Γάιος Ιούλιος Καίσαρ: Commentarii de Bello Gallico

ἐπιμελεία τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ (Gaius Iulius Caesar, 13 Ιουλίου 100 π.Χ. - 15 Μαρτίου 44 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος στρατηγός, πολιτικός, ύπατος αλλά και διακεκριμένος συγγραφέας της λατινικής πεζογραφίας. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στα γεγονότα που οδήγησαν στην κατάρρευση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και την άνοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Μέγας στρατηγός και χαρισματικός πολιτικός, άλλαξε τη μορφή του πολιτεύματος της Ρώμης ενώ με τις κατακτήσεις του έβαλε τις βάσεις της εξέλιξης του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Αν και αριστοκρατικής καταγωγής, τάχθηκε με το μέρος της φιλολαϊκής παράταξης στη διαμάχη της με τη συγκλητική, κατέκτησε τη Γαλατία, ολοκλήρωσε την κατάκτηση της Ιβηρικής χερσονήσου, εισέβαλε στη Βρετανία και ανέκοψε τις γερμανικές εισβολές. Όταν νίκησε τον μεγάλο αντίπαλό του Πομπήιο και επικράτησε οριστικά, κατάργησε ουσιαστικά τόσο τη συγκλητική όσο και τη λαϊκή κυριαρχία και επέβαλε το ηγεμονικό καθεστώς. Δολοφονήθηκε από τους οπαδούς της παλαιάς τάξης πραγμάτων αλλά οι αλλαγές που επέφερε και οι κατακτήσεις που έκανε διατηρήθηκαν για αιώνες…

Σώθηκαν δύο ιστορικά έργα του Καίσαρα για τους πολέμους στους οποίους αυτός πρωταγωνίστησε. Τα Απομνημονεύματα περί του Γαλατικού Πολέμου και τα Απομνημονεύματα περί του Εμφυλίου Πολέμου. Το πρώτο αναφέρεται στην κατάκτηση της Γαλατίας και το δεύτερο στη διαμάχη του με τον Πομπήιο. Και τα δύο είναι γραμμένα σε τρίτο πρόσωπο. Παρά την εξυπακουόμενη έλλειψη απόλυτης αντικειμενικότητας, τα βιβλία αυτά είναι πολύτιμη πηγή για τα γεγονότα της εποχής. Άλλα έργα του δεν σώθηκαν. Ο Κικέρων επαινεί τα Απομνημονεύματα και τους λόγους του και τον θεωρεί τον μεγαλύτερο ρήτορα, ίσως όμως αυτό να ήταν ένας ακόμη ελιγμός του όντως μεγαλύτερου ρήτορα. Είχε γράψει επίσης Περί Αναλογίας, τον Αντικάτωνα και ένα ποίημα με τίτλο Ταξίδι.

Στη Γαλατία

Μέσα σε εννέα χρόνια ο Καίσαρ, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, κυρίευσε οκτακόσιες πόλεις, υποδούλωσε τριακόσια έθνη και πολέμησε με τριακόσιες μυριάδες εχθρών, εκ των οποίων τις εκατό εξόντωσε κι άλλες εκατό αιχμαλώτισε. Υπ’ όψιν ότι πηγή των πληροφοριών για τη δράση του Καίσαρα στη Γαλατία είναι το έργο του ίδιου του Καίσαρα Απομνημονεύματα περί του Γαλατικού πολέμου (Commentarii de Bello Gallico).

Η Γαλατία είχε πλημμυρίσει από Ελβετούς που προσπαθούσαν να μεταναστεύσουν στο νοτιοδυτικό τμήμα της και από Γερμανούς υπό τον Αριόβιστο, που είχε εγκατασταθεί στην Φλάνδρα και απέβλεπε στην κατάκτηση όλης της χώρας. Ήταν μια κίνηση ανάλογη της Μεγάλης Μετανάστευσης των γερμανικών φύλων πέντε αιώνες αργότερα. Ο Καίσαρ νίκησε δύσκολα τους Ελβετούς, οι οποίοι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους αποδεχόμενοι την κυριαρχία της Ρώμης.Συνέτριψε μετά τους Γερμανούς και ο Αριόβιστος πέθανε ύστερα από λίγο.

Ο Καίσαρ εγκατέστησε στη Γαλατία τη ρωμαϊκή εξουσία, για να την προστατέψει, όπως είπε, από τους Γερμανούς. Οι Γαλάτες αντέδρασαν κι ο Καίσαρ κατανίκησε διαδοχικά τις φυλές που αντιστέκονταν και ανήγγειλε στη Ρώμη την κατάκτηση της Γαλατίας. Η Σύγκλητος την ανακήρυξε ρωμαϊκή επαρχία.

Στη Ρώμη εν τω μεταξύ είχαν σημειωθεί ανακατατάξεις. Ο Κλαύδιος Πούλχερ, που επεδίωκε τα παραγκωνίσει τον Καίσαρα και τον Πομπήιο από την ηγεσία της φιλολαϊκής παράταξης και ηγούνταν συμμορίας ταραχοποιών, είχε φροντίσει να φύγει ο Κάτων ως ανθύπατος στην Κύπρο και είχε υποχρεώσει σε αυτοεξορία τον Κικέρωνα. Αλλά ο Πομπήιος πήρε το μέρος του τελευταίου, ο Κικέρων ανακλήθηκε, επανήλθε θριαμβευτικά το 57 και συντάχθηκε προσωρινά με τους φιλολαϊκούς. Επανήλθε και ο Κάτων και οι συντηρητικοί ενισχύθηκαν. Τα πνεύματα στη Ρώμη ήταν εναντίον του Καίσαρα. Ο ίδιος λέει ότι πολλοί ολιγαρχικοί ήταν σε συνεννόηση με τον Αριόβιστο. Ο Κικέρων άλλαξε και πάλι στρατόπεδο και το 56 πρότεινε την κατάργηση των αγροτικών νόμων του Καίσαρα.

Το 56 Καίσαρ Πομπήιος και Κράσσος συναντήθηκαν στη Λούκα και συμφώνησαν τα εξής : Ο Καίσαρ να παραμείνει άλλα πέντε χρόνια διοικητής της Γαλατίας• οι Πομπήιος και Κράσσος να είναι υποψήφιοι ύπατοι για το έτος 55 να τοποθετηθούν για πέντε χρόνια διοικητές της Ισπανίας ο Πομπήιος και της Συρίας ο Κράσσος. Ο Καίσαρ έστειλε άφθονο χρήμα στη Ρώμη και οι Πομπήιος και Κράσσος εξελέγησαν ύπατοι.

Το 55 δύο γερμανικές φυλές εισέβαλαν στη Βελγική Γαλατία. Ο Καίσαρ τις απώθησε ως τον Ρήνο και τις εξόντωσε, κατασκεύασε τεράστια γέφυρα, πέρασε σε γερμανικό έδαφος κι έκανε τον Ρήνο ασφαλές σύνορο της Γαλατίας.

Γύρισε πίσω στη Γαλατία κι αμέσως μετά εισέβαλε δύο φορές στη Βρετανία, νίκησε τον Κασσιβελαύνο κι έφτασε ώς τον Τάμεση. Οι Βρετανοί υποσχέθηκαν φόρο υποτέλειας κι ο Καίσαρ γύρισε στη Γαλατία, κατέστειλε μια τοπική εξέγερση και πέρασε πάλι στη Γερμανία. Τότε όμως ξέσπασε η μεγάλη επανάσταση των Γαλατών υπό τον Βερκιγγετόριγα. Ο Καίσαρ, αφού κινδύνεψε όσο ποτέ άλλοτε, πολιόρκησε τον Βερκιγγετόριγα στην Αλεσία και κατασκεύασε δύο ομόκεντρα χωμάτινα τείχη γύρω από την πόλη τοποθετώντας τις λεγεώνες του ενδιάμεσα, για ν’ αποκρούει τις επιθέσεις τόσο των πολιορκημένων όσο και των ενισχύσεων που έρχονταν. Τελικά οι ενισχύσεις των Γαλατών αποχώρησαν και η Αλεσία παραδόθηκε καθώς και ο Βερκιγγετόριξ που στάλθηκε σιδηροδέσμιος στη Ρώμη όπου αργότερα κόσμησε τον θρίαμβο του Καίσαρα και θανατώθηκε. Η Γαλατία υποτάχθηκε οριστικά στους Ρωμαίους. Ο Κικέρων παλινώδησε για μιαν ακόμη φορά και ύμνησε τις νίκες του Καίσαρα.

κείμενο / ΠΗΓΗ