ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:
ΕΛΛΗ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
1. Στα παρακάτω παραδείγματα να αναγνωρίσετε το είδος του συλλογισμού ως προς τη συλλογιστική πορεία:
Α. Ανέκαθεν η οικονομική δράση του ανθρώπου ήταν μια δράση μέσα στη φύση και πάνω στη φύση. Αν στην πρώτη φάση της ιστορικής εξέλιξης των σχέσεων του ανθρώπου με αυτήν το κυρίαρχο γνώρισμα στάθηκε η εξάρτηση του ανθρώπου από τις δυνάμεις της φύσης και του περιβάλλοντος, στη δεύτερη και πιο πρόσφατη φάση, και μάλιστα από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά, η σχέση μεταβάλλεται και το κυρίαρχο γνώρισμα γίνεται πλέον η υποταγή της φύσης στον άνθρωπο. Έτσι, ενώ αρχικά και επί μακρόν έκτοτε η φυσική τάξη φάνηκε να επιβάλλεται στον άνθρωπο, στη συνέχεια και ιδίως τα τελευταία 200 περίπου χρόνια η ανθρώπινη τάξη (ή αταξία) επιβλήθηκε πάνω στη φύση και το περιβάλλον.
Β. Πολλοί υπεύθυνοι του Άουσβιτς ήταν αναγνώστες του Γκαίτε και λάτρεις του Μπραμς. Δεν πιστεύω ότι η διάδοση της λογοτεχνικής παιδείας και της μουσικής καλλιέργειας συντελεί απαραιτήτως στην πρόοδο του καλού.
Γ. Ο τουρισμός γενικά, κυρίως δε σε χώρες μικρές σαν την Ελλάδα, αποτελεί μια ανθρώπινη δραστηριότητα η οποία εντάσσεται στις προσπάθειες οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, περιέχει όμως πολλά στοιχεία αστάθειας στις σχέσεις ανθρώπου και περιβάλλοντος και περικλείει πολλούς κινδύνους. Αρκεί να θυμηθούμε ότι σε μικρές κοινωνίες (π.χ. νησιά) ο ανθρώπινος πληθυσμός στην τουριστική περίοδο μπορεί και να δεκαπλασιαστεί, με όλα τα επακόλουθα αυτής της αύξησης για τους τοπικούς φυσικούς πόρους, τους ρυθμούς ζωής της συγκεκριμένης κοινότητας και τον πολιτισμό της. Σε αυτή την κλίμακα του κοινωνικού φαινομένου της απότομης πληθυσμιακής επίθεσης η συμβατική λύση που δίνει ο βιομηχανοποιημένος τουρισμός είναι κατ' ανάγκη επιθετική. Μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα βιάζουν πολλές φορές το περιβάλλον, «πακέτα» για την καλύτερη «εκμετάλλευση» των τουριστών ετοιμάζονται, αγροτικά προϊόντα γεμάτα χημικά στοιχεία και κακότεχνα προϊόντα «δήθεν» λαϊκής τέχνης παράγονται.
Δ. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να είμαστε ανταγωνιστικοί. Από το να πετύχουμε, δηλαδή, να οικοδομήσουμε μια υγιή οικονομία, από το να παρακολουθούμε τις τεχνολογικές εξελίξεις, από το να εξυγιάνουμε τον δημόσιο τομέα, από το να δημιουργήσουμε ένα κράτος ευέλικτο, χωρίς ωστόσο να υστερεί στους τομείς της κοινωνικής πρόνοιας και της φροντίδας προς τις ενδεείς οικονομικά και κοινωνικά κατηγορίες πολιτών. Μόνον έτσι θα πάψουμε να είμαστε και να χαρακτηριζόμαστε «ουραγοί της Ευρώπης» και «υπηρέτες των Ευρωπαίων». Η επίτευξη των στόχων σύγκλισης της ελληνικής οικονομίας με τα ευρωπαϊκά οικονομικά μεγέθη δεν είναι θέμα μόνο αριθμών. Είναι και θέμα ουσίας. Διότι η βελτίωση των οικονομικών μεγεθών μακροπρόθεσμα, αλλά σε ορισμένους τομείς και μεσοπρόθεσμα, οδηγεί στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, των υπηρεσιών, του κράτους πρόνοιας και γενικότερα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους μας.
