Ὁ Προσδιορισμός τοῦ Χρόνου εἰς την Λατινικήν

τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Ο Χρόνος εις την Λατινικήν δηλούται:

1.   Δια χρονικών επιρρημάτων

Heri, hodie, cras, noctu (= χθές, σήμερον, αύριον, νύκτωρ)

Π.χ

·        Heri dicebam

·        Noctu venio

2.   Δια της προθέσεως in μετ’ αφαιρετικής

Π.χ

·        In pueritia (= εν τη παιδική ηλικία)

·        In adulescentia (= εν τη νεανική ηλικία)

·        In consulatu (= εν τη υπατεία)

·        In quaestura (= εν τη ταμιεία)

3.    Δια απλής αφαιρετικής, άνευ προθέσεως επί ονομάτων δηλωτικών ωρισμένου χρόνου, όταν συνοδεύωνται από επιθετικόν προσδιορισμόν ή γενικήν ονόματος.

Τοιαύται λέξεις είναι Calendae, Nonae, Idus, dies, hora, nox, vigilia, mensis, annus, tempus, ludi, aetas, juventus, adulescentia, pueritia, senectus

Π.χ

·        Prima pueritia (= κατά τα πρώτα έτη της παιδικής ηλικίας)

·        Extrema senectute (= εις τα έσχατα έτη του γήρατος)

·        Aetate nostra (= επί των ημερών μας)

·        Initio aetatis (= εν αρχή του θέρους)

·        Prima vigilia (= κατά την πρώτην νυχτοφυλακήν)

·        Prima luce (= με τα ξημερώματα)

·        Anno decimo (= κατά το δέκατον έτος)

·        Eo tempore (= κατ’ αυτόν τον χρόνον)

·        Uno tempore (= ταυτοχρόνως)

·        Antiquis temporibus (= κατά τους αρχαίους χρόνους)

4.   Δια χρονικής μετοχής κατ’ αφαιρετικήν απόλυτον

Π.χ

·        Haec facta erant Xerxe etiam regnante (= ταύτα εγένοντο του Ξέρξου εισέτι βασιλεύοντος)

5.    Δια των μετοχών agens και natus μετ’ αιτιατικής

Π.χ

·        Agens annum tricesimum (= άγων το τριακοστόν έτος της ηλικίας)

·        Quinque et viginti annos natus (= πέντε και είκοσιν έτη γεγονώς)

***

Το εντός πόσου χρόνου ή μετά πόσον χρόνον έγινε ή γίνεται ή θα γίνη τι δηλούται:

1.    δι’ αφαιρετικής μετά των επιρρημάτων ante (= πρότερον) και post (= ύστερον) παρεμβαλλομένων μεταξύ του επιθετικού προσδιορισμού και του ουσιαστικού ή επιτασσομένων

π.χ

·        tribus post annis (= μετά τρία έτη)

·        tribus ante annis (= πρό τριών ετών)

·        catilina erupit ex rube paucis ante diebus (= ο Κατιλίνας εξήλθε της πόλεως πρό τριών ημερών)

2.    δι’ αιτιατικής μετά των προθέσων ante και post προτασσομένων

π.χ

·        eo post diem quintum legati venerunt (= ενταύθα μετά πέντε ημέρας πρέσβεις ήλθον)

·        ante diem tertium Calendas Januarias (= τρείς ημέρας πρό των Καλενδών του Ιανουαρίου)

3.    δια της αφαιρετικής της αντωνυμίας hic ή is ή ille τιθεμένης μετά της αφαιρετικής του χρονικού ονόματος

π.χ

·        eo biduo Caesar in castra pervenit (= μετά δύο ημέρας ο Καίσαρ εις το στρατόπεδον φθάνει)

4.    δια του χρονικού επιρρήματος abhinc (= από τούδε, προ του νύν χρόνου) και αιτιατικής ή αφαιρετικής του χρονικού ονόματος

π.χ

·        abhinc annis quindecim (= προ δέκα πέντε ετών από τούδε)

***

Η ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ

Ήτοι το πόσον χρόνον διαρκεί τι γιγνόμενον, δηλούται:

1.    δι’ αιτιατικής του ποσού της χρονικής διαρκείας

π.χ

·        haec urbs decem aestates hiemesque obsessa est (= η πόλις αύτη επί δέκα θέρη και δέκα χειμώνας επολιορκήθη)

2.    δια της προθέσεως per μετ’ αιτιατικής (όταν μάλιστα πρόκειται να δηλωθή το αδιάλειπτον της χρονικής διαρκείας)

π.χ

·        per totam vitam (= καθ’ όλην την διάρκειαν του βίου)

·        ludi per decem dies facti sunt (= αγώνες απί δέκα – συνεχείς – ημέρας εγένοντο)

3.    η χρονική διάρκεια (σπανιώτερον) δηλούται και δι’ αφαιρετικής

π.χ

·        pugnatum est continenter horis quinque (= μάχη εγένετο συνεχώς επί πέντε ώρας)