ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡ. ΚΑΤ. - ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ II (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2015)

ἐπιμελεία τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

* Ο ΕΡΜΗΣ σας παρουσιάζει το Β’ Διαγώνισμα προετοιμασίας για τις φετινές επικείμενες Πανελλήνιες Εξετάσεις 2015 στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών της Θεωρητικής Κατευθύνσεως προς εξάσκησιν και κατάλληλη εμπέδωσιν της διδακτέας ύλης...

....

ΘΕΜΑΤΑ

Διδαγμένο κείμενο Πλάτωνος Πολιτεία 519Β – 520 Α

Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ’ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται.

Σὸ ποῖον δή;

 

Σὸ αὐτοῦ, ἦν δ’ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ’ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ’ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι.

Ἔπειτ’, ἔφη, ἀδικήσομεν αὐτούς, καὶ ποιήσομεν χεῖρον ζῆν, δυνατὸν αὐτοῖς ὂν ἄμεινον;

Ἐπελάθου, ἦν δ’ ἐγώ, πάλιν, ὦ φίλε, ὅτι νόμῳ οὐ τοῦτο μέλει, ὅπως ἕν τι γένος ἐν πόλει διαφερόντως εὖ πράξει, ἀλλ’ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι, συναρμόττων τοὺς πολίτας πειθοῖ τε καὶ ἀνάγκῃ, ποιῶν μεταδιδόναι ἀλλήλοις τῆς ὠφελίας ἣν ἂν ἕκαστοι τὸ κοινὸν δυνατοὶ ὦσιν ὠφελεῖν καὶ αὐτὸς ἐμποιῶν τοιούτους ἄνδρας ἐν τῇ πόλει, οὐχ ἵνα ἀφιῇ τρέπεσθαι ὅπῃ ἕκαστος βούλεται, ἀλλ’ ἵνα καταχρῆται αὐτὸς αὐτοῖς ἐπὶ τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως.

Ἀληθῆ, ἔφη· ἐπελαθόμην γάρ.

Σκέψαι τοίνυν, εἶπον, ὦ Γλαύκων, ὅτι οὐδ’ ἀδικήσομεν τοὺς παρ’ ἡμῖν φιλοσόφους γιγνομένους, ἀλλὰ δίκαια πρὸς αὐτοὺς ἐροῦμεν, προσαναγκάζοντες τῶν ἄλλων ἐπιμελεῖσθαί τε καὶ φυλάττειν.

Α1.

Από το παραπάνω κείμενο να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Ἔπειτ’, ἔφη, .... φυλάττειν»

Μονάδες 10

Β1.

Ποιος είναι ο σκοπός του νόμου σύμφωνα με τον Σωκράτη και πώς συνδέεται με το χρέος του φιλοσόφου στην ιδανική πολιτεία του;

Μονάδες 15

Β2.

Να εντοπίσετε στο κείμενο τις λέξεις που δηλώνουν την κοινωνική, οικονομική, πολιτική και παιδαγωγική λειτουργία του νόμου και να σχολιάσετε τη λειτουργία του αυτή.

Μονάδες 15

Β3.

Αφού ονοματίσετε το μείζον πρόβλημα που συζητείται στην Πολιτεία, να αναφέρετε τις απόψεις που διατύπωσαν για αυτό οι συνδιαλεγόμενοι.

Μονάδες 10

Β4.

Να εντοπίσετε στο κείμενο τις λέξεις με τις οποίες συγγενεύουν ετυμολογικά οι επόμενες λέξεις της νεοελληνικής γλώσσας: ικέτης, βατήρας, λήθαργος, βιομήχανος, γονίδιο, φυσαρμόνικα, εφέτης, ντροπή, χρυσοφόρος, περισκόπιο.

Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο:

Πλάτωνος Μένων 100b – c

Ἐκ μὲν τοίνυν τούτου τοῦ λογισμοῦ, ὦ Μένων, θείᾳ μοίρᾳ ἡμῖν

φαίνεται παραγιγνομένη ἡ ἀρετὴ οἷς ἂν παραγίγνηται· τὸ δὲ σαφὲς περὶ αὐτοῦ εἰσόμεθα τότε, ὅταν πρὶν ᾧτινι τρόπῳ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνεται ἀρετή, πρότερον ἐπιχειρήσωμεν αὐτὸ καθ ̓ αὑτὸ ζητεῖν τί ποτ ̓ ἔστιν ἀρετή. νῦν δ ̓ ἐμοὶ μὲν ὥρα ποι ἰέναι, σὺ δὲ ταὐτὰ ταῦτα ἅπερ αὐτὸς πέπεισαι πεῖθε καὶ τὸν ξένον τόνδε Ἄνυτον, ἵνα πρᾳότερος ᾖ· ὡς ἐὰν πείσῃς τοῦτον, ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις.

Γ1.

Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2.

Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις του κειμένου:

·        Σαφές: το επίρρημα του επιθέτου

·        πρότερον: τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος

·        πρᾳότερος: τη γενική πληθυντικού του αρσενικού στον θετικό βαθμό

·        ᾧτινι: την αιτιατική πληθυντικού του ουδετέρου

·        ἐμοί: την ίδια πτώση και τον ίδιο αριθμό στο τρίτο πρόσωπο

·        φαίνεται: το β ́ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του παθητικού β ́ αορίστου

·        εἰσόμεθα: το γ ́ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού

·        ἰέναι: το α ́ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα

·        ζητεῖν: την αιτιατική του ουδετέρου της μετοχής του ενεστώτα στην ίδια φωνή

·        ὀνήσεις: το β ́ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του μέσου αορίστου.

Μονάδες 10

Γ3.α.

Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις και

φράσεις του κειμένου: παραγιγνομένη, περὶ αὐτοῦ, ἐμοὶ, ποι, ἔστιν ὅ τι.

(μονάδες 5)

Γ3.β.

Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου στην επόμενη περίοδο και να τον τρέψετε σε υποθετικό λόγο της απλής σκέψης του λέγοντος:

ὡς ἐὰν πείσῃς τοῦτον, ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις.

(μονάδες 2)

Γ3.γ.

Να τρέψετε τον ευθύ λόγο της επόμενης περιόδου σε πλάγιο, εξαρτώμενο από τη φράση «Σωκράτης ἔφη»: τὸ δὲ σαφὲς περὶ αὐτοῦ εἰσόμεθα τότε, ὅταν πρὶν ᾧτινι τρόπῳ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνεται ἀρετή, πρότερον ἐπιχειρήσωμεν αὐτὸ καθ ̓ αὑτὸ ζητεῖν τί ποτ ̓ ἔστιν ἀρετή. (μονάδες 3)

Μονάδες 10