ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ, ΣΤ’ΑΛΗΘΕΙΑ, Η ΜΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΓΔΑΛΑ;
ΕΝΩ
προετοιμαζόμεθα πνευματικῶς διά τὴν μεγάλην ἑορτὴν τῶν Χριστουγέννων, αἱ
γνωσταὶ δυνάμεις τῶν «ὑπογείων ρευμάτων» τῆς Ἀμερικῆς, ἤρχισαν, ὅπως τὸ
πράττουν παραμονὰς μεγάλων Χριστιανικῶν Ἑορτῶν, τὸν σκανδαλισμὸν τῶν πιστῶν μὲ
θεωρίας τοῦ τύπου ὅτι ὁ Ἀρχηγὸς τῆς Πίστεώς μας Ἰησοῦς Χριστὸς ἦτο νυμφευμένος
μὲ τὴν Ἁγίαν Μαρίαν τὴν Μαγδαληνήν. Εἰς τὴν νέαν ἐπίθεσιν ἐναντίον τῆς Πίστεώς
μας ἀπήντησεν ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Ἐδέσσης μὲ εἰδικὸν ἄρθρον εἰς τὸ ἱστολόγιόν
της. Τοῦτο ἔχει ὡς ἀκολούθως:
«Ὅπως γίνεται
πλέον συστηματικὰ πρὶν τὰ Χριστούγεννα καὶ τὸ Πάσχα, πολλὰ «ἀνεξάρτητα» διεθνῆ
καὶ δικά μας ΜΜΕ ἀναπαράγουν μὲ ζῆλο ἕνα ἀκόμη φαιδρὸ μύθευμα γνωστῶν (ἤ κάποιων
ποὺ ἐλπίζουν νὰ γίνουν γνωστοὶ) μυθιστοριογράφων ἢ νεοφανῶν «ἐρευνητῶν». Αὐτὴ
τὴ φορά ἡ «ἀνακάλυψη» ἔχει νὰ κάνει -καὶ πάλι- μὲ τὸ πρόσωπο τῆς Ἁγίας Μαρίας
τῆς Μαγδαληνῆς.
·
ἉγίαΜαρία ἡ Μαγδαληνή,
ἡ Ἰσαπόστολος
Ἀνῆκε στὸν κύκλο
τῶν γυναικῶν ἐκείνων ποὺ ἀκολουθοῦσαν τὸν Χριστὸ καὶ τοὺς ἀποστόλους Του,
βοηθώντας μὲ πολλοὺς τρόπους τὴν σωτηριολογικὴ τους ἀποστολή. Ὁ εὐαγγελιστὴς
Λουκᾶς διασώζει τὴν πληροφορία ὅτι πολλὲς ἀπὸ ἐκεῖνες τὶς μαθήτριες τοῦ Κυρίου
συντηροῦσαν οἰκονομικὰ μεγάλο μέρος τοῦ ἱεραποστολικοῦ του ἔργου καὶ
συνεισέφεραν στὴ συντήρηση, μετακίνηση καὶ διαμονὴ τῆς συνοδείας τοῦ Ἰησοῦ (Λκ.
8,3) (1).Ἡ συγκεκριμένη Μαρία καταγόταν ἀπὸ τὰ Μάγδαλα, παραλιακὴ πόλη τῆς
Γαλιλαίας. Γι’ αὐτὸ καὶ ὀνομάζεται Μαγδαληνή. Ἡ ἐπισήμανση τῆς καταγωγῆς της μᾶς
ἐνημερώνει ἀφενὸς γιὰ τὸ ὅτι δὲν ταυτίζεται μὲ τὶς ὑπόλοιπες Μαρίες ποὺ
ἀκολουθοῦσαν τὸν Ἰησοῦ, ἀλλὰ καὶ ἀφετέρου μᾶς πληροφορεῖ ὅτι δὲν εἶχε σύζυγο,
ἀφοῦ διαφορετικὰ θὰ ἀναφερόταν μὲ τὸ ὄνομα τοῦ συζύγου της (π.χ. ἡ Μαρία τοῦ
Κλωπᾶ).
Α. Στὴ Δύση, ἡ Μαρία
ἡ Μαγδαληνὴ ταυτίστηκε μὲ τὴν μετανοημένη ἱερόδουλη τοῦ Εὐαγγελίου ποὺ ἄλειψε μὲ
ἀκριβὸ μύρο τὰ πόδια τοῦ Ἰησοῦ καὶ τὰ σκούπισε μὲ τὰ μαλλιὰ της (Λουκ. 7, 36-50
& Ματθ. 26,6-16), στὸ σπίτι τοῦ Σίμωνα τοῦ φαρισαίου.
Β. Στὴ σύγχρονη
ἐποχή, ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ ἔγινε πρωταγωνίστρια σὲ εὐφάνταστα κινηματογραφικὰ ἔργα
καὶ ἀνιστόρητα μυθιστορήματα, ποὺ τὴν συνδέουν μὲ τὴν δῆθεν ἐρωτικὴ ζωή τοῦ
Ἰησοῦ, ἐνῶ τὴν παρουσιάζουν νεότατη καὶ προκλητικὴ (7).
Γ.Στὸν Κώδικα Da Vinci
παρουσιάζονται οἱ ὑποτιθέμενες ἀλήθειες: (α)πὼς ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ
δὲν ἦσαν μόνο παντρεμένοι, ἀλλὰ ὅτι εἶχαν ἀποκτήσει καὶ παιδιά, (β) ὅτι ἡ «ἀλήθεια»
αὐτὴ ἐκδιώχθηκε ἀπὸ τὰ εὐαγγέλια, ἀργότερα, ἀπὸ τὸν Μ. Κωνσταντῖνο, καὶ (γ) ὅτι
οἱ «ἀλήθειες» αὐτὲς τοῦ Dan Brown διασώζονται στὰ «γνωστικὰ εὐαγγέλια» καὶ στὰ
χειρόγραφα τῆς Νεκρᾶς Θάλασσας(3).
Τί ἰσχύει ὅμως
ἱστορικὰ καὶ θεολογικὰ ἀπὸ τὰ ἀμέσως προηγούμενα; Τίποτε ἀπολύτως!
Α. Ἡ παρεξήγηση
ὅτι ἡ Μαγδαληνὴ ὑπῆρξε ἱερόδουλη, προέκυψε γιατί συνδέθηκαν ὁρισμένα παρόμοια
περιστατικὰ μὲ διαφορετικοὺς ὅμως πρωταγωνιστές ὅπως φαίνεται καθαρὰ στὰ Εὐαγγέλια:
Εἶναι γεγονὸς ὅτι ὄχι μόνο ἡ προαναφερθεῖσα μετανοημένη ἱερόδουλη, ἀλλὰ καὶ ἡ Μαρία,
ἀδελφή τοῦ Λαζάρου, μετὰ τὴν ἀνάστασή του ἀπὸ τὸν Ἰησοῦ, ἄλειψε ἀπὸ τὴ χαρά της
καὶ αἰσθανόμενη μεγάλη εὐγνωμοσύνη, τὰ πόδια τοῦ Ἰησοῦ μὲ μύρο (Ἰωάννης
12,1-11). Οἱ δύο αὐτὲς Μαρίες τῆς Καινῆς Διαθήκης θεωρήθηκε ἐσφαλμένα ὅτι εἶναι
τὸ ἴδιο πρόσωπο μὲ τὴ Μαρία τὴ Μαγδαληνή, ἐπειδή:
(α) ἀπὸ τὴν
τελευταία ἔβγαλε ὁ Χριστὸς «ἑπτὰ δαιμόνια» (ποὺ λανθασμένα θεωρήθηκε ὅτι προέρχονταν
ἀπὸ πορνεία, ἐνῶ ἡ Ἁγία Γραφὴ καὶ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἐννοοῦν ἔτσι τὰ πάθη
τῆς ψυχῆς, ποὺ ἀντιτίθενται στὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ),
(β) πέφτει καὶ ἡ Μαγδαληνὴ
ὡς Μυροφόρος στὰ πόδια τοῦ Ἰησοῦ, ἀμέσως μετὰ τὴν ἀνάστασή Του,
(γ) ἐπειδὴ μύρωσε
μὲ τὶς ἄλλες μυροφόρες τὸ ἄπνουν σῶμα τοῦ Ἰησοῦ, ταυτίστηκε μὲ τὴν ἀνώνυμη
πόρνη, ποὺ μύρωσε τὸ κεφάλι καὶ τὰ πόδια τοῦ Ἰησοῦ,
(δ) ὁ κοινὸς γιὰ
πρώτη φορά ἑορτασμὸς ἀπὸ τὴ Δυτικὴ Ἐκκλησία, στὶς 4 Μαΐου, τῆς ἀνακομιδῆς τῶν
ἁγίων λειψάνων τοῦ ἁγίου Λαζάρου ἀπὸ τὴν Κύπρο καὶ τῆς ἁγίας Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς
ἀπὸ τὴν Ἔφεσο, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα στὴ Δύση νὰ θεωρηθεῖ ἡ Μαγδαληνὴ τὸ ἴδιο
πρόσωπο μὲ τὴν ἀδελφή τοῦ Λαζάρου, τὴ Μαρία (1,2,5,6)
Β. Πόσο νέα ἦταν
στὴν πραγματικότητα ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ τὴν
ἐποχὴ τῆς δράσης
τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ ὑποθέσουμε ὅτι θὰ μποροῦσε νὰ διακατέχεται ἀπὸ ἐρωτικὰ
συναισθήματα γιὰ τὸ πρόσωπό Του; Ἂν καὶ στὰ Εὐαγγέλια δὲν ἀναφέρεται κάτι γιὰ
τὴν ἡλικία της, οἱ εἰδικοὶ ἐρευνητὲς συμπεραίνουν ὅτι πρέπει νὰ ἦταν τότε 50-60
ἐτῶν. Αὐτὸ ἐξάγεται ἀπὸ τὸ ὅτι οἱ μαθήτριες τοῦ Χριστοῦ (ἀνάμεσα στὶς ὁποῖες
τὴν πρώτη θέση κατεῖχε ἡ Μαγδαληνὴ) εἶχαν ἡλικία ὡς μητέρες ποὺ ἦσαν γύρω στὰ
50 μὲ 60 χρόνια, ἀφοῦ ἦσαν μητέρες τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ, ποὺ καὶ ἐκεῖνοι θὰ
ἦσαν περίπου στὰ 30-35 τους χρόνια. Ἑπομένως, ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ ἦταν ἡ ὥριμη
καὶ συνετὴ μαθήτρια τοῦ Κυρίου, ποὺ μονάχα ἀπὸ εὐσέβεια καὶ εὐεργετημένη καθὼς
ἦταν ἀπὸ τὸν Θεῖο Διδάσκαλο, παρέμεινε δίπλα του καὶ ἀφοσιώθηκε στὴ διακονία τοῦ
ἔργου Του, μαζὶ μὲ τὶς ἄλλες μαθήτριες(7).
Γ. Ὁ Χριστὸς εἶχε
συνάψει οἰκογένεια μὲ τὴν Μαρία τὴν Μαγδαληνή; Ἀρχικὰ λέμε ὅτι καμμία πηγὴ τῶν χρόνων
τοῦ Ἰησοῦ, βιβλικὴ ἢ ἐξωβιβλική, δὲν προσφέρει ἔστω καὶ μία ἐμπεριστατωμένη
ἀπόδειξη γιὰ τὴ ὑπόθεση ὅτι ἦταν παντρεμένος. Ἐὰν κάτι τέτοιο συνέβαινε δὲν
ὑπῆρχε λόγος νὰ τὸ ἀποκρύψουν οἱ εὐαγγελιστὲς καὶ ὁ ἀπ. Παῦλος, διότι
ἁπλούστατα δὲν ἀπαγορευόταν νὰ παντρεύονται οἱ ἱερεῖς, οἱ προφῆτες καὶ οἱ
διδάσκαλοι. Ἄλλωστε καὶ ὁ Πέτρος εἶχε οἰκογένεια καὶ ἀρκετοὶ ἄλλοι ἀπόστολοι.
Ἐξάλλου, λίγο πρὶν νὰ παραδώσει τὸ πνεῦμα του ὁ Θεάνθρωπος, ἀνέθεσε τὴν
φροντίδα τῆς μητέρας του στὸν εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη. Δὲν θὰ ἀνέθετε τὴν προστασία
της, σύμφωνα μὲ τοὺς νόμους τῆς ἐποχῆς, στὴν Μαγδαληνή, ἂν ἦταν παντρεμένος;
Ἀκόμη, ἐνῶ σὲ διάφορα ἀποσπάσματα τῆς Καινῆς Διαθήκης ἀναφέρονται τὰ μέλη τῆς
οἰκογένειας τοῦ Ἰησοῦ (ἡ μητέρα του, οἱ ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφές του), πουθενὰ δὲν
ἀναφέρεται σύζυγος, οὔτε φυσικὰ ἀναφέρεται πιθανὴ κατάσταση χηρείας Του. Τέλος,
τὸ ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς κηρύττει ὡς ἰδεώδη τρόπο χριστιανικῆς ζωῆς ἕνα
ἠθελημένο καὶ καρδιακὸ ἀσκητισμὸ (χωρὶς φυσικὰ νὰ μειώνει τὸ γάμο) γιὰ τὴν
εἴσοδο στὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν (Ματθ. 19,10-12), ὁδηγεῖ στὸ συμπέρασμα πὼς ὁ
ἴδιος ὑπῆρξε ἄγαμος. Κάτι ἐπίσης πολὺ σημαντικό: Ὁ Χριστὸς ὑπῆρξε ἐπὶ
γῆς ὁ ἐνσαρκωμένος
Θεός. Ἡ σύντομη ἀποστολή Του δὲν ἦταν νὰ παντρευτεῖ καὶ νὰ κάνει οἰκογένεια, ἀλλὰ
ἀπὸ ἀγάπη καὶ διά τοῦ σταυροῦ Του νὰ σώσει ὅλο τὸν κόσμο.
Οἱ ἀλήθειες ποὺ
περιγράφουν καὶ διδάσκουν τὰ εὐαγγέλια εἶναι ἐφεύρεση τοῦ Μ. Κωνσταντίνου; Ὄχι
βέβαια! Στὴν ἐποχὴ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου ἡ Ἐκκλησία γνώριζε τί πίστευε ἀναφορικὰ
μὲ τὸν Τριαδικὸ Θεό, τὸ πρόσωπο καὶ τὴν θεανθρώπινη φύση τοῦ Κυρίου κ.λπ. Καὶ
ἑκατομμύρια ἄνθρωποι εἶχαν ἤδη πεθάνει, βασανιζόμενοι στὰ ἀμφιθέατρα καὶ τὶς ρωμαϊκὲς
ἀρένες, γιατί πίστευαν στὸν Χριστὸ ὡς Θεό.
Καὶ ἐρχόμαστε νὰ
ἐξακριβώσουμε τί εἴδους ‘ἀλήθειες’ διδάσκουν τὰ
χειρόγραφα τῆς
Νεκρᾶς Θάλασσας καὶ τὰ Γνωστικὰ Εὐαγγέλια, σύμφωνα μὲ τὸν Dan Brown. Ἆραγε ἀνατρέπουν
τὶς αὐθεντικὲς ἀλήθειες τῆς Ἁγίας Γραφῆς; Σαφῶς ὄχι! Τὰ Χειρόγραφα τῆς Νεκρᾶς
Θάλασσας δὲν περιέχουν τίποτε τὸ χριστιανικό, παρὰ μόνο τμήματα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης
καὶ ἄλλα ἀποσπασματικὰ κείμενα, χωρὶς ἀναφορὰ στὸν Χριστό, οὔτε φυσικὰ στὸ
ὑποτιθέμενο ‘ἅγιο δισκοπότηρο’. Τὰ γνωστικὰ τώρα «εὐαγγέλια» (τοῦ Θωμᾶ, τοῦ Φιλίππου,
τῆς Μαρίας, τῶν Αἰγυπτίων καὶ τῆς Ἀληθείας) χρονολογοῦνται ἀπὸ τὸν 3ο αἰώνα
κ.ἑ., δὲν γράφτηκαν ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους (ἂν καὶ δανείζονται τὰ ὀνόματά τους,
γιὰ νὰ προσδώσουν κῦρος στὰ γραφόμενά τους), εἶναι γεμᾶτα φανταστικὲς ἐπινοήσεις
γιὰ τὸν κόσμο τοῦ Θεοῦ καὶ γιὰ τὸν Χριστό, ἐνῶ παραποιοῦν τὴν Καινὴ Διαθήκη καὶ
διαστρέφουν τὸ νόημά της (4) .
·
Ποιὰ ὑπῆρξε ὅμως
πραγματικὰ ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνή;
Ἐνῶ κάθε λουλούδι
τρέφεται ἀπὸ τὴ γῆ καὶ τὸν ἥλιο(8), ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνή, τὸ ζωντανὸ λουλούδι
τοῦ πνεύματος, ἀξιώθηκε νὰ χαριτωθεῖ καὶ νὰ ἁγιάσει ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν πηγὴ τῆς
ζωῆς, τὸν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ.
Ἀξιώθηκε ἀκόμη νὰ
συναντηθεῖ πρώτη μὲ τὸν ἀναστημένο Χριστό, καὶ στὴ συνέχεια τιμήθηκε ἀπὸ τὸν Κύριο
μὲ τὸ νὰ γίνει ἀπόστολος
στοὺς ἀποστόλους
Του, κήρυκας στοὺς μαθητές Του, εὐαγγελίστρια στοὺς Εὐαγγελιστές. Γνωστοποίησε πρώτη
δηλαδὴ στὸν κύκλο τῶν μαθητῶν Του τὴν ζωηφόρα ἔγερσή Του ἀπὸ τὸν τάφο (Ἰ.
Χρυσοστόμου, Ἑρμηνεία στὸ κατὰ Ἰωάννη Εὐαγγέλιο, Ὁμιλία Πστ'). Αὐτὸ ὅμως παραχωρήθηκε
ὕστερα ἀπὸ θεία Οἰκονομία. Διό τι, ἀφοῦ ἀπὸ μία γυναίκα (τὴν Εὔα) ἦλθε ἡ λύπη
στὸν κόσμο, ἀπὸ μία γυ ναίκα (τὴν Παναγία) κυοφορήθηκε ὡς ἄνθρωπος ὁ ἴδιος ὁ
Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἀπὸ μία γυναίκα καὶ πάλι (τὴν Μαρία τὴν Μαγδαληνὴ) διακηρύχθηκε
τὸ μέγιστο καὶ λυτρωτικὸ μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως (βλ. Κοντάκιον, Κυριακῆς Μυροφόρων,
ἦχος β') (6) .
Ἡ Ὀρθόδοξη
Ἐκκλησία κληρονόμησε μία ἐντελῶς διαφορετικὴ παράδοση γιὰ τὸ βίο καὶ τὴν
πολιτεία τῆς Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς. Ἡ ἴδια ὑπῆρξε διά βίου παρθένος. Καὶ ἡ καθαρότητα
τῆς ψυχῆς της φαινόταν, ὅπως μέσα ἀπὸ καθαρὸ κρύσταλλο (Μοδέστου, ἀρχιεπισκ.
Ἱεροσολύμων «Εἰς τὰς Μυροφόρους» ἐκ τῆς Βιβλιοθήκης Φωτίου, ἀρχιεπισκόπου Κων/πόλεως
καὶ Ρ.G. 104, 244). Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀρχῆς γενομένης ἀπὸ τὸν Ἰωάννη τὸ
Χρυσόστομο, τὴν ἐκτιμοῦν βαθύτατα (αὐτὸ βέβαια ἰσχύει τόσο στὴν Ὀρθόδοξη ὅσο
καὶ στὴν Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία) καὶ ἀναφέρουν ὅτι ταξίδεψε στὴ Ρώμη,
ὁμολόγησε τὴν θεότητα τοῦ Χριστοῦ στὸν ἴδιο τὸν αὐτοκράτορα Τιβέριο, ἐπέστρεψε στὴν
Παλαιστίνη, συντρόφευσε τὴν Θεοτόκο μέχρι τὴν Κοίμησή της, συνεργάστηκε μὲ τὸν
ἀπόστολο Πέτρο, ἐξορίστηκε καὶ κήρυξε τὸ εὐαγγέλιο στὴ Μασσαλία, ἔδρασε ὡς
ἀπόστολος στὴν Αἴγυπτο, Συρία καὶ Φοινίκη, καὶ κατέληξε στὴν Ἔφεσο, μαζὶ μὲ τὸν
Θεολόγο καὶ Εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη, ὅπου καὶ κοιμήθηκε καὶ ἀπ’ ὅπου μεταφέρθηκε
ἄφθαρτο τὸ λείψανό της στὴν Κωνσταντινούπολη, τὸ 890, ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα
Λέοντα τὸν Σοφὸ(7) .
Στὴ μονὴ τῆς
Σιμωνόπετρας στὸ Ἅγιο Ὄρος φυλάσσεται ἄφθαρτο τὸ χέρι της, ποὺ διατηρεῖται γιὰ αἰῶνες
σὲ φυσικὴ κατάσταση, ἐλαστικό, καὶ σὲ θερμοκρασία ζωντανοῦ σώματος(8) . Ἡ
ἐκκλησία μας τὴν τιμᾶ ὡς ἰσαπόστολο καὶ Μυροφόρο καὶ γιορτάζει τὴ μνήμη της
στὶς 22 Ἰουλίου καὶ στὶς 4 Μαΐου ἡμέρα ἀνακομιδῆς (δηλ. μεταφορᾶς) τῶν λειψάνων
της. Ἐπίσης τὴν συνεορτάζει μαζὶ μὲ τὶς ἄλλες Μυροφόρες Ἅγιες Γυναῖκες, τὴν
τρίτη Κυριακὴ μετὰ τὸ Πάσχα, τὴν Κυριακὴ τῶν Μυροφόρων.
Βοηθήματα:
1.
Βικιπαίδεια, ‘Μαρία Μαγδαληνή’.
2. Θεόδωρου
Ρηγινιώτη, «Τὰ ἀπόκρυφα εὐαγγέλια καὶ ὁ σχηματισμὸς τῆς Κ.Δ.», Ἔκδ. Πύρρα.
3. Μιχαὴλ
Χούλη, «Ἰησοῦς, ὁ Χριστός», Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σύρου, ἔκδ. Πανελληνίου Ἱεροῦ
Ἱδρύματος Εὐαγγελιστρίας Τήνου, 2006.
4. Μιχαὴλ
Χούλη, ‘Ἡ ἀλήθεια γιὰ τὸν Κώδικα ντὰ Βίντσι’, περιοδικὸ Διάλογος, τ. 42, Ἄθ.
2005.
5. antiairetikos.blogspot.com/2008/04/blog-post_29.html, ‘Μαρία ἡ
Μαγδαληνή: Μία παρεξηγημένη ἁγία’.
6.
www.impantokratoros.gr/C92EE7A9.el.aspx ‘Βίος τῆς Ἁγίας ἐνδόξου Μυροφόρου καὶ
Ἰσαποστόλου Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς’.
7.
aktines.blogspot.com/2010/04/blogpost_8541.html ‘Στέργιος Σάκκος,Μαρία
Μαγδαληνή, Τὸ ἀληθινό της πρόσωπο’.
8. Γιώργη
Κρόκου, ‘Τὸ ἡμερολόγιο τῆς αἰωνιότητας’, Ἄθ. 1992».
ΠΗΓΗ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου