ΠΛΑΤΩΝΟΣ: Πρωταγόρας (324 A-C) (ΚΡΙΤΗΡΙΟΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΣ)

ἐπιμελεία τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Το διδακτό της αρετής

Ο μύθος για τη δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας

    Προκειμένου να απαντήσει στην πρώτη αντίρρηση του Σωκράτη αναφορικά με το διδακτό της πολιτικής αρετής (ότι, δηλαδή, ενώ για τα άλλα ζητήματα οι Αθηναίοι συμβουλεύονται τους ειδικούς, για τα πολιτικά θέματα ακούν οποιονδήποτε, γεγονός που αποδεικνύει ότι δεν απαιτείται ειδική διδασκαλία για την απόκτησή της ο Πρωταγόρας καταφεύγει στην αφήγηση και ερμηνεία του μύθου για τη δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας.

Να μεταφρασθή το κείμενον:

ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις [324b] μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται· ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται ―οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη― ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν· ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1.    Ποιος ο ρόλος των «κολάζειν» και «τιμωρείσθαι» στην παιδαγωγική διαδικασία; Υπάρχει διαχρονική αλήθεια σ’ αυτές τις θέσεις που διατυπώνονται στον Πρωταγόρα;

2.    «ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι». Αξιοποιώντας αυτό το τμήμα του λόγου και γενικά όλην την ενότητα να σχηματίσετε δύο συλλλογισμούς που να έχουν αντίθετους στόχους. Την απόδειξη από την μια του διδακτού της αρετής και του μη διδακτού αυτής από την άλλη.

3.    α) Για ποιους λόγους ο Πλάτων επέλεξε τη μορφή του διαλόγου για να εκθέση τις απόψεις του;

β) Ποια έργα του Πλάτωνα δεν έχουν διαλογική μορφή;

4.    «κτητός»

Το επίθετο ονομάζεται ρηματικό, σχηματίζεται με το θέμα του ρήματος και την κατάληξιν –τος και σημαίνει ή το «δυνατόν γενέσθαι» ή το «άξιον γενέσθαι». Μπορείτε να βρήτε επίθετα της νέας ελληνικής που να έχουν ανάλογο σχηματισμό και σημασία;