ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΚΘΕΣΕΩΣ (ΜΕΡΟΣ Α') (Ἡ Διερεύνησις τοῦ Θέματος)

τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Ενθάδε δίδω ευσυνόπτως τους κανόνες της διερευνήσεως ενός θέματος, όπως τους δίδω στις παραδόσεις των μαθημάτων και στους μαθητές μου. Εκείνοι μόνον δύνανται να κατανοήσουν τούτους και δια τούτους έχουν γραφεί. Αποτελούν συνέχεια και συμπεράσματα των προφορικών διδασκαλιών μου…

***

Κάθε θέμα εκθέσεως είναι ένα πρόβλημα

Αποτελείται ΠΑΝΤΑ από δύο (2) όρους (δύο μέρη ή δύο έννοιες ή δύο σκέλη εννοιών. Επομένως για την αντιμετώπισή του πρέπει να ακολουθήσουμε μια λογική διαδικασία που συνίσταται από:

1.    Την παρουσίαση του προβλήματος

2.    Την ανάπτυξη των όρων που το συνθέτουν

3.    Το συσχετισμό τους

4.    Την διατύπωση των συμπερασμάτων μας

Αυτή η λογική διαδικασία καλείται ανάλυσις ενός θέματος

Κατανοώντας τι είναι θέμα έκθεσης μπορούμε να καταλάβουμε τι προϋποθέτει η ανάλυσή του

Όλα τα θέματα εκθέσεως αποτελούνται από δύο (2) όρους. Πρέπει όμως να προσέξουμε ιδιαίτερα με ποιόν τρόπον διατυπώνονται:

1.    Το θέμα είναι μία(1) πρόταση

2.    Το θέμα αποτελείται από δύο(2) προτάσεις

3.    Το θέμα περιέχει το λιγότερο τρείς(3) προτάσεις οι οποίες συνθέτουν ένα επιχείρημα, αποτελούν δηλαδή έναν συλλογισμό

Ο τρόπος διατυπώσεως ενός θέματος καθορίζει και τον τρόπο ανάλυσής του

Η σχέση που έχουν μεταξύ των οι δύο(2) όροι ενός θέματος είναι:

1.    Σχέση αντιθέσεως

2.    Σχέση συζεύξεως

3.    Σχέση διαζεύξεως

4.    Σχέση Αιτίου –αποτελέσματος ή προϋποθέσεως

5.    Σχέση προσδιορισμού

Η σχέση ανάμεσα στους όρους του θέματος καθορίζει και τον τρόπον αναλύσεώς του

Στα θέματα που συνοδεύονται από ερωτήματα, το τμήμα που αποτελεί το θέμα το ονομάζουμε Δεδομένο και τα ερωτήματα τα ονομάζουμε Ζητούμενο

Το Ζητούμενο είναι αδύνατον να ξεπερνά σε απαιτήσεις και περιεχόμενο τα όρια του Δεδομένου

Το Δεδομένο δεν αποτελεί αξίωμα –δεν είναι αυταπόδεικτο και άρα όπως λένε μερικοί δεν χρειάζεται να αποδειχθή -ούτε και το Ζητούμενο, τα ερωτήματα είναι απλώς ένα ερωτηματολόγιο που δίνουμε κατά σειρά απαντήσεις

Τα ερωτήματα σε ένα θέμα δεν αποτελούν ερωτηματολόγιο… η ποιότητα της αναλύσεώς μας εξαρτάται από τον τρόπον οργανώσεως, συσχετισμού και αλληλουχίας των απαντήσεών μας

ΠΡΟΣΟΧΗ !!! Απαντάμε στα ερωτήματα με σκοπό ν αποδείξωμε το Δεδομένο. Άρα οι απαντήσεις μας δίδονται και υπάρχουν ως προς το Δεδομένον.

Όταν μας δίνουν ένα θέμα δια να το αναλύσωμε πρέπει να το διαβάζωμε και όχι να το μεταφράζωμε εις ό,τι εμείς καταλαβαίνουμε. Ας μη βαιζώμεθα να πούμε πως είναι θέμα το οποίο έχομε διδαχθεί, διότι ακόμη κι αν υπάρχουν μικρές διαφορές ανάμεσα στο θέμα που διδαχθήκαμε και στο θέμα το οποίο μας δίδουν προς ανάλυσιν, είναι πάρα πολλές οι πιθανότητες να είμεθα ἑκτός θέματος῾.

Δια τούτο η Διερεύνησις είναι πάντοτε αναγκαία.

Διερεύνησις:

1.    Χωρίζουμε το θέμα στους 2 όρους του, δηλαδή στα 2 μέρη από τα οποία αποτελείται

2.    Υπογραμμίζουμε τις έννοιες που περιέχει κάθε όρος

3.    Προσέχουμε την σχέση των 2 όρων του θέματος