ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡ. ΚΑΤ. - ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ III (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2015)

 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

3ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΘΕΜΑΤΑ

ἐπιμελεία τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

* Ο ΕΡΜΗΣ σας παρουσιάζει το Γ’ Διαγώνισμα προετοιμασίας για τις φετινές επικείμενες Πανελλήνιες Εξετάσεις 2015 στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών της Θεωρητικής Κατευθύνσεως προς εξάσκησιν και κατάλληλη εμπέδωσιν της διδακτέας ύλης...

....

 

Διδαγμένο κείμενο

Ἀριστοτέλους Ἠθικὰ Νικομάχεια Β6, 10-16

Οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἔστι καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ· τὸ δ’ ὅτε δεῖ καὶ ἐφ’ οἷς καὶ πρὸς οὓς καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἄριστον, ὅπερ ἐστὶ τῆς ἀρετῆς. Ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τὰς πράξεις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. Ἡ δ’ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν, ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ψέγεται καὶ ἡ ἔλλειψις, τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται· ταῦτα δ’ ἄμφω τῆς ἀρετῆς. Μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου. Ἔτι τὸ μὲν ἁμαρτάνειν πολλαχῶς ἔστιν (τὸ γὰρ κακὸν τοῦ ἀπείρου, ὡς οἱ Πυθαγόρειοι εἴκαζον, τὸ δ’ ἀγαθὸν τοῦ πεπερασμένου), τὸ δὲ κατορθοῦν μοναχῶς (διὸ καὶ τὸ μὲν ῥᾴδιον τὸ δὲ χαλεπόν, ῥᾴδιον μὲν τὸ ἀποτυχεῖν τοῦ σκοποῦ, χαλεπὸν δὲ τὸ ἐπιτυχεῖν)· καὶ διὰ ταῦτ’ οὖν τῆς μὲν κακίας ἡ ὑπερβολὴ καὶ ἡ ἔλλειψις, τῆς δ’ ἀρετῆς ἡ μεσότης· ἐσθλοὶ μὲν γὰρ ἁπλῶς, παντοδαπῶς δὲ κακοί. Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική, ἐν μεσότητι οὖσα τῇ πρὸς ἡμᾶς, ὡρισμένῃ λόγῳ καὶ ᾧ ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν. Μεσότης δὲ δύο κακιῶν, τῆς μὲν καθ’ ὑπερβολὴν τῆς δὲ κατ’ ἔλλειψιν· καὶ ἔτι τῷ τὰς μὲν ἐλλείπειν τὰς δ’ ὑπερβάλλειν τοῦ δέοντος ἔν τε τοῖς πάθεσι καὶ ἐν ταῖς πράξεσι, τὴν δ’ ἀρετὴν τὸ μέσον καὶ εὑρίσκειν καὶ αἱρεῖσθαι.

Α1. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Οἷον καὶ φοβηθῆναι… χαλεπὸν δὲ τὸ ἐπιτυχεῖν)·».

Μονάδες 10

Β1. Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να ισχύουν σύμφωνα με το παραπάνω κείμενο, για να μπορεί ο άνθρωπος να τηρεί το μέτρο στα συναισθήματα;

Μονάδες 15

Β2. Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε δύο σημεία του κειμένου, στα οποία ο Αριστοτέλης κάνει «επίκληση στην αυθεντία».

Μονάδες 15

Β3. Ποιο νόημα είχε ο όρος «ευδαιμονία» για τον Ηράκλειτο και για τον Δημόκριτο;

Μονάδες 10

Β4. Να βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω

λέξεις: εντ ευκτήριο, ραστώνη, σχέση, ανόρθωση, δεοντολογία.

Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο:

Ξενοφῶντος Κύρου Παιδεία 7.3.14

ὁ Κῦρος μὲν δὴ ταῦτ’ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα οἵου ἀνδρὸς στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ’ ὄψοιτο. ἡ δὲ γυνὴ τοὺς μὲν εὐνούχους ἐκέλευσεν ἀποστῆναι, ἕως ἄν, ἔφη, τόνδ’ ἐγὼ ὀδύρωμαι ὡς βούλομαι· τῇ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῇ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ. ἡ δὲ τροφὸς πολλὰ ἱκετεύουσα μὴ ποιεῖν τοῦτο, ἐπεὶ οὐδὲν ἥνυτε καὶ χαλεπαίνουσαν ἑώρα, ἐκάθητο κλαίουσα. ἡ δὲ ἀκινάκην πάλαι παρεσκευασμένον σπασαμένη σφάττει ἑαυτὴν καὶ ἐπιθεῖσα ἐπὶ τὰ στέρνα τοῦ ἀνδρὸς τὴν ἑαυτῆς κεφαλὴν ἀπέθνῃσκεν. ἡ δὲ τροφὸς ἀνωλοφύρατό τε καὶ περιεκάλυπτεν ἄμφω ὥσπερ ἡ Πάνθεια ἐπέστειλεν.

------------------------------

ἀκινάκην < ἀκινάκης, ὁ: μαχαίρι, ευθύ ξιφοειδές περσικό μαχαίρι με κοντή λάμα

σπασαμένη < σπάομαι-ῶμαι = βγάζω από τη θήκη, ξιφουλκώ, τραβώ, εξάγω.

Γ1. Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις του κειμένου:

γυναῖκα: την κλητική ενικού

ἑαυτῆς: τη δοτική πληθυντικού του αρσενικού στο β΄ πρόσωπο

ἑνί: την ίδια πτώση στο θηλυκό γένος

πάλαι: τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος

πολλά: την αιτιατική ενικού του ουδετέρου στον συγκριτικό βαθμό

εἰπών: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ίδιου χρόνου

περικαλύψαι: το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ίδιου χρόνου στην ενεργητική φωνή

παραμένειν: το απαρέμφατο του μέλλοντα

ἐπιθεῖσα: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή

ἐκάθητο: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα.

Μονάδες 10

Γ3.α. Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις του

κειμένου: οὐκέτ’, πολλά, χαλεπαίνουσαν, τοῦ ἀνδρὸς, τὴν ἑαυτῆς.

(μονάδες 5)

Γ3.β. Ι. «Οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ᾽ ὄψοιτο»: αφού προσδιορίσετε το είδος και τη συντακτική λειτουργία της πρότασης, να αιτιολογήσετε τον συντακτικό ρόλο και τον τρόπο εκφοράς της. (μονάδα 1)

ΙΙ. «Ὁ μὲν δὴ ταῦτ᾽ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα οἵου ἀνδρὸς στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ᾽ ὄψοιτο»: να μετατρέψετε τις δευτερεύουσες προτάσεις σε μετοχικές ισοδύναμης έκφρασης. (μονάδα 1)

Γ3.γ. «Σῆ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῆ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ»: να τρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. (μονάδες 3)

Μονάδες 10

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!