"Το «τώρα», όμως, δεν αποτελεί τμήμα (του χρόνου)": ένα αριστοτελικό σχόλιο για τη φύση του χρόνου

Κατά τους Ατομικούς φιλοσόφους στην περιοχή της γνήσιας γνώσης ο χρόνος δεν υπάρχει ως συνεχές, παρά μόνο ως ξεχωριστές στιγμές, που συνυπάρχουν η μία δίπλα στην άλλη σε κάθε ξεχωριστό «τώρα», περίπου όπως οι κινηματογραφικές εικόνες στο φιλμ υπάρχουν ταυτόχρονα η μία δίπλα στην άλλη, αλλά όταν βλέπουμε το έργο νομίζουμε ότι ρέουν η μία μετά την άλλη. Αυτή είναι η μοναδική δυνατότητα να υποστηρίξει κανείς, αντίθετα προς τους Ελεάτες, ότι υπάρχει η κίνηση και η μεταβολή και ταυτόχρονα να αρνηθεί τη ροή του χρόνου. Στο χωρίο που ακολουθεί ο Αριστοτέλης, καταπολεμά αυτήν την άποψη με τον εξής συλλογισμό: αν όλα τα ξεχωριστά «νυν» υπάρχουν το ένα δίπλα στο άλλο ταυτόχρονα, τότε όλα τους πρέπει να υπάρχουν τώρα, δηλαδή στο ίδιο «νυν». Αλλά τότε όλα γίνονται ταυτόχρονα και δεν υπάρχει ούτε παρελθόν ούτε μέλλον.

Αριστοτ., Φυσικά 218a6: Το «τώρα», όμως, δεν αποτελεί τμήμα (του χρόνου). Γιατί το τμήμα μετρά και πρέπει το όλο να αποτελείται από τα μέρη του, ο χρόνος όμως δε φαίνεται να αποτελείται από «τώρα»... (18) Γιατί πρέπει να δεχτούμε ότι τα «τώρα» είναι αδύνατον να παρουσιάζουν συνέχεια το ένα με το άλλο,[1] όπως το ένα σημείο με ένα άλλο σημείο... (20) Επιπλέον, αν η συνύπαρξη στον ίδιο χρόνο, δηλαδή το να μην είναι κάτι μήτε προτερόχρονο μήτε υστερόχρονο, σημαίνει συνύπαρξη στο ίδιο και μοναδικό «τώρα», αν τα περασμένα γεγονότα και τα μελλοντικά υπάρχουν μέσα σ’ αυτό εδώ το «τώρα», θα έπρεπε τα γεγονότα που έγιναν πριν από δέκα χιλιάδες χρόνια να συνυπάρχουν μαζί με όσα έγιναν σήμερα, και δε θα υπήρχε κανένα γεγονός που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ούτε προγενέστερο ούτε μεταγενέστερο από κάποιο άλλο... (220a18) είναι φανερό ότι ούτε το «τώρα» αποτελεί μόριο του χρόνου, ούτε η τομή μόριο της κίνησης, όπως και το σημείο δεν είναι μόριο της γραμμής.

---

[1] Εδώ εννοεί ότι όχι μόνο «άπτονται το ένα με το άλλο», αλλά άπτονται με τη δημοκρίτεια έννοια, δηλαδή η απόσταση μεταξύ δύο "τώρα" είναι τέτοια, ώστε μεταξύ τους δεν υπάρχει τίποτα εκτός από το κενό, δηλαδή δεν παρεμβάλλεται ένα τρίτο νυν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ / ΠΗΓΗ
via ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