Ε. Στη χώρα μας παράλληλα με τα περιστατικά κακοποίησης ή παραμέλησης παιδιών, που κάθε χρόνο έρχονται στο φως, θα πρέπει να αναλογιστούμε και άλλα προβλήματα που τείνουν να λάβουν χρόνιο χαρακτήρα: την εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας καθώς και την αποστέρηση των δικαιωμάτων πρόσβασης στην εκπαίδευση και την περίθαλψη για τα παιδιά των μεταναστών ή άλλων κοινωνικών ομάδων. Όσο κι αν η εικόνα παραμένει συγκεχυμένη λόγω της έλλειψης επαρκών στοιχείων σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα ικανοποιητική. Τα δικαιώματα των παιδιών παραβιάζονται με τρόπους και έκταση, που κάθε άλλο παρά κολακεύουν τον πολιτισμό μας.
ΣΤ. Η φαντασία είναι εξίσου απαραίτητη για να καταλάβει κανείς την πραγματικότητα. Την αξία που έχει η φαντασία τη συναντά κανείς και στα μαθηματικά. Γιατί, για να αποδείξεις ότι κάτι ισχύει, πρέπει πρώτα να περάσεις από την υπόθεση ότι δεν ισχύει. Αυτό κι αν απαιτεί φαντασία!
Ζ. Η γλωσσομάθεια είναι σήμερα περισσότερο αναγκαία από ποτέ, ως δεξιότητα που αυξάνει τις πιθανότητες να βρει κάποιος εργασία. Παρόμοια αναγκαιότητα παρουσιάζεται και για την εκμάθηση χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Άνθρωπος που δε γνωρίζει χειρισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών και αξιοποίηση των αντίστοιχων προγραμμάτων, θα δυσκολευτεί κατά πάσα πιθανότητα στην διαδικασία διεκδίκησης μια εργασιακής θέσης.
Η. Η Ελλάδα μετατρέπεται σταδιακά σε μια πολύ-πολιτισμική κοινωνία. Η εξέλιξη αυτή οπωσδήποτε περιπλέκει την κατάσταση, καθώς αναδεικνύει νέες κοινωνικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές παραμέτρους του προβλήματος. Ταυτόχρονα, καθιστά πιο επιτακτική την ανάγκη να εκσυγχρονιστούν οι κρατικές υπηρεσίες προσαρμοζόμενες στα νέα δεδομένα και να συνεργαστούν αποτελεσματικότερα με το πλήθος των μη κυβερνητικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στο έργο αυτό.
Θ. O περιπτεράς μου, ένας εξηντάρης λαϊκός τύπος, κουνούσε το κεφάλι του με αγανάκτηση. «Τι σόι άνθρωποι είναι αυτοί», ξέσπασε, «που δεν ανοίγουν εφημερίδα ούτε όταν την έχουν αγοράσει;» Αναφερόταν στους όχι λίγους πελάτες του που, αφού πάρουν στα χέρια τους και πληρώσουν την α ή τη β εφημερίδα, βγάζουν από μέσα το cd, το dvd ή όποιο άλλο, απαραίτητο πλέον, δώρο περικλείεται στο σελοφάν και πετούν το έντυπο σώμα στον πρώτο κάδο απορριμμάτων που βρίσκουν μπροστά τους.
Αλήθεια, τι σόι άνθρωποι; Τι σόι λαός; Για ποιο επίπεδο πολιτισμού και ποια ποιότητα ανθρώπων μιλάμε, όταν έχουμε έναν λαό που δε διαβάζει;
Ι. Θεσμοί που δοκιμάστηκαν στο παρελθόν επί αιώνες, που καθιερώθηκαν με αίμα πολύ, έχουν πια διαβρωθεί. Η οικογένεια, που ήταν η ζεστή φωλιά όπου πλάθονταν κι οπλίζονταν ο άνθρωπος, κάθε μέρα γίνεται και πιο σκιώδης. Ο τρόπος ζωής που είχε το παρελθόν κληροδοτήσει από γενιά σε γενιά – τιμιότητα, ντροπή, αξιοπρέπεια και κοινωνική συνεργασία – κινδυνεύει και αναιρείται καθημερινά από την πρακτική της εποχής μας. Το παρελθόν, ως αυθεντία, ως πηγή κανόνων βίου, υποφέρει από δεινή αμφισβήτηση.
Κ. Λέγεται πως ο επιστήμονας ευθύνεται μόνο γι’ αυτό που κάνει και όχι για τον τρόπο με τον οποίο κάποιοι το χρησιμοποιούν. Όπως, δηλαδή, ο κατασκευαστής μαχαιριών είναι υπεύθυνος μόνο για την ποιότητα του προϊόντος του και όχι για την ενδεχόμενη φονική χρήση του, έτσι και ο επιστήμονας είναι υπόλογος μόνο για την ορθότητα των ανακαλύψεών του και όχι για τη βλαβερή αξιοποίησή τους. Και όπως δεν μπορεί να κατηγορείται ο πρώτος στην περίπτωση ενός φόνου, έτσι δεν μπορεί να κατηγορείται και ο δεύτερος στην περίπτωση, για παράδειγμα, ενός πολέμου.
Λ. Το ξεκίνημα του 21ου αιώνα μας φέρνει αντιμέτωπους με ποικίλα προβλήματα, την έκταση και τις συνέπειες των οποίων είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς. Το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα επεφύλαξε πολλές εκπλήξεις στο χώρο της ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών και στην πρόοδο της επιστήμης. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και της γνώσης έχει επιφέρει θεαματικές αλλαγές στην κοινωνική δομή και οργάνωση πολλών κρατών. Η «κοινωνία της πληροφορίας» κατέστησε αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό των μεθόδων και των τεχνικών της εργασίας και έθεσε σε νέα βάση το θέμα κατάκτησης της γνώσης. Σήμερα δεν έχει τόσο αξία η γνώση αυτή καθεαυτή, αφού εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και παλιώνει προτού καν γίνει κτήμα των πολλών.
2. Στα παρακάτω παραδείγματα να αναγνωρίσετε τα είδη των συλλογισμών ως προς τις προκείμενες:
Α. Οι μαθητές της Β’ Λυκείου ακολουθούν είτε τη θεωρητική είτε τη θετική είτε τη τεχνολογική κατεύθυνση.
Ο Πέτρος απέρριψε την τεχνολογική και τη θεωρητική.
Συνεπώς, ο Πέτρος επέλεξε τη θετική κατεύθυνση.
Β. Αν συνεχιστεί η χιoνόπτωση , τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά.
Συνεχίζει να πέφτει χιόνι.
‘Αρα , τα σχολεία δε θα λειτουργήσουν.
Γ. Όλα τα μέταλλα είναι ορυκτά.
Το ασήμι είναι μέταλλο.
Οπότε το ασήμι είναι ορυκτό.
3. Να αναγνωρίσετε το είδος της συλλογιστικής πορείας που επιλέγει ο συγγραφέας στο παρακάτω κείμενο:
Πρώτοι στα Ιδιαίτερα
Ο μαθητής στην Ελλάδα είναι σκληρά... εργαζόμενος. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, δαπανά τις πιο πολλές εξωσχολικές ώρες στον κόσμο (μετά την Τουρκία) για να συμπληρώνει τη γνώση που δεν του παρέχει το σχολείο, με χρήματα που πληρώνουν οι γονείς του, σε μία προσπάθεια να καλύψει τα κενά της δημόσιας παιδείας. Οι έλληνες μαθητές υποχρεούνται να παρακολουθούν τα πιο πολλά «ιδιαίτερα» και «φροντιστήρια» παγκοσμίως (μεταξύ των 30 οικονομικά ανεπτυγμένων κρατών που συμμετέχουν στον Οργανισμό). Οι μαθητές παρακολουθούν και ατελείωτες ώρες διδασκαλίας, ειδικά στο λύκειο. Τα μαθήματα στο σύνολο της σχολικής εκπαίδευσης διαρκούν κατά μέσο όρο 27 ώρες την εβδομάδα, έναντι 22-23 ωρών που θεωρούνται υπερεπαρκείς στη Δανία, στη Σουηδία και στη Νορβηγία. Και πάλι όμως η «επίσημη» εκπαίδευση δεν αποδεικνύεται επαρκής. Μετά το σχολείο τα παιδιά καλούνται να «καταναλώσουν» επιπλέον μαθήματα (που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό κάθε οικογένειας), τον πιο πολύ χρόνο από κάθε άλλο κράτος.Εκτός σχολείου, συνολικά ο μαθητής «δουλεύει» επί 18,5 ώρες κάθε εβδομάδα, όταν στην Ολλανδία λιγότερες από 7 ώρες επαρκούν για διάβασμα και «εξτρά» μαθήματα (που είναι ελάχιστα αφού το σχολείο καλύπτει τα πάντα). Μόνο 5 ώρες χρειάζεται ο μαθητής στη Φιλανδία ή στη Σουηδία και περίπου 6 στη Νορβηγία και στη Δανία, όπου τα παιδιά έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι και άσκηση. Πώς κατανέμει όμως ο μέσος μαθητής στην Ελλάδα τις 18,5 ώρες εξωσχολικής απασχόλησής του με τα μαθήματα σύμφωνα με την έρευνα του ΟΟΣΑ; Κάθε εβδομάδα παρακολουθούν περίπου 7,8 ώρες «εξτρά» μαθημάτων εκτός σχολείου (στην Τουρκία απαιτούνται 9,8 ώρες, ενώ στην Ιρλανδία λιγότερο από 1 ώρα την εβδομάδα). Οι 2,5 ώρες αφιερώνονται στην «υποστηρικτική» διδασκαλία (δηλαδή ιδιαίτερα) και οι υπόλοιπες 5,3 ώρες αφορούν άλλα ομαδικά μαθήματα, όπως φροντιστήρια, ξένες γλώσσες, μουσική και σπορ. Δεν είναι όμως μόνο η τσέπη του νοικοκυριού που επιβαρύνεται από τον μαραθώνιο των μαθημάτων, αλλά και το ίδιο το παιδί. Μετά όλα αυτά τα μαθήματα, ομαδικά και κατ’ οίκον, καλείται να μελετήσει για πολύ περισσότερους «δασκάλους». Μόνο για τα μαθήματα του σχολείου υπολογίζεται ότι ο μέσος μαθητής στην Ελλάδα μελετά 8,3 ώρες, έναντι 6,3 ωρών στη Γερμανία και 4,8 ωρών στη Νορβηγία, ενώ στη συνέχεια καταπιάνεται για ακόμη 2,4 ώρες με τα «ιδιαίτερα» και τα φροντιστήρια. Μεγάλο πρόβλημα υπάρχει με τις ξένες γλώσσες. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat η υψηλή σχετικά γλωσσομάθεια στοιχίζει πολύ στο «πορτοφόλι» του γονέα, καθώς στο σχολείο οι μαθητές δεν μαθαίνουν ξένες γλώσσες. Πάρα πολλά παιδιά του δημοτικού στις χώρες της Ε.Ε. μαθαίνουν δύο ξένες γλώσσες, όταν το 55% των μαθητών στην Ελλάδα δεν διδάσκεται καμία. Στο Γυμνάσιο το 25% των Φιλανδών και το 23% των Ολλανδών διδάσκονται 3 ξένες γλώσσες, κάτι που στην Ελλάδα δεν προβλέπεται. Στο λύκειο η δυνατότητα εκμάθησης 3 γλωσσών αυξάνεται στο 55,8% του συνόλου στην Ολλανδία και στο 44% στη Γερμανία. Στην χώρα μας, το ένα τρίτο περίπου των μαθητών περιορίζονται σε μία ξένη την οποία και διδάσκονται στο σχολείο. Παρ’ όλα αυτά, ο μέσος απόφοιτος λυκείου στην Ελλάδα έχει σχετικά καλή γλωσσομάθεια γνωρίζοντας ικανοποιητικά δύο γλώσσες. Χάρη... στο «πορτοφόλι» του γονιού.
4. Να αναγνωρίσετε το είδος του επαγωγικού συλλογισμού στις παραγράφους που ακολουθούν:
Α. Ανθρώπινη ψυχή και χωράφι έχουν ανάγκη καλλιέργειας. Διότι χωρίς καλλιέργεια η ψυχή μοιάζει με άγονο χωράφι. Μόνο η επίδραση της παιδείας στο χωράφι της ψυχής θα το γονιμοποιήσει και θα ικανοποιήσει τον καλλιεργητή του: αποκάλυψη αρετής, προτερημάτων, ικανοτήτων. Έτσι και το άγονο χωράφι, με την κατάλληλη καλλιέργεια θα γίνει εύφορο προς καρποφόρηση των σπόρων του φυτευτή.
Β. Για το οικολογικό αδιέξοδο ευθύνονται τα καυσαέρια των αυτοκινήτων.
Γ. Ο αλλοδαπός Χ είναι κλέφτης. Όλοι οι αλλοδαποί είναι κλέφτες.
Δ. Επειδή είναι ανθρωπιστής, βοηθά πάντα με όλες τις δυνάμεις του τον πάσχοντα συνάνθρωπο.
Ε. Ο χρήστης ναρκωτικών οδεύει προς τον θάνατο.
ΣΤ. Όπως συνέβη στο Τσερνομπίλ, έτσι και σε κάθε άλλη περίπτωση έκρηξης ενός πυρηνικού αντιδραστήρα μπορεί να θρηνήσουμε ανθρώπινες ζωές, αλλά και ανυπολόγιστες καταστροφές στο περιβάλλον.
Ζ. Σήμερα το πρωί στις 10 τράκαρε!! Φυσικό ήταν, αφού πιο πριν είχε δει μια μαύρη γάτα.
5. Να χαρακτηρίσετε τα παρακάτω παραπειστικά σχήματα:
Α. Ο «Αχελώος» είναι τηλεοπτικό κανάλι του Αγρινίου.
Ο Αχελώος είναι ποτάμι.
Άρα ο Αχελώος TVείναι ποτάμι.
Β. Ο Θεός μας είναι ο αληθινός.
Η αλήθεια είναι ο Θεός μας.
Ο Θεός μας δεν είναι ίδιος με τον δικό τους, άρα ο δικός τους Θεός δεν είναι αληθινός.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου