:3. Διαβάζω προσεχτικά κάθε παράγραφο ξεχωριστά ώστε να:
- διακρίνω πρόλογο - κυρίως μέρος - επίλογο
- διακρίνω επιμέρους θεματικές ενότητες, να εντοπίσω το θεματικό τους κέντρο και να τους δώσω πλαγιότιτλους
- εντοπίσω τον τρόπο σύνδεσης των ενοτήτων/ παραγράφων ώστε να διακρίνω την αλληλουχία των νοημάτων και τη μέθοδο με την οποία τα παρουσιάζει ο συγγραφέας (π.χ. η α΄ ενότητα παρουσιάζει τα αίτια / θετικά, η β΄ τα αποτελέσματα / αρνητικά ενός φαινομένου κλπ.)
4. Με βάση τους πλαγιότιτλους ενοτήτων / παραγράφων, τα θεματικά κέντρα, τις επιμέρους λεπτομέρειες και τη μεταξύ τους σχέση που έχω εντοπίσει φτιάχνω ένα διάγραμμα του κειμένου.
- εντοπίσω τα δομικά της στοιχεία (θεματική περίοδο - σχόλια - κατακλείδα)
- εντοπίσω λέξεις / φράσεις - κλειδιά ώστε να διακρίνω το θεματικό κέντρο της παραγράφου και τις επιμέρους λεπτομέρειες
- εντοπίσω διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις ώστε να διακρίνω τη λογική αλληλουχία των ιδεών και τη σχέση θεματικής πρότασης και λεπτομερειών (αιτιολογική, αντιθετική κλπ. δηλαδή εντοπίζω τον τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου)
- δώσω ένα σαφή και περιεκτικό πλαγιότιτλο
- Φροντίζω το διάγραμμά μου να μην είναι «άνισο», δηλαδή να μην έχω μεταφέρει στο διάγραμμα όλες τις ασήμαντες λεπτομέρειες της πρώτης ενότητας και μόνο την κεντρική ιδέα της δεύτερης!
- Με βοηθάει να υπογραμμίζω λέξεις/φράσεις κλειδιά του κειμένου, φροντίζω όμως να μην υπογραμμίζω ολόκληρες περιόδους γιατί κινδυνεύω να μην μπορώ να διακρίνω το σημαντικό από το ασήμαντο και να τις μεταφέρω αυτούσιες στην περίληψη!
Β΄ ΒΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΞΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ
1. Είναι καλό να ξεκινώ με μια εισαγωγική φράση που να αναφέρεται στο συγγραφέα και την κεντρική ιδέα του κειμένου, π.χ.:
- Το κείμενο αναφέρεται σε / θίγει το θέμα ...
- Στο συγκεκριμένο άρθρο / δοκίμιο / κειμενικό απόσπασμα ο αρθρογράφος / δοκιμιογράφος / συγγραφέας πραγματεύεται / προσεγγίζει / διερευνά το θέμα ... /παρουσιάζει / διατυπώνει / εκφράζει τις απόψεις του / κάνει λόγο για...
- Ο συντάκτης του κειμένου καταγράφει τον προβληματισμό του αναφορικά με...
- Το πρόβλημα του απασχολεί το συγγραφέα είναι ...
- Ο δημοσιογράφος με αφορμή το (περιστατικό) προβληματίζεται σχετικά με ...
[Στην αρχή της περίληψης μπορώ να αξιοποιήσω στοιχεία όπως τον τίτλο, το όνομα του συγγραφέα, το είδος του κειμένου, αλλά δεν είναι αναγκαστικό. Αν δεν είμαι σίγουρος για το είδος του κειμένου (άρθρο, δοκίμιο κλπ.) δεν κάνω καμία αναφορά σ’ αυτό!]
2. Με βάση τους πλαγιότιτλους που έχω δώσει και το διάγραμμα του κειμένου μεταφέρω με δικά μου λόγια στην περίληψη τις σημαντικότερες ιδέες και φροντίζω να φαίνεται η μεταξύ τους λογική σχέση αξιοποιώντας διαρθρωτικές λέξεις και τρόπους συνοχής.ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
- Διακρίνω το σημαντικό από το επουσιώδες και δε φορτώνω την περίληψη με ασήμαντες λεπτομέρειες, διευκρινήσεις, μεταβάσεις, επεξηγήσεις, ιδέες που στο κείμενο βρίσκονται σε παρένθεση, παραδείγματα. (Μπορώ, όμως να κάνω μια γενική αναφορά του τύπου: «ο συγγραφέας χρησιμοποιεί παραδείγματα της καθημερινής ζωής για να αποδείξει τη σημασία της τεχνολογίας στο σύγχρονο κόσμο.»
- Φροντίζω η περίληψή μου να μην είναι «άνιση», δηλαδή δεν παρουσιάζω υπερβολικά αναλυτικά το περιεχόμενο της πρώτης π.χ. παραγράφου για να συμπυκνώσω το περιεχόμενο των επόμενων σε μια σειρά! (εκτός πια κι αν η πρώτη παράγραφος είναι η μόνη που αναφέρει κάτι σημαντικό και οι επόμενες είναι τελείως ανούσιες!)
- Προσπαθώ να μείνω πιστός στη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα και ακολουθώ γενικά τη χρονική / λογική σειρά των ιδεών του. Αν, όμως, οι ιδέες του κειμένου δεν είναι καλά οργανωμένες, π.χ. τα αίτια ενός φαινομένου αναλύονται στην 3η και την 6ηπαράγραφο, μπορώ να τα ομαδοποιήσω για να έχει ξεκάθαρη δομή η περίληψη. Αν μια ιδέα επαναλαμβάνεται στο κείμενο τρεις φορές δε θα τη γράψω τρεις φορές και στην περίληψη!
- Δεν προσθέτω στην περίληψη δικές μου ιδέες, ούτε σχολιάζω (θετικά ή αρνητικά) τις ιδέες του συγγραφέα.
- Αν ο συγγραφέας αναφέρει ιδέες τρίτων ή επιχειρήματα που ανασκευάζει φροντίζω να φαίνεται ξεκάθαρα στην περίληψη ποια είναι η θέση του, με ποιες ιδέες συμφωνεί και με ποιες όχι.
- Δεν αντιγράφω αυτούσια χωρία / φράσεις του κειμένου (εκτός κι αν πρόκειται για ειδική ορολογία που μπορεί να μπει σε εισαγωγικά) προσπαθώ όπου μπορώ να χρησιμοποιήσω συνώνυμα που αποδίδουν το ίδιο νόημα.
- Φροντίζω να πυκνώνω το νόημα του κειμένου χωρίς να το αλλοιώνω και χωρίς να καταφεύγω σε υπερβολικές γενικεύσεις και αφαιρέσεις χρησιμοποιώντας:
- παθητική αντί για ενεργητική σύνταξη - μετοχές / προθετικά / ονοματικά σύνολα αντί για δευτερεύουσες προτάσεις/ρηματικά σύνολα:
αν επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε -----> διερευνώντας
επειδή προκλήθηκε πανικός -----> εξαιτίας του πανικού
με το να βοηθάμε ο ένας τον άλλο -----> με την αλληλοβοήθεια
- μονολεκτικούς αντί περιφραστικούς τύπους: το σύνολο των μελών -----> η ολομέλεια - υπερώνυμα αντί για υπώνυμα: οι κότες, οι αγελάδες, τα πρόβατα -----> τα οικόσιτα ζώα - απαλοιφή προσδιορισμών: ο άκρατος καταναλωτισμός -----> η υπερκατανάλωση - σύνοψη ενεργειών: πλύθηκε, ντύθηκε, βάφτηκε -----> ετοιμάστηκε κλπ.
- Μετατρέπω τον ευθύ λόγο σε πλάγιο και χρησιμοποιώ γ΄ πρόσωπο προσπαθώντας να διατηρήσω ένα ουδέτερο, αντικειμενικό, αποστασιοποιημένο ύφος.
- Δεν προσπαθώ να μιμηθώ το ύφος του συγγραφέα. (Μπορώ όμως να κάνω μια αναφορά σ’ αυτό αν είναι σημαντικό: «ο συγγραφέας με ειρωνικό ύφος καταφέρεται εναντίον των πολιτικών...»)
- Φροντίζω η γλώσσα που χρησιμοποιώ να είναι κυριολεκτική, σαφής, ακριβής. Αποφεύγω τις μεταφορές, τις ποιητικές εκφράσεις, τις αοριστίες, τις γενικολογίες.
- Ο συγγραφέας στο κείμενο μπορεί να απευθύνεται άμεσα ή έμμεσα στους αναγνώστες / τους νέους κλπ. Εγώ όμως δε θα γράψω στην περίληψη «ο συγγραφέας μας λέει / συμβουλεύει» κλπ.)
- Αποφεύγω τα αρκτικόλεξα, τις συντομογραφίες, τις απαριθμήσεις, τις παρενθέσεις, τα αποσιωπητικά, τα θαυμαστικά, τα ερωτηματικά (προσέχω τη στίξη γιατί αποτελεί σχόλιο!)
- Δε χωρίζω την περίληψη σε παραγράφους, εκτός αν το κείμενο είναι πολύ εκτενές (πράγμα μάλλον απίθανο στις Πανελλαδικές!)
- Φροντίζω να μην αποκλίνω από το όριο λέξεων. Αν η εκφώνηση μου ζητά 100 - 120 λέξεις κι εγώ γράψω 150 όσο καλή και να είναι η περίληψή μου θα χάσω μονάδες.
- Δεν παραθέτω τις ιδέες του κειμένου με τηλεγραφικό τρόπο, ασύνδετες τη μία μετά την άλλη. Εξασφαλίζω τη συνοχή της περίληψης αξιοποιώντας όλους τους τρόπους συνοχής όχι μόνο τις διαρθρωτικές λέξεις, διαφορετικά η περίληψή μου φαίνεται στεγνή και τυποποιημένη. Δηλαδή δεν επαναλαμβάνω συνέχεια «ο συγγραφέας αρχικά αναφέρει - στη συνέχεια προσθέτει - επιπλέον, ο συγγραφέας παρουσιάζει - τέλος, ο συντάκτης προτείνει» αλλά αξιοποιώ επαναλήψεις, αντωνυμίες κλπ. για να ρέει ομαλά ο λόγος και να μην είναι μονότονο το ύφος μου. Χρησιμοποιώ επιλεκτικά τα κατάλληλα ρήματα στην κατάλληλη θέση (π.χ. δε γράφω «ο συγγραφέας τονίζει» παρά μόνο αν είμαι απόλυτα σίγουρος ότι όντως τονίζει μια ιδέα ως ιδιαίτερα σημαντική σε σχέση με άλλες και δεν την αναφέρει απλώς)
μεταβαίνει επιχειρηματολογεί
- Προσέχω μήπως τυχόν η εκφώνηση μου δίνει κάποιο συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο για τη σύνταξη της περίληψης. Αν, π.χ. μου ζητηθεί «να παρουσιάσω συνοπτικά το περιεχόμενο του κειμένου που διάβασα στην τάξη μου» φροντίζω η περίληψή μου να έχει μια προσφώνηση («Αγαπητοί συμμαθητές») και μια αποφώνηση («Σας ευχαριστώ») χωρίς να αλλάξω τον τρόπο που θα συντάξω το κύριο σώμα της περίληψης.
- Ελέγχω προσεκτικά τη σύνταξη, την ορθογραφία, τη στίξη της περίληψης.
- Φροντίζω την εικόνα του γραπτού μου (να είναι τακτικό, χωρίς μουτζούρες, με καθαρά, ευανάγνωστα γράμματα)
(Μια πολύ βοηθητική και πρακτική ανάρτηση από
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου