Τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου
π. Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ
ΜΟΛΟΝΟΤΙ τὸ «ΟΧΙ» τοῦ προσφάτου δημοψηφίσματος δὲν σήμαινε,
κατὰ τὶς ἐπίσημες τουλάχιστον δηλώσεις, ἄρνηση καὶ ἀπόρριψη τῆς Εὐρώπης, στὴν
ὁποία θέλουμε πολιτικὰ νὰ ἀνήκουμε, προσφέρει τὴν εὐκαιρία γιὰ κάποιες σκέψεις
ὡς πρὸς τὴν βαθύτερη σχέση μας μαζί της. Ὁ καλὸς γνώστης τῆς ἱστορίας ἔχει τὴν
ἀδιάσειστη βεβαιότητα, ὅτι πνευματικὰ καὶ κοσμοθεωριακὰ δὲν «ἀνήκομεν εἰς τὴν Δύσιν»,
ἀλλὰ στὴν «καθ᾽ ἡμᾶς» ρωμαίϊκη - ἑλληνορθόδοξη «Ἀνατολήν», ὡς «πρωτότοκοι» ἐν πολλοῖς
ἀδελφοῖς» (Ρωμ. 8,29) ὅλης τῆς Ὀρθόδοξης οἰκογένειας. Οἱ σύγχρονες ἐξελίξεις
ὅμως στόν χῶρο τῆς «νεοταξικῆς» καὶ «νεοποχίτικης» Εὐρωπαϊκῆς Ἡγεσίας ἐπέτρεψε
στὴν Εὐρώπη μας νὰ ἀποκαλύψει τὸ ἀληθινὸ πρόσωπό της. Αὐτὴ ἦταν ἡ αἰτία τῶν
παρακάτω σκέψεων.
* *
*
1. Ἡ ἔνταξη τῆς Χώρας μας στὴν «Ἑνωμένη Εὐρώπη» (ΕΕ.)
συνδέθηκε ἀπ᾽ ἀρχῆς μὲ τὰ χιλιαστικά ὁράματα καθολικῆς εὐημερίας τοῦ δυτικοῦ
κόσμου, ποὺ προπαγανδίζονται γιὰ τὴν ἀπρόσκοπτη διακίνηση τῶν συνθημάτων καὶ τὴ
χειραγώγηση τῆς κοινῆς γνώμης κατὰ τὶς διαθέσεις τῆς (πραγματικῆς!) παγκόσμιας
ἡγεσίας.
Δὲν γνωρίζω, ἂν ἡ (ἀντισυνταγματικὴ) ἀποφυγὴ τοῦ
δημοψηφίσματος, γιὰ ἕνα τόσο σημαντικὸ γιὰ τὸ Ἔθνος μας βῆμα, ὀφειλόταν στὴν
προσπάθεια νὰ μὴ φανερωθεῖ ὁ σκεπτικισμὸς τοῦ λαοῦ μας, ὁ ὁποῖος ἔτσι ἀγνοήθηκε
ἐπιδεικτικὰ ἀπὸ τὴν ἡγεσία του, ποὺ θὰ βαρύνεται ἀμετάκλητα μὲ τὴ δυναστικὴ
αὐτὴ ἀπέναντί του στάση της. Ἡ πολιτικὴ Ἡγεσία αὐτοῦ τοῦ τόπου, μαζὶ μὲ ἕνα
μέρος τῆς Διανόησης, κινούμενη στὸ μεταδιαφωτιστικὸ κλίμα, εἶδε τὴν ἔνταξη τῆς
Ἑλλάδος στὴν Ε.Ε. ὡς ἐκπλήρωση τοῦ μόνιμου στόχου τῶν «βυζαντινῶν» καὶ «μεταβυζαντινῶν»
Ἑνωτικῶν καὶ ὁλοκλήρωση τῆς ἀδιάλειπτης ἔκτοτε προσπάθειάς τους.
Βέβαια, ἦταν ἀρκετὴ ἡ ἀνάφλεξη τῆς Βαλκανικῆς ἀπὸ τὴν
εὐρωπαϊκὴ πολιτικὴ γιὰ τὴ διάλυση τῆς Γιουγκοσλαβίας καὶ κυρίως ἡ κρίσιμη γιὰ μᾶς
τοὺς Ἕλληνες ἀναθέρμανση τοῦ λεγομένου «Μακεδονικοῦ» καὶ κατ' οὐσίαν
«Σκοπιανοῦ» προβλήματος, γιὰ νὰ συνειδητοποιήσουν -σὲ βαθμὸ βέβαια
ἀπροσδιόριστο- ἀκόμη καὶ οἱ φανατικοὶ εὐρωπαϊστὲς τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, ὅτι Ε.Ε.
σημαίνει οὐσιαστικὰ θεραπεία τῶν συμφερόντων τῶν ἰσχυρῶν τῆς Ἑνώσεως καὶ
αὐτοπαράδοση τῶν μικρῶν ἐθνῶν στὴ διάθεσή τους.
Αὐτὸ ἀκριβῶς ἔδειξε τὸ ἀποτέλεσμα τοῦ προσφάτου
δημοψηφίσματος. Τὸ «δάκρυ», σὲ κάποια στιγμή, τοῦ τότε Προέδρου τῆς Ἑλληνικῆς
Δημοκρατίας Κων. Καραμανλῆ ἴσως, πέραν τῆς λύπης του γιὰ τὸ παιζόμενο παιχνίδι
εἰς βάρος τοῦ τόπου καταγωγῆς του, νὰ ἐξέφραζε καὶ ἀγανάκτηση γιὰ τὴ στάση τῶν
ἑταίρων μας ἀπέναντι στὰ ἀπαράβατα ἐθνικὰ δίκαιά μας. Τοῦτο, ἄλλωστε, δηλώθηκε εὐρύτερα
μὲ ἕνα τρόπο πολὺ εὔγλωττο, ὅταν μία ἐφημερίδα προερχόμενη ἀπὸ τὸν ἴδιο
κομματικὸ χῶρο, ὁ Ἐλεύθερος Τύπος, δὲν δίστασε νὰ γράψει (τότε) μὲ μεγάλα γράμματα
στὴν πρώτη σελίδα της: ΑΙΔΩΣ ΦΡΑΓΚΟΙ! Ὁ χαρακτηρισμὸς τῶν ἰσχυρῶν ἑταίρων μας ὡς
«Φράγκων» -ὅρου φορτισμένου κατ' ἐξοχὴν ἀρνητικὰ στὴν ἐθνική μας συνείδηση ἐπὶ
αἰῶνες- ἔχει γιὰ μᾶς πολὺ θετικὸ χαρακτήρα, διότι φανερώνει, ὅτι καὶ σ᾽ αὐτὴ τὴ
φαινομενολογικὰ ὡς εὐρωπαΐζουσα θεωρούμενη μερίδα τῆς κοινωνίας μας σῴζεται
-ἀκόμη- κάτι ἀπὸ τὸ ρωμαίικο συνειδησιακὸ ὑπόστρωμά της. Καὶ γιὰ πολλοὺς ἔγινε
τότε βεβαιότητα, ὅτι ἡ συνέχεια τῆς παρουσίας μας στὴν Ε.Ε. θὰ ἀποβεῖ
ἀποκαλυπτικὴ γιὰ τὸ ἀληθινὸ νόημά της καὶ τὶς βέβαιες ἐπιπτώσεις της στὴν ἱστορικὴ
συνέχειά μας. Τὸ ἔχω δὲ δηλώσει ἔκτοτε ἐπανειλημμένα, ὅτι τὸ ἀληθινὸ πρόβλημα
γιὰ τὴ Χώρα μας δὲν εἶναι ἡ ἔνταξή μας στὴν Ε.Ε., ἀλλὰ ἡ δική μας στάση μέσα σ᾽
αὐτήν!
2. Ὁ ἐνσυνείδητα ὀρθόδοξος εἰσῆλθε στὴν Ε.Ε. μὲ
συγκεκριμένες βεβαιότητες, ποὺ θὰ καθορίσουν περαιτέρω τὴν παρουσία καὶ στάση του
μέσα σ᾽ αὐτὴν καὶ γενικὰ στὴ νέα εὐρωπαϊκὴ πραγματικότητα· εἶναι δὲ πέρα ἀπὸ
κάθε ἀμφισβήτηση, ὅτι μόνο ὁ πατερικὰ Ὀρθόδοξος εἶναι δυνατὸν νὰ ἀποτιμήσει
ὀρθὰ τὴν Εὐρώπη καὶ τὴ θέση μας σ᾽ αὐτήν. Διότι μόνο αὐτὸς ἔχει σαφῆ συνείδηση
τῆς διαμετρικῆς διαφορᾶς ὀρθοδόξου καὶ δυτικοευρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ. Ὁ
πολιτισμός, ποὺ διαμορφώθηκε μὲ τὴ σύγκραση ρωμαϊκότητας, ἑλληνικότητας καὶ χριστιανικῆς
Ὀρθοδοξίας, δηλαδὴ ὁ πολιτισμὸς τῆς ἀρχαίας «Ἑνωμένης Εὐρώπης» στὰ ὅρια τῆς
Ρωμανίας, κοινὸς σ᾽ Ἀνατολὴ καὶ Δύση κατὰ τὴν πρώτη χιλιετία, εἶναι πολιτισμὸς θεόνομος
καὶ θεοκεντρικός. Ὅλες οἱ ἐκφάνσεις του ἀποτυπώνουν τὸν ἀγώνα τοῦ ἄνθρωπου γιὰ
τὴν τελείωση τῆς ὑπάρξεώς του μέσα στὴν ἄκτιστη καὶ θεουργικὴ θεία Χάρη.
Στόχος τοῦ ὀρθόδοξου πολιτισμοῦ δὲν εἶναι ἁπλῶς ὁ
ἐξανθρωπισμὸς ἢ ἡ ἠθικὴ βελτίωση τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καὶ ἡ ὑπέρβαση τῆς
κτιστότητάς του, μὲ τὴ μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου σὲ Θεό «κατὰ χάριν». Ἀνθρωπολογικὸ
πρότυπο τῆς Ὀρθοδοξίας δὲν εἶναι ὁ «καλὸς κἀγαθὸς» ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ὁ Θεάνθρωπος
Ἰησοῦς Χριστός. Οἱ ὀρθόδοξοι λαοί, στὴν εὐρεία διαστρωμάτωσή τους, εἶναι
ζυμωμένοι μέσα σ' αὐτὴ τὴν πολιτισμικὴ παράδοση καὶ παρὰ τὶς ἀναμφισβήτητες
ἀλλοτριωτικὲς ἐπιρροές, ποὺ ἔχουν δεχθεῖ στὴν ἱστορική τους πορεία, διακρατοῦν
στὴ συνείδησή τους τὰ ζώπυρα αὐτῆς τῆς παραδόσεως, ποὺ ἐκφράζεται στὶς ὁριακὲς στιγμές
της ὡς «ἀνθρωπιὰ» καὶ «φιλότιμο». Ἡ εὐρωπαϊκὴ κοινωνία μέσα στὶς ἱστορικὲς
μεταλλαγές της, ὡς τὴν πλήρη ἐκφράγκευσή της (6ος -11ος αἱ.) καὶ μετὰ ἀπὸ τὰ ἰσχυρὰ
ρήγματα στὴν πολιτισμικὴ συνέχειά της (Ἀναγέννηση, Διαμαρτύρηση, Διαφωτισμὸς)
ἔχει ὁδηγηθεῖ σὲ μιάν ἄλλη στάση ζωῆς, ριζικὰ ἀποστασιοποιημένη ἀπὸ τὸν
ἑλληνορθόδοξο πολιτισμὸ τῆς προκαρλομάγνειας περιόδου της. Ἡ μετακαρλομάγνεια
Εὐρώπη, ἀποκομμένη ἀπὸ τὴν ἑλληνορθόδοξη παράδοση, ἀνέπτυξε ἕνα πολιτισμό, ποὺ καταστρέφει
κυριολεκτικὰ τὴν ὀρθόδοξη ἔννοια Θεοῦ, ἀνθρώπου καὶ κοινωνίας. Ἐνῷ δὲ παρήγαγε
μία ἐκθαμβωτικὴ ἐπιστημονικὴ πρόοδο, ἀποδεικνύεται τελείως ἀνίσχυρη νὰ
διαπλάσει ἀνθρώπους, ποὺ νὰ χρησιμοποιοῦν τὰ ἐπιτεύγματα τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς
οἰκονομίας γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καὶ ὄχι τὴν καταστροφὴ ἤ τὴν
ἐκμετάλλευσή του.
Ὁ θαρραλέος ἄρα τονισμὸς ὄχι τῆς (ἀνύπαρκτης, ἄλλωστε)
πολιτισμικῆς μας συμπτώσεως μὲ τὴν Εὐρώπη, ἀλλὰ τῆς διαφορᾶς μας ἀπ᾽ αὐτήν,
εἶναι τὸ δραστικότερο μέσο γιὰ τὴ δυνατότητα διάσωσης τῆς ἑλληνορθόδοξης
συνείδησης μέσα σ' αὐτήν. Ἡ συνείδηση τῆς ἑτερότητας καὶ ἀπὸ τὶς δύο πλευρὲς ὠφελεῖ
καὶ τὶς δύο, τὴ δική μας προστατευτικά, τὴν εὐρωπαϊκὴ δὲ πλευρὰ ἀναγεννητικά. Ἡ
παρουσία μας στὴν Εὐρώπη πρέπει νὰ εἶναι μία συνεχὴς ὑπόμνηση τῆς
προκαρλομάγνειας ταυτότητας καὶ ἑνότητας τοῦ εὐρωπαϊκοῦ χώρου, διότι μόνο ἔτσι
μποροῦν νὰ ξαναβρεθοῦν τὰ αὐθεντικὰ θεμέλια τῆς ἑνότητάς μας. Θὰ μποροῦσε,
βέβαια, νὰ παρατηρήσει κανείς, ὅτι ἡ σημερινὴ εὐρωπαϊκὴ ἡγεσία, δὲν θὰ εἶχε
καμία διάθεση «ἐπιστροφῆς» σ᾽ αὐτὸ ποὺ οἱ Φράγκοι ἔχουν ἀπὸ αἰῶνες καταλύσει.
Ναί, ἀλλά τότε αὐτὸ ἰσοδυναμεῖ μὲ ὁμολογία, ὅτι ἐπιλέξαμε ἑκούσια τὴν
αὐτοκτονία μας (ὡς ἔθνος, ὡς πολίτες, ὡς πολιτισμός), ἐντασσόμενοι σ᾽ ἕνα
κόσμο, ποὺ ἐξ ὁρισμοῦ σημαίνει κατάργηση τοῦ δικοῦ μας. Ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ γνωρίζουν πολὺ
καλὰ ὅλοι οἱ προπαγανδιστὲς τῆς πανευρωπαϊκῆς ἰδέας, ἀπὸ τὸν Κοραῆ ὡς σήμερα,
ποὺ χρησιμοποιοῦν ὡς ἄλλοθι τὴ θεωρία ταυτίσεως εὐρωπαϊκοῦ καὶ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ.
3. Δὲν εἶναι δυνατόν, ἐξ ἄλλου, νὰ συνειδητοποιεῖται ἡ
σημασία τῆς ἐντάξεώς μας στὴν Ε.Ε., ἂν δὲν τὴ βλέπουμε συνεχῶς ὡς τὴ μεγαλύτερη
ἀπόφαση τῆς Ἱστορίας μας. Καὶ τοῦτο γιὰ τὸν ἀκόλουθο σημαντικότατο λόγο: Σ᾽
ὅλες τὶς περιπτώσεις δουλείας μας (ἀραβοκρατία, λατινοκρατία, τουρκοκρατία,
ἀγγλοκρατία- γιὰ τὰ Ἑπτάνησα, τὴν Κύπρο, κλπ.) δὲν ἀλλάξαμε φρόνημα -ψυχή.
Διότι σώζαμε τὴ συνείδηση τῆς ἑτερότητάς μας. Γι᾽ αὐτό, ἄλλωστε, καὶ ἐπιβιώσαμε.
Στὴ σημερινή μας ὅμως «τουρκοκρατία», κατὰ τὸν ἀείμνηστο Μ. Χατζιδάκη, εἶναι τὸ
φρόνημά μας ποὺ ἀλλάζει· ἀλλάζουν ἡ ψυχὴ καὶ ἡ συνείδησή μας. Καὶ αὐτὸ γίνεται
μάλιστα μὲ τὴ συγκατάθεσή μας, διότι μόνοι μας ταυτιζόμαστε μὲ τοὺς σημερινοὺς
«κατακτητές» μας.
Δὲν χρειάζεται, συνεπῶς, καμιὰ πίεση, γιὰ νὰ «τουρκεύσουμε»
ἢ νὰ «φραγκεύσουμε», διότι «φραγκεύουμε» μὲ τὴ συγκατάθεσή μας. Ὁ
ρωμαιοκαθολικός, ὥς τὸν πρόωρο θάνατό του, ἀλλὰ ἑλληνομαθέστατος καὶ
ἑλληνικότατος, ἀείμνηστος Λαυρέντιος Γκέμερεϋ (†1992), στὸ βιβλίο του «Ἡ δύση
τῆς Δύσης» κονιορτοποιεῖ τὸ ἐφεύρημα τῶν διανοουμένων μας γιὰ τὶς δῆθεν ἑλληνικὲς
ρίζες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ, ἀφήνοντάς μας μιάν ἀνεκτίμητη παρακαταθήκη:
«Νομίζω -ἔγραφε- πώς τώρα, ποὺ ἡ Ἑλλάδα θὰ ἐνταχθεῖ στὴν Εὐρωπαϊκὴ Κοινότητα, μπορεῖ
νὰ εἶναι χρήσιμο γιὰ τὸν Ἕλληνα νὰ δεῖ τὸν "περίφημο" εὐρωπαϊκὸ
πολιτισμὸ μὲ πιὸ κριτικὸ μάτι, γιὰ νὰ χάσει λίγο ἀπὸ τὸν σεβασμό του πρὸς αὐτὸν
τὸν πολιτισμό, ποὺ ἀκόμα τοῦ λείπει. Ἐγὼ εὔχομαι νὰ τὸν γλυτώσει...»! Πόσο πιὸ
Ρωμηὸς ἦταν ὁ Γκέμερεϋ ἀπὸ τοὺς πλατωνίζοντες καὶ βαρλααμικὰ φιλοσοφοῦντες
(θεολογοῦντες) δικούς μας, οἱ ὁποῖοι, ἀγνοώντας τὴν ταυτότητά μας, πιστεύουν
στὴν ἀνάγκη ἐκ-στάσεώς μας σὲ μιάν ἄλλη ἱστορικὴ σάρκα γιὰ τὴ σωτηρία μας! Θὰ
τὸ πῶ πάλι: ἄλλο ἡ σαφὴς γνώση τοῦ κόσμου, στὸν ὁποῖο μᾶς στριμώχνουν ξένοι καὶ
δικοί μας. Αὐτὸ τὸ ξέρει κάθε ἀγράμματος -ἀλλὰ σοφὸς- Ρωμηός. Καὶ ἄλλο ἡ σύνδεση
αὐτοῦ τοῦ κατασκευασμένου κόσμου μὲ σωτηριολογικὲς ἤ χιλιαστικὲς προσδοκίες.
Αὐτὸ ἐννοοῦσε ὁ Γκέμερεϋ. Ἤδη τό 2003 ἔγραφα: Ἡ ἑλληνική μας συνείδηση ἔγινε
ἤδη μισή εὐρωπαϊκὴ - μισή ἑλληνική, ἀλλὰ γρήγορα θὰ γίνει μόνο εὐρωπαϊκή. Ἀλλὰ
ἄλλο εἶναι νὰ νιώθει κανεὶς ΕΛΛΗΝΑΣ μέσα στὴν Εὐρώπη καὶ ἄλλο ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ μέσα
στὴν Ἑλλάδα, προσδοκώντας ἀπὸ τὴν Εὐρώπη ἀξίες, ὅπως ἰσότητα, δικαιοσύνη, ἀλτρουϊσμό,
ἀγαθὰ δηλαδὴ ποὺ ἔχει τελεσίδικα χάσει ἀπὸ αἰῶνες.
Γιὰ ὅλα αὐτά, καὶ πολλὰ ἄλλα, πιστεύουμε στὴν ἀνάγκη
ἐμμονῆς στὴ διασύνδεση Ὀρθοδοξίας καὶ Ἑλληνικότητας. Δὲν εἶμαι τόσο ἀφελής, γιὰ
νὰ μὴ πιστεύω καὶ ἐγώ, ὅτι «εἶναι ζήτημα χρόνου [...] τὸ τέλος τῆς
συγκατοικήσεως Κράτους καὶ Ἐκκλησίας». Ἀλλὰ καὶ ἐδῶ ἔχουμε λανθάνοντα δυτικισμὸ
στὸ βάθος. Τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι ἡ δυτικῆς προελεύσεως «σχέση Ἐκκλησίας καὶ
Πολιτείας» ἀλλὰ Ἔθνους καὶ Ὀρθοδοξίας, ἡ ὁποία εἶναι ταυτόχρονα καὶ διαιώνια
ἑλληνικότητα. Τὸ γεγονὸς δὲ ὅτι δὲν χωρᾶμε στὸ «καρλομάγνειο» Μουσεῖο τῆς Εὐρώπης
εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀπόδειξη, ὅτι ἡ ἑλληνορθόδοξη παράδοση εἶναι τὸ κάτι
ἄλλο, ποὺ ἀναιρεῖ αὐτόματα τὴ Δύση στὸ σύνολό της.
Καὶ οἱ ἑταῖροι μας τὸ ξέρουν. Μόνο κάποιοι διανοούμενοί μας
ἐπιμένουν νὰ τὸ ἀγνοοῦν ἤ ἐν γνώσει τους τὸ πολεμοῦν, γιὰ μιὰ «πρόσκαιρον
ἁμαρτίας ἀπόλαυσιν» (Ἑβρ. 11, 25), μιὰ χίμαιρα δηλαδή, ὅπως ἀποδεικνύει ἡ
ἱστορία μας. Ὁ Ρωμηὸς-Ἕλληνας ὅμως «μείζονα πλοῦτον ἡγεῖται τῶν ἐν Εὐρώπῃ θησαυρῶν
τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Χριστοῦ» (πρβλ. στ. 26).
4. Στὸν κατασκευαζόμενο πλανητικὸ κυκεώνα, ποὺ ὁ
ὁδοστρωτήρας τῆς παγκοσμιοποίησης (ἀνθρωπιστικὰ) ἰσοπεδώνει καὶ (πολιτισμικὰ) ἑνιαιοποιεῖ,
ὁ Ὀρθόδοξος- Ρωμηὸς εἰσήχθη στανικά, ἀλλὰ ἔχει τὴ συνείδηση τῶν Ἀποστόλων καὶ ὅλων
τῶν Ἁγίων. Δύο λύσεις τοῦ μένουν, ὅπως καὶ στὴν pax romana: ἱεραποστολικὴ
μαρτυρία ἢ καταφυγὴ στὶς κατακόμβες, ἕως ὅτου πεθάνουν -καὶ μὲ βεβαιότητα
πεθαίνουν- «οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχὴν τοῦ παιδίου» (Ματθ. 2, 20). Εἶναι ἡ στάση,
ποὺ ἐνσαρκώνει ὁ σοφότατος Καραγκιόζης. Ὁ Χατζηαβάτης-ὅπως καὶ κάποιοι
Πολιτικοί ἥ Διανοούμενοι, ἀνερμάτιστοι δυστυχῶς καὶ πλάνητες ἰδεολογικά, χωρὶς
αὐτοσυναίσθημα- ἔχει κρίση ταυτότητας. Ὁ Καραγκιόζης ξέρει νὰ χρησιμοποιεῖ θετικὰ
γι' αὐτὸν τὶς καταστάσεις.
Αὐτὸ συνέλαβε καὶ ὁ ἀείμνηστος Κωστῆς Παλαμᾶς: «Ἕλληνες
(γρ. Εὐρωπαῖοι- Νεοεποχίτες), γιὰ νὰ ρίχνουμε στάχτη στὰ μάτια τοῦ κόσμου,
πραγματικὰ Ρωμηοί». Αὐτοὶ οἱ « Ρωμηοὶ» εἶναι οἱ ἀνήκοντες στὴ «μαγιὰ» τοῦ
Μακρυγιάννη, ποὺ ξέρουν νὰ ἐφαρμόζουν τὴν λαϊκὴ διπλωματικὴ ἀρχή: «Τὸ χέρι ποὺ
δὲν μπορεῖς νὰ δαγκώσεις, φίλα το», χωρὶς νὰ ταυτίζεσαι ὅμως μαζί του.
Ἡ Ε.Ε. μένει, ἔτσι, πάντα γιὰ τὸν Ἑλληνισμὸ καὶ τὴν
Ὀρθοδοξία ὡς ἀγρὸς ἱεραποστολικός, ὡς χῶρος μαρτυρίας, τοῦ λόγου καὶ τοῦ τρόπου
(στάσης ζωῆς), ποὺ συνιστᾶ τὴν οὐσία τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως. Βέβαια, ἡ
«ἱεραποστολὴ» ἀφορᾶ οὐσιαστικὰ ὄχι στὴν παντοειδῆ ἡγεσία τοῦ εὐρωπαϊκοῦ χώρου,
ἀλλὰ στοὺς λαούς της, ὅ,τι ἀκριβῶς εἶχε συμβεῖ στοὺς πρώτους αἰῶνες τῆς
Χριστιανοσύνης, στὰ ὅρια τῆς (τότε) Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας.
Αὐτὴ ἀκριβῶς μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ ἀποστολή μας ὡς Ὀρθοδόξων στὴν
Πανευρώπη. Διαφορετικά, ἡ παρουσία μας σ᾽ αὐτὴν δὲν θὰ εἶναι μόνο χωρὶς
σημασία, ἀλλὰ θὰ ὁλοκληρώσει τὴν ὑποτέλεια καὶ ἀλλοτρίωσή μας. Ἡ Εὐρώπη θέλει
νὰ μᾶς δώσει αὐτό, ποὺ τυχὸν δὲν ἔχουμε, ἀλλά καὶ δικαιοῦται νὰ πάρει ὅ,τι
ἐμεῖς ἔχουμε διασώσει καὶ αὐτὴ τὸ ἔχει χάσει. Καὶ αὐτὸ εἶναι ἡ πολιτισμικὴ
παράδοσή μας, ποὺ μπορεῖ νὰ ἐπανασυνδέσει τὴ σημερινὴ Εὐρώπη μὲ τὸ ὀρθόδοξο παρελθόν
της. Αὐτὸ τόνισε καὶ ὁ π. Πλακίδας Ντεσέιγ, πρώην παπικὸς μοναχὸς καὶ καθηγητὴς
καὶ σήμερα Ὀρθόδοξος ἡγούμενος στὴ Γαλλία, στὸ Ζ' Πανελλήνιο Θεολογικὸ Συνέδριο
(1990): τὸ πρότυπο τῆς Ε.Ε. δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ αὐτοκρατορία τοῦ Καρλομάγνου,
ἀλλὰ ἡ προκαρλομάγνεια (γιὰ τὴ Δύση) Ρωμανία (Βυζάντιο).
5. Ἡ παρουσία τῆς Ὀρθοδοξίας στὴν ΕΕ. ὀφείλει νὰ εἶναι
λειτουργικὴ καὶ πνευματική. Ἡ θ. Λειτουργία μὲ ὅλη τὴ λατρεία μας εἶναι ὁ σημαντικότερος
θησαυρός μας, διότι περικλείει καὶ διασῴζει δυναμικὰ τὸ φρόνημα καὶ τὴ ζωή μας,
τὴν πίστη καὶ τὸν θεόνομο τρόπο ὑπάρξεως τῶν Ἁγίων μας. Ἡ ἀσκητικὴ παράδοση τῶν
Ἁγίων μας εἶναι ἡ πηγὴ τοῦ πολιτισμοῦ μας, τοῦ ὁποίου πεμπτουσία εἶναι τὸ
γραφικὸ «μακάριόν ἐστι διδόναι μᾶλλον ἢ λαμβάνειν» (Πράξ. 20, 35), ποὺ ἀναιρεῖ τὴν
ἐγωιστικὴ βουλιμία καὶ ἀτομοκρατικὴ ὑστερία.
Δὲν εἶναι, συνεπῶς, δύσκολο νὰ δικαιώσει κανεὶς τὴν
ἀνησυχία αὐτῶν, ποὺ γνωρίζουν ἀπὸ τὴν ἐμπειρία τους τὴν Ὀρθοδοξία, γιὰ τὸ μέλλον
(ὄχι τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλά) τῶν Ὀρθοδόξων στὴν Εὐρώπη -καὶ ὄχι μόνο σ' αὐτήν.
Διότι τὸ μέλλον αὐτὸ συναρτᾶται μὲ τὸ εἶδος τῆς «Ὀρθοδοξίας» ποὺ ἐκπροσωπεῖται στὴν
Ε.Ε., συνεπῶς μὲ τὴ σχέση τὴ δική μας μὲ τὴν παράδοση τῶν Ἁγίων μας. Διότι
μόνον οἱ Ἅγιοι εἶναι αὐθεντικοὶ φορεῖς καὶ μάρτυρες τῆς Ὀρθοδοξίας. Δεδομένου
δέ, ὅτι τὰ μοναστήρια, κατὰ τεκμήριο, διασῴζουν αὐθεντικότερα τὸν ὀρθόδοξο
τρόπο ὑπάρξεως, ὡς καθολικὴ αὐτοπαράδοση στὴ θεία Χάρη, ἡ μοναστικὴ ἐνορία (τὸ
μοναστήρι) θὰ εἶναι τελικὰ καὶ στὴν εὐρωπαϊκὴ διασπορά μας ἡ μόνιμη κολυμβήθρα
γιὰ τὸν ἀναβαπτισμὸ καὶ τὴν ἀναγέννηση ὄχι μόνο τῶν ἄλλων συνευρωπαίων μας,
ἀλλὰ καὶ τῶν ἰδίων τῶν Ὀρθοδόξων. Τὸ ὀρθόδοξο μοναστήρι πού ζεῖ τήν πνευματικότητα
καί κοινωνικότητα τῆς παράδοσής μας, ὡς μοναστικὸ κοινόβιο, ποὺ ἀναιρεῖ τὰ
κοινωνικοπολιτικὰ κακέκτυπα τοῦ κεφαλαιοκρατικοῦ ἀστισμοῦ καὶ τῆς νόθου
σοσιαλιστικοποίησης (εὐρωκομμουνισμός). Βέβαια, καὶ οἱ εὐρωπαῖοι ἑταῖροι μας γνωρίζουν
τὴ σημασία καὶ τὴν ἀποστολὴ τῶν μοναστηριῶν μας καλύτερα ἀπό μᾶς καὶ
παρακολουθοῦν τὸ ἔργο τους μὲ εἰδικὰ γι' αὐτὸ γραφεῖα. Χρειάζεται, συνεπῶς,
προσοχὴ σὲ κάθε ἔνδειξη ἐνδιαφέροντος τῶν ἑταίρων μας γιὰ τὰ μοναστήρια μας
(πρβλ. τὴν περίπτωση τοῦ «ἀβάτου» τοῦ Ἁγίου Ὄρους). Διότι μπορεῖ νὰ εἶναι
προϊὸν φιλορθοδόξου πνεύματος, μπορεῖ ὅμως καὶ ὄχι. Πάντως ἡ Ὀρθοδοξία
ἐπιβιώνει στὴν ἱστορία ἢ στὰ μοναστήρια καὶ τὶς ἐρήμους ἢ στὶς κατακόμβες!
6. Οἱ παραπάνω σκέψεις ἀποδεικνύονται ρεαλιστικὲς καὶ
ἐφαρμόσιμες, ἂν λάβει κανεὶς ὑπόψη τὶς σύγχρονες εὐρωπαϊκὲς ἀναζητήσεις -σὲ
ἐπίπεδο λαοῦ κυρίως- ποὺ καθιστοῦν δυνατὴ τὴν ὀρθόδοξη ἱεραποστολή. Ὁ εὐρωπαῖος
ἄνθρωπος φέρει ἔκδηλα τὰ συμπτώματα μιᾶς τραγικῆς ἀπογοήτευσης, ζώντας σὲ ἕνα
ὑπαρξιακὸ κενό, ποὺ τὸν φέρει συνεχῶς ἐγγύτερα στὴν Ἀνατολὴ (Ἐγγὺς καὶ Ἄπω). Μὲ
τὸν θάνατο τῆς Μεταφυσικῆς (καὶ τῆς θρησκευτικῆς) ἀναζητεῖ τὴν Ἀλήθεια ὡς βιωματικὴ
ἐμπειρία καὶ γι᾽ αὐτὸ καταφεύγει στὰ θρησκευτικὰ ὑποκατάστατα καὶ πρακτικές,
ποὺ τοῦ προσφέρει ἡ (ἄπω)ἀνατολικὴ μυστικοπάθεια. Σ' αὐτήν, ἀκριβῶς, τὴ ζήτηση
μπορεῖ νὰ ἀνταποκριθεῖ ἡ Ὀρθοδοξία. Ὅταν ὅμως διατηρεῖ τὴ γνησιότητά της. Ἂν ἡ
Εὐρώπη -ἀκόμη- «συστενάξει καὶ συνωδίνει» (Ρωμ. 8, 22) μέσα στὴν ἀλλοτρίωσή της,
ὀφείλεται ἐν πολλοῖς καὶ στὴν ἀσυνέπεια ἡμῶν τῶν κατ᾽ ὄνομα Ὀρθοδόξων, ὅπως
ἀκόμη καὶ στὸν λανθασμένο τρόπο διαλόγου μαζί της.
Ἦλθε ὁ καιρὸς γιὰ τὴν ἐπανεκτίμηση τῆς μεθόδου τοῦ
θεολογικοῦ μας διαλόγου μὲ τὴν Εὐρώπη καὶ τὴ Δυτικὴ Χριστιανοσύνη. Μόνο μέσα
στὰ πλαίσια τῆς Πατερικῆς- Ρωμαίικης πνευματικότητας εἶναι δυνατὸν νὰ νοηθεῖ
ὀρθόδοξα ἡ χριστιανικὴ ἑνότητα. Χωρὶς δὲ τὴν αὐθεντικὴ χριστιανικὴ ἑνότητα,
δηλαδὴ τὴν ἁγιοπατερικὴ Ὀρθοδοξία, δὲν μπορεῖ νὰ οἰκοδομηθεῖ ποτὲ πνευματικὴ
ἑνότητα στὴ σχεδιαζόμενη Πανευρώπη. Ἀντίθετα, μὲ τὴν πνευματικὴ καὶ πολιτικὴ
ὑποδούλωσή μας στὴν Εὐρώπη, καὶ τὴ δική μας ἑλληνορθόδοξη παράδοση νοθεύουμε,
καθιστώντας την ἀνενεργό, καὶ τὴν Εὐρώπη ἀφήνουμε ἀβοήθητη στὸ ψυχομάχημά της.
Ὑπάρχει μεγαλύτερο ἔγκλημα ἀπὸ αὐτό;
Σημείωση:
Βλ. περισσότερα στὸ βιβλίο τοῦ π.Γ.Δ. Μεταλληνοῦ «Γιὰ τὴν
Εὐρώπη μας μὲ ἀγάπη», Ἀθήνα «Ἀκρίτας» 20042 (διάθεση στὸ βιβλιοπωλεῖο «Ἐν
πλῷ»).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ / ΠΗΓΗ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου