Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΥΠΙΔΟΥ ( e-book )

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΙΣ

ΕΥΡΥΠΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ

ΒΙΒΛΙΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Παιδαγωγικές και διδακτικές αρχές

Θεωρούμε ότι στόχος ενός σχολικού βιβλίου δεν μπορεί να είναι η απλή παράθεση γνώσεων και ερμηνειών αλλά η οργάνωσή τους με τέτοιον τρόπο, ώστε οι μαθητές να εμπλακούν στη μαθησιακή διαδικασία με ενεργητικό τρόπο. Όταν μάλιστα το σχολικό αυτό βιβλίο αναφέρεται στην προσέγγιση ενός λογοτεχνικού έργου, όπου στόχος δεν είναι τόσο οι συγκεκριμένες γνώσεις όσο η κατανόηση και η κατάκτηση μεταερμηνευτικών δεξιοτήτων, η προσωπική εμπλοκή των μαθητών στη διαδικασία αποτελεί προτεραιότητα.

Γι’ αυτόν το λόγο η διδακτική οργάνωση του συγκεκριμένου σχολικού βιβλίου βασίστηκε κατά κύριο λόγο στα παρακάτω παιδαγωγικά κριτήρια: την αναγνωσιμότητά του και την ελκυστικότητά του για το μαθητή.

Η αναγνωσιμότητα επιτυγχάνεται:

* με την αναπλαισίωση του επιστημονικού λόγου και των ποικίλων ερμηνευτικών πορισμάτων που παραθέτουμε στο βιβλίο˙

* με τη σταδιακή διερεύνηση σύνθετων και απαιτητικών όρων ή εννοιών άγνωστων στους μαθητές˙

* με τη διάταξη των στοιχείων από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο και σύνθετο, από το γνωστό στο άγνωστο, από την επισήμανση στον προβληματισμό˙

* με τη συνολική και όχι κατά στίχο προσέγγιση των σκηνών˙

* με την όλη οργάνωση του υλικού, την τυπογραφική εμφάνιση και το εικονογραφικό υλικό.

Η ελκυστικότητα επιδιώκεται:

* με τη βιωματική προσέγγιση, που εμπλέκει τους μαθητές με άμεσο τρόπο στη διαδικασία˙

* με τις ανοικτές ερωτήσεις, που τους δίνουν ένα σημαίνοντα ρόλο στη διαδικασία, αφού τους καλούν να πάρουν προσωπική θέση˙

* με την επιλογή θεμάτων που να ανταποκρίνονται στις εφηβικές αναζητήσεις (αίσθημα δικαίου, επίμονη αναζήτηση σταθερών σημείων προσανατολισμού της συμπεριφοράς και προσδιορισμού της κοινωνικής τους θέσης…)˙

* με την αναζήτηση αναλογιών στη σύγχρονη ζωή.

Η έμφαση βέβαια που δίνουμε στα συγκεκριμένα κριτήρια δε σημαίνει ότι υποβαθμίζουμε τη γνωστική υποδομή. Δεν τη θεωρούμε όμως τον τελικό στόχο ούτε της δίνουμε ακαδημαϊκό προσανατολισμό. Οι γνώσεις παρατίθενται σταδιακά, ώστε να μπορούν οι μαθητές να παρακολουθήσουν την προσέγγιση. Τα βήματα οργανώνονται με τέτοιον τρόπο, ώστε το προηγούμενο να ενσωματώνεται στο επόμενο, που είναι απαιτητικότερο. Εισάγουμε, για παράδειγμα, μια έννοια και ζητάμε απλή επισήμανσή της από τους μαθητές και, σε μια πρώτη φάση, τη βιωματική πρόσληψή της. Η απλή αυτή επισήμανση γίνεται σε επόμενες ενότητες διερεύνηση της έννοιας ή του συγκεκριμένου στοιχείου, και σε άλλες ενότητες εμπέδωση και εφαρμογή. Έτσι οι μαθητές μπορούν να εξοικειωθούν με τη διαδικασία, σύμφωνα με την οποία επισημαίνουν στοιχεία στην ατομική και συγκεκριμένη περίπτωση και μπορούν στη συνέχεια να γενικεύσουν. Μέσα από την αξιοποίηση αυτών των γνώσεων εξοικειώνονται με την ειδική ορολογία και αρχίζουν σταδιακά να αναγνωρίζουν πεδία μελέτης της τραγωδίας.

Ένας εξίσου σημαντικός παιδαγωγικός προσανατολισμός της διδακτικής οργάνωσης του βιβλίου είναι η άμεση συνομιλία των μαθητών με το κείμενο, με στόχο την ενίσχυση της υποκειμενικότητάς τους. Οι μαθητές διατυπώνουν τις απόψεις τους, με την προΰπόθεση ότι επεξεργάζονται στοιχεία με συστηματικό τρόπο, και καταθέτουν τις δικές τους εμπειρίες σχετικά με τα θέματα που θίγονται. Έτσι μπορεί να αποκτήσει σημασία η δική τους προσφορά στη διαδικασία˙ να καταξιωθεί η προσωπική τους εμπειρία και το δικό τους πολιτισμικό πλαίσιο˙ να αναπτυχθούν η κατανόηση και ο σεβασμός στη διαφορετική άποψη. Γι’ αυτό η αναφορά στο παρόν του μαθητή ή και το συλλογικό παρόν αποτελεί το τέλος της διαδικασίας. Το κείμενο ή το θέμα που πραγματευόμαστε δεν αποτελεί αφορμή για αξιολογικές συγκρίσεις αλλά για αναφορά σε σύγχρονα δεδομένα.

Φροντίσαμε, τέλος, να αξιοποιήσουμε τις γενικές μορφωτικές εμπειρίες των μαθητών, οπότε λάβαμε υπόψη μας τις δυνατότητες συνεργασίας με τα άλλα μαθήματα. Γι’ αυτό με αφορμή κάποια θέματα επιχειρήσαμε διασυνδέσεις με άλλα μαθήματα. Έτσι, αφενός επιδιώκουμε την πληρέστερη και σφαιρικότερη μελέτη του θέματος και αφετέρου περιορίζουμε τον κατακερματισμό της γνώσης, που είναι απόρροια των διακριτών μαθημάτων. Η διαθεματική άλλωστε αυτή προοπτική εξασφαλίζει και την ενιαιοποίηση της σχολικής γνώσης.

Η όλη διδακτική οργάνωση προκρίνει τη διερευνητική μάθηση. Στόχος τελικός είναι η μετάβαση από την καθοδήγηση στην αυτόνομη δράση των μαθητών. Το βιβλίο δηλαδή σταδιακά δίνει τα ερεθίσματα που θα βοηθήσουν το μαθητή να νοηματοδοτήσει και με έναν προσωπικό τρόπο το κείμενο. Γι’ αυτό τον κατευθύνει σε διερευνητικές διαδικασίες, αλλά ταυτόχρονα του προτείνει και ποικίλες και, κάποιες φορές, εναλλακτικές νοηματοδοτήσεις, που θα του επιτρέψουν να αναπτύξει αναγνωστικές δεξιότητες.