TPOΠOI ANAΠTYΞHΣ ΠAPAΓPAΦOY

Μαρία Γαβριηλίδου,

Παναγιώτης Εμμανουηλίδης,

Έλλη Πετρίδου-Εμμανουηλίδου

TPOΠOI ANAΠTYΞHΣ ΠAPAΓPAΦOY

α. Θεωρητικό μέρος

Οι μαθητές έχουν διδαχθεί τα σχετικά με την παράγραφο ως νοηματική ενότητα και τα μέρη της παραγράφου. Παράλληλα έχουν έρθει σε μια πρώτη επαφή με τη γραφή του πλαγιότιτλου μιας παραγράφου καθώς και με τον εντοπισμό στην πράξη του τρόπου ανάπτυξης της παραγράφου .

O εκπαιδευτικός μπορεί να αξιοποιήσει το υλικό από το κλασικό βιβλίο του Ν. Γρηγοριάδη Η παράγραφος:

«Η ανάπτυξη μιας παραγράφου εξαρτάται από τη θεματική πρόταση. Αυτή θα σταθεί ο σίγουρος οδηγός, γιατί αυτή εκφράζει την κύρια ιδέα που θέλουμε να αναπτύξουμε.

Μια παράγραφος λοιπόν, ανάλογα με τη θεματική της πρόταση, μπορεί να αναπτυχθεί: με ειδικές λεπτομέρειες, με παραδείγματα, με σύγκριση και αντίθεση, με αιτιολόγηση, με ορισμό, με διαίρεση, με αίτια και αποτελέσματα, με αναλογία και με συνδυασμό μεθόδων.

Όλοι αυτοί οι τρόποι, παρά τις ποικίλες ονομασίες τους, έχουν τον ίδιο αντικειμενικό σκοπό: να βοηθήσουν τον αναγνώστη να καταλάβει με ακρίβεια και πληρότητα την κύρια ιδέα που εκφράζεται ή υπονοείται στη θεματική πρόταση. Επομένως το μοναδικό κριτήριο για την επιτυχία μιας παραγράφου είναι η αποτελεσματική μετάδοση των σκέψεών μας.

1.   Ειδικές λεπτομέρειες

O καλύτερος ίσως τρόπος για να αποσαφηνίσουμε τη θεματική μας πρόταση είναι να παραθέσουμε επαρκείς και ουσιώδεις λεπτομέρειες. Κάθε περιστατικό ή γεγονός, κάθε σκέψη που παραθέτουμε βοηθάει στην πληρέστερη ανάπτυξη και κατανόηση της κύριας ιδέας της παραγράφου.

2.   Σύγκριση και αντίθεση

Όταν έχουμε να συγκρίνουμε δύο πρόσωπα, πράγματα ή ιδέες, σημειώνουμε τις ομοιότητες και διαφορές τους.

Αντίθετα, όταν αντιθέτουμε το ένα στο άλλο, τονίζουμε τις διαφορές τους.

3.   Αιτιολόγηση

Πολλές φορές οι θεματικές προτάσεις των παρα­γράφων μας είναι κρίσεις, που χρειάζεται να αποδειχτεί η ισχύς τους με αιτιολογήσεις. Π.χ. αν διατυπώσουμε ως εξής τη θεματική μας πρόταση: “Η ζωή μέσα στις μεγάλες πόλεις έχει καταντήσει πια αφόρητη”, ο αναγνώστης μας θα περιμένει να του πούμε γιατί συμβαίνει αυτό˙ θα θελήσει, δηλαδή, να αιτιολογήσουμε τη γνώμη μας με λογικά επιχειρήματα.

Γράφοντας μια παράγραφο που αναπτύσσεται με αιτιολογήσεις βάζουμε ως στόχο μας να δείξουμε στους άλλους ότι η ιδέα που διατυπώνουμε είναι λογική. Πρέπει επομένως να την αιτιολογήσουμε με αξιόπιστα και λογικά επιχειρήματα.

4.   Oρισμός

O συγγραφέας που αναπτύσσει τη θεματική του πρό­ταση με ορισμό πρέπει να απαντά στην υποτιθέμενη ερώτηση του αναγνώστη: “Τι εννοείτε με αυτό;”. Για να γίνει πιο σαφής η παράγραφος, πρέπει ο συγγραφέας να διασαφηνίσει πιο πέρα τον ορισμό του ακολουθώντας τους γνωστούς τρόπους στην ανάπτυξη μιας παραγράφου˙ να χρησιμοποιήσει δηλαδή λεπτομέρειες, παραδείγματα, σύγκριση και αντίθεση κτλ.

5.   Αναλογία

Σε μια παράγραφο που αναπτύσσεται με αναλογία ο συγγραφέας βεβαιώνει μια ομοιότητα ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα πράγματα, ανόμοια εντελώς από μια άποψη. Η μέθοδος αυτή είναι πολύ χρήσιμη, όταν έχουμε να διασαφηνίσουμε ιδέες ή να τονίσουμε τα κύρια σημεία ενός εγχειρήματος.

6.   Συνδυασμός μεθόδων

Αν και οι παράγραφοι συνήθως αναπτύσ­σονται με μια απλή, όπως είπαμε, μέθοδο, εντούτοις πολλές φορές οι συγγραφείς χρησιμοποιούν ένα συνδυασμό δύο ή και περισσότερων μεθόδων. O λόγος που επιβάλλει το συνδυασμό είναι ότι ο συγγραφέας γράφοντας την παράγραφό του δεν έχει συγκεντρωμένη όσο πρέπει την προσοχή του πάνω στη μέθοδο˙ τον ενδιαφέρει πιο πολύ τι θέλει να πει και πώς μπορεί να το πει καλύτερα στους αναγνώστες στους οποίους απευθύνεται. Συγκεντρώνεται επομένως στη μετάδοση των ιδεών του. Χρησιμοποιεί τη μέθοδο που το πετυχαίνει καλύτερα».

Ν. Γρηγοριάδης, Η παράγραφος,

εκδ. Kώδικας, Θεσσαλονίκη 1979