ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2014
ΛΑΤΙΝΙΚΑ
(ΘΕΩΡ.Κ.)
Σχόλιο της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων
*
Τα προς μετάφραση
κείμενα προέρχονται από τις διδακτικές ενότητες XXIX, XLIV και XLIX του
σχολικού εγχειριδίου. Είναι γνωστά και διδαγμένα και δεν έχουν ιδιαίτερες
μεταφραστικές απαιτήσεις.
Οι παρατηρήσεις στη Γραμματική και στο Συντακτικό είναι απαιτητικές και
διαβαθμισμένης δυσκολίας. Αναμφισβήτητα, οι πανελλαδικές εξετάσεις οφείλουν να
ελέγχουν τις γνώσεις των υποψηφίων στα γνωστικά αντικείμενα, ο έλεγχος όμως
αυτός δεν θα πρέπει να αντιβαίνει στην παιδαγωγική διάσταση των εξετάσεων.
Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι προκαλεί απορία η επιλογή να ελεγχθεί η γνώση των
υποψηφίων στη Γραμματική με την επανάληψη της ίδιας, ιδιαίτερα απαιτητικής
ερώτησης, στο ερώτημα Β2, που αφορά τη μετατροπή του γερουνδιακού στην
ενεργητική φωνή (interficiendo, resecandorum, objurgandam).
***
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ ΕΡΜΗ:
Β1α.
pari, diutius, inopum, haec, quo, neuter, cultelli, ungues, mihi, eius
Β1β.
Ea exempla sutores quosdam
incitaverunt (-ere).
Β2.
doctu, respondendo,
solentium, perdam, faciendus (fiendus), casuris, sunto, diceremur, fert, referre,
interfice, cognoscetis, elaberentur, resecuerit, obiurgavisse
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΝ:
1.
«vocātus»: να αναλύσετε τη
μετοχή σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο
postquam (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την εκφορά της
Παρακειμένου: για
να την αναλύσουμε σε χρονική πρόταση, χρησιμοποιούμε τον postquam + οριστ. παρακειμ. παθητ. φωνής, για να
δηλώσουμε το προτερόχρονο.
vocatus Brutus venit (49)→ postquam
Brutus vocatus est, venit
Εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου (ή του Υπερσυντελίκου) επειδή αναφέρεται
στο παρελθόν και εκφράζει το προτερόχρονο.( Η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική
άποψη).
2.
«Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε
ευθύ.
tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos (τότε κατάλαβα
ποιούς είχα πιστούς φίλους, ποιους άπιστους) [Δευ/σα Πλάγια Ερωτηματική,
εκφερόμενη με Υποτακτική Υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (intellexi/Ορ. Παρακ.) και δηλώνει το προτερόχρονο
στο παρελθόν.] Η Πλάγια Ερωτηματική θα τραπεί σε ευθεία ερώτηση, εκφερόμενη με
Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο: quos fidos amicos habui, quos infidos? Η δε ευθεία ούτως: “Quos fidos amicos habueram?”
3.
«Porcia, Bruti uxor, cultellum tonsorium poposcit»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο
Η Πορκία, η
σύζυγος του Βρούτου, … ζήτησε ένα μαχαιράκι μανικιουρίστα
Homines dicunt Porciam, Bruti uxorem, cultellum
tonsorium poposcisse.
4. «quod Tarquinium
dixisse ferunt exulantem»: να αναδιατυπώσετε την πρόταση αντικαθιστώντας το ρήμα ferunt με το ρήμα fertur.
→ Quod
Tarquinius dixisse fertur exulans
Με την αντικατάσταση του ρ. ferunt έχουμε άρση/κατάργηση
του λατινισμού επομένως το ειδικό απαρέμφατο dixisse εξαρτώμενο πλέον από το fertur δέχεται υποκείμενο σε πτώση Ονομαστική. Έτσι και η
συννημένη σ’ αυτό μετοχή “exulantem” ακολουθεί τη νέα πτώση του
υποκειμένου “Tarquinius” και τίθεται και αυτή σε πτώση Ονομαστική.
5.
«Quodsi forte cecidērunt, tum intellegitur»: να μετατρέψετε τον
υποθετικό λόγο έτσι ώστε να εκφράζεται αντίθεση προς την πραγματικότητα
Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur (αν όμως τύχει,
όπως συμβαίνει συχνά, να πέσουν απ’ την εξουσία, τότε γίνεται αντιληπτό)
Υπόθεση: quodsi ceciderunt (Ορ. Παρακειμένου)
Απόδοση: tum intellegitur (Ορ. Ενεστώτα)
Ο υποθετικός λόγος
δηλώνει το 1ο είδος: Ανοικτή υπόθεση, με την υπόθεση να αναφέρεται
στο παρελθόν και την απόδοση στο παρόν. Η υπόθεση, επομένως, δηλώνει κάτι το
προτερόχρονο σε σχέση με την απόδοση.
Μετατροπή του Υποθετικού
Λόγου στα άλλα είδη:
Μη πραγματικό στο
παρόν: quodsi caderent – intellegeretur (Υποτ. Παρατατικού)
Μη πραγματικό στο
παρελθόν: quodsi cecidissent – intellectum esset (Υποτ. Υπερ.)
6.
“Brutus ad eam obiurgandam vēnit»: να αποδώσετε με
τέσσερις τρόπους τον υπογραμμισμένο προσδιορισμό του σκοπού
Brutus ad eam obiurgandam venit (Ο Βρούτος ήλθε για να τη μαλώσει) [ad + αιτιατική γερουνδιακού, που προέκυψε με υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, καθώς έχουμε αντικείμενο σε αιτιατική eam (Brutus ad eam obiurgandum venit)]
·
ut obiurgaret eam [Δευ/σα Τελική πρόταση, εκφερόμενη
με Υποτακτική Παρατατικού, καθώς υπάρχει εξάρτηση από ιστορικό χρόνο (venit) (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων)]
· qui obiurgaret eam [Δευ/σα Αναφορική Τελική πρόταση,
εκφερόμενη με Υποτακτική Παρατατικού, επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο
(ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων)]
· Brutus venit obiurgandae eius causa [causa + γενική γερουνδιακού, που προέκυψε με υποχρεωτική
γερουνδιακή έλξη, καθώς υπήρχε αντικείμενο σε αιτιατική (Brutus venit obiurgandi eam causa)]
·
Eam obiurgatum αιτιατική
σουπίνου
ΘΡΙΑΜΒΟΣ
ΣΤΙΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ
ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ
SOS ΤΟΥ ΕΡΜΗ:
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου