Το Θέατρο ως μέσο διδασκαλίας

Πέτρος Mουγιακάκος, 

Aντιγόνη Mώρου, 

Xρήστος Παπαδημούλης, 

Mαρία Φραγκή

Το θέατρο υποστηρίζει τη βιωματική μάθηση και τη διδασκαλία που βασίζεται στην ομαδικότητα και τη συνεργασία.

Οι θεατρικές εφαρμογές οδηγούν το μαθητή να φωτίσει από μια άλλη πλευρά το γνωστικό αντικείμενο. Δίνοντας το προβάδισμα στη δραστηριοποίηση των μαθητών επιτυγχάνεται πιο αποτελεσματική προσέγγιση του περιεχομένου ενός μαθήματος.

Το θέατρο, και κυρίως η πρακτική του, ενισχύει σημαντικά τη γλωσσική καλλιέργεια και την αφηγηματική ικανότητα. Οι μαθητές με την κατάκτηση των θεατρικών αρχών επικοινωνούν με τη γλώσσα του σώματος, της χειρονομίας, του βλέμματος, των εκφράσεων, των σιωπών. Αναπτύσσουν διανοητικές και πνευματικές ικανότητες αλλά και διερευνούν τις αισθήσεις τους, ενώ ταυτόχρονα κοινωνικοποιούνται. Στην παιδαγωγική πράξη, οι θεατρικές δραστηριότητες μπορούν να ξεκινήσουν από τη μίμηση και την αναπαράσταση, τις οποίες γνωρίζει και απολαμβάνει το παιδί από πολύ μικρό στα παιχνίδια του.

Με ανάλογο τρόπο θα μάθει στην Α' και Β' Tάξη να σκέπτεται και να μετρά στα Μαθηματικά μέσα από θεατρικά παιχνίδια.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Τάξη Α' * Χρόνος: 7 λεπτά * Αριθμός παιδιών: δύο ομάδες * Στόχος: η ετοιμότητα - η εξοικείωση με τους αριθμούς		Παιχνίδι με τις καραμέλες. Μοιραζόμαστε σε δύο ομάδες και παίζουμε ένα παιχνίδι: η μια ομάδα είναι τα πεινασμένα πουλάκια και η άλλη οι πεινασμένες κοτούλες. Ο δάσκαλος πετάει καραμέλες στον αέρα και η κάθε ομάδα προσπαθεί να πιάσει όσες περισσότερες μπορεί. Στο τέλος τις μετράνε. Όποια ομάδα έχει πιο πολλές, κερδίζει.
Τάξη Α' * Χρόνος:7 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η εξοικείωση με τους αριθμούς		Μετράμε τα σκαλοπάτια Ανεβαίνουμε και κατεβαίνουμε τις σκάλες μετρώντας. Καθώς ανεβοκατεβαίνουμε, φωνάζουμε τους αριθμούς: άλλος θυμωμένα, άλλος χαρούμενα κτλ.
Τάξη Α' * Χρόνος: 7 λεπτά * Αριθμός παιδιών: όλα * Στόχος: η εξοικείωση με τους αριθμούς		Παίζουμε το τρενάκι Μοιράζουμε στους μαθητές καρτέλες «επιβίβασης» με τους αριθμούς (όσους και τα παιδιά). Κάθε παιδί ανεβαίνει στο τραινάκι και φωνάζει τον αριθμό της κάρτας επιβίβασής του: 1, 2, 3….

ΓΛΩΣΣΑ

Η θεατρική μίμηση θα βοηθήσει ακόμα τους μαθητές από την Α' ως τη Δ' Τάξη να καλλιεργήσουν το γλωσσικό τους επίπεδο, τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό λόγο με λεκτικά παιχνίδια, λογοπαίγνια, φωνητικές ασκήσεις και αντίστοιχους αυτοσχεδιασμούς.

Με κατάλληλες ασκήσεις οι μαθητές θα καλλιεργήσουν τον προφορικό λόγο και την αφήγηση. Οι ασκήσεις εξάλλου θα βοηθήσουν στη σωστή αναπνοή και εκφορά του λόγου (αγωγή του λόγου).

Μέθοδος : Με τις παρακάτω ασκήσεις τα παιδιά ασκούνται στη σωστή διατύπωση και εκφορά του λόγου, αλλά και επικοινωνούν μέσα από μικρά κείμενα.

Εξάλλου μέσα από παιχνίδια και ασκήσεις αφήγησης δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να εξιστορήσουν ολοκληρωμένα συμβάντα, να εξοικειωθούν με τον προφορικό λόγο και να διαπιστώσουν τις διαφορές του από το γραπτό.

Τάξη B' * Χρόνος: 3 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η καλλιέργεια έκφρασης και επικοινωνίας		Είμαι σε μια ξένη χώρα Βρίσκομαι σε μια ξένη χώρα που δεν μιλούν τη δική μου γλώσσα. Πώς θα ρωτήσω αυτά που θέλω (για το ξενοδοχείο, τους δρόμους κλπ), ώστε να με καταλάβουν;
Τάξη Γ' * Χρόνος: 7 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η εξοικείωση με την παραστατική γλώσσα του σώματος		Παροιμίες Παρουσιάζουμε με κίνηση, χειρονομίες και έκφραση του προσώπου τις παρακάτω παροιμίες; * Όπου λαλούν πολλοί κοκόροι, αργεί να ξημερώσει. * Οι πολλές γνώμες βουλιάζουν το καράβι. * Όποιος δε θέλει να ζυμώσει, πέντε μέρες κοσκινίζει. * Ο Μανόλης με τα λόγια χτίζει ανώγια και κατώγια.
Τάξη Γ ' * Χρόνος: 8 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 6 κάθε φορά * Στόχος: η εξάσκηση στην αφήγηση		Δηλητηριασμένο παραμύθι Ένα παιδί λέει ένα παραμύθι. Δέκα παιδιά κρατάνε από ένα δάχτυλό του. Όταν πει τη λέξη «δηλητληριο» τα παιδιά αρχίζουν να τρέχουν και αυτό τα κυνηγάει. Όποιος πιαστεί λέει το δικό του παραμύθι.
Τάξη Δ' * Χρόνος: 7 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η επικοινωνία και η δημιουργία διαλόγου		Παραμύθι Συνομιλούμε με ένα αντικείμενο και με ένα ζώο. Προσπαθούμε να το καταλάβουμε και να μας καταλάβει, όπως στα παρακάτω παραδείγματα.

[Μέγας, Γεώργιος, (1998), Ελληνικά Παραμύθια,

Αθήνα, εκδόσεις Εστία, σελ.190]

Πήρε τότε ο γέρος την όρνιθα κι άμα πήγε

απ’ το μισό το δρόμο κείθε, της είπε:

«Γέννησε, όρνιθα, μια φέτα φλουριά» κι η όρνιθα γέννησε.

- Αμ' δε ζητάς κι εσύ τίποτε;

- Εγώ, παπούλη, θα ήθελα απ’ τη βρύση να τρέχει μέλι.

- Και θα δίνεις στους φτωχούς μέλι άμα σου ζητούν;

- Θα δίνω.

[ό. π., σελ.80]

Τάξη A' – B' * Χρόνος: 5 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 6-7 * Στόχος: η ευαισθητοποίηση στη γλώσσα

Πινακωτή Ένα παιδί βγαίνει Πινακωτή. Τα άλλα παιδιά πιάνονται πίσω του και κρατιούνται σφιχτά απ’ τη μέση. Ένα άλλο παιδί πλησιάζει και αρχίζει διάλογος:

- Πινακωτή, πινακωτή!

- Έλα απ’ το άλλο μου τ’ αυτί.

- Πινακωτή, πινακωτή!

- Ποιος είν’ αυτός που μου μιλεί;

- Εγώ είμ’, ο Νίκος.

- Και τι θέλεις;

- Μ’ έστειλε ο βασιλιάς να μου δώσεις έν’ αρνί.

- Έμπα μόνος, διάλεξέ το.

- Ποιο να πάρω, ποιο ν’ αφήσω;

Το παιδί διαλέγει ένα «αρνί» και προσπαθεί να το αποσπάσει από την ομάδα που δεν το επιτρέπει.

Οδηγία : Οι ασκήσεις αφήγησης που ακολουθούν προετοιμάζουν τα παιδιά της ομάδας μας να μπορούν να αφηγούνται όλα μαζί μια δοσμένη ιστορία (ή απόσπασμα έργου) ή να συνθέτουν μια φανταστική ιστορία χτίζοντάς την λέξη λέξη. 

Τάξη Γ' – Δ' * Χρόνος: 10 λεπτά * Αριθμός: 2 κάθε φορά * Στόχος: η καλλιέργεια της αφηγηματικής ικανότητας και η εξοικείωση με τον προφορικό λόγο		Αφηγούμαι μια ιστορία Δύο παιδιά λένε μια ιστορία με κινήσεις (χωρίς λόγια). Δύο άλλα παιδιά παρατηρούν προσεκτικά και ζωγραφί­ζουν την ιστορία. Στη συνέχεια, δύο παιδιά που μέχρι τώ­­ρα ήταν έξω απ’ την αίθουσα καλούνται να ανακαλύψουν την ιστορία μέσα από τις ζωγραφιές και να την αφη­γηθούν.
Τάξη Γ' – Δ' * Χρόνος: 3 λεπτά * Αριθμός: 1 κάθε φορά * Στόχος: η καλλιέργεια της αφηγηματικής ικανότητας και η εξοικείωση με τον προφορικό λόγο		Διαβάζω ένα κείμενο Τα παιδιά διαβάζουν ένα μικρό κείμενο επιλέγοντας δια­φο­ρετικό ρυθμό ο καθένας.
Τάξη Γ' – Δ' * Χρόνος: 15 λεπτά * Αριθμός: όλα τα παιδιά * Στόχος: η καλλιέργεια της αφηγηματικής ικανότητας και η εξοικείωση με τον προφορικό λόγο		Χτίζω μια ιστορία α) Τα παιδιά κλείνουν τα μάτια τους. Ο δάσκαλος ανοίγει την πόρτα, κάνει μερικά βήματα στο διάδρομο, επι­στρέφει τρέχοντας, κλείνει δυνατά την πόρτα και ανοίγει το παράθυρο. Έπειτα, καλεί τα παιδιά να περιγράψουν τι έγινε. Mε βάση αυτή την περιγραφή χτίζουν μια ιστορία. β) Καθόμαστε όλοι σε κύκλο και λέμε μια ιστορία που χτίζεται με τη σειρά από τον καθένα λέξη λέξη. Xρειάζεται προσοχή και μεγάλη αυτοσυγκέντρωση.

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού οι μαθητές θα ανακαλύψουν το περιβάλλον και τον κόσμο γύρω τους μέσα από την αναπαράσταση σκηνών από την καθημερινή ζωή (Τρύγος, Λιομάζωμα, Αγορές σε καταστήματα της γειτονιάς κ.ά.) με τη χρήση αυτοσχεδιασμών.

Πρόκειται για μια απλή διαδικασία θεατρικών δραστηριοτήτων κατά την οποία οι μαθητές μοιράζονται ρόλους επαγγελμάτων και παίζουν ένα δικό τους σενάριο. Αναπαριστώντας τους ρόλους των μεγάλων και τις ασχολίες τους, τα παιδιά βιώνουν την κοινωνικότητα, ενώ ψυχαγωγούνται μαθαίνοντας.

Μέθοδος : Οι μαθητές ερευνούν το θέμα που θα επεξεργαστούν (βιβλιογραφία, πολυμέσα, επισκέψεις). Με βάση το υλικό μοιράζονται σε ομάδες και οργανώνουν αυτοσχεδιασμούς. Η κάθε ομάδα παρουσιάζει στους συμμαθητές της την πρότασή της. 

Τάξη A' – Γ' * Χρόνος: 5 λεπτά *Αριθμός παιδιών: δύο ομάδες *Στόχος: η ενεργοποίηση και ο συντονισμός της ομάδας στο χώρο		Κλέφτες κι αστυνόμοι Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Οι μισοί γίνονται κλέφτες και οι άλλοι αστυνόμοι. Οι κλέφτες τρέχουν να κρυφτούν και οι αστυνόμοι τρέχουν να τους πιάσουν. Μόλις οι αστυνόμοι πιάσουν όλους τους κλέφτες, αλλάζουν καθήκοντα. Αυτοί που ήταν αστυνόμοι, γίνονται κλέφτες και οι κλέφτες αστυνόμοι.
Τάξη A' – B' * Χρόνος: 5 λεπτά * Αριθμός παιδιών: όλα * Στόχος: η καλλιέργεια των εκφραστικών μας μέσων , μέσα από μιμητικές διαδικασίες		Βαδίζουμε με έναν ασυνήθιστο τρόπο Δοκιμάζουμε να βαδίσουμε με έναν ασυνήθιστο, περίεργο τρόπο. Στην αρχή περπατάμε κουτσαίνοντας. Στη συνέχεια, με γυρτή πλάτη σαν γέροι. Τώρα βαδίζουμε σαν να είμαστε πάρα πολύ εύσωμοι πιάνοντας όσο περισσότερο χώρο μπορούμε. Τέλος, περπατάμε ανάλαφρα σαν να είμαστε πολύ λεπτοί.
Τάξη A' – B' * Χρόνος: 5 λεπτά * Αριθμός παιδιών: δύο ομάδες * Στόχος: η ανταπόκριση των εκφραστικών μας μέσων στα διάφορα ερεθίσματα του περιβάλλοντος		Κινούμαστε στο χώρο με έναν ασυνήθιστο τρόπο α) Κινούμαστε ελεύθερα στο χώρο διαγράφοντας με το σώμα μας κύκλους. Προσέχουμε να μην πέφτει ο ένας πάνω στον άλλο. β) Πετάμε σαν να είμαστε πουλιά. Διανύουμε ολόκληρη την πορεία του πετάγματος ενός πουλιού: πώς παίρνει την ανάλογη στάση, πώς τοποθετεί τα φτερά του, πώς απογειώνεται και αρχίζει να πετά ανοίγοντας τελείως τα φτερά του. γ) Κινούμαστε και μετατοπιζόμαστε σαν ρομπότ. Η κίνηση ξεκινά προοδευτικά από το ένα μέλος - χέρι, προχωρεί στο άλλο, ύστερα στο πόδι κ.ο.κ.
Τάξη Γ' – Δ' * Χρόνος: 3 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η εξοικείωσή μας με το κοινωνικό περιβάλλον και τους άλλους.		Παρουσιάζω το πρόσωπο μιας φωτογραφίας Διαλέγουμε μια φωτογραφία από τον τύπο, με πρόσωπα. Ένα παιδί επιλέγει ένα από τα πρόσωπα της φωτογραφίας. Φαντάζεται ποιος είναι, ποια είναι η δουλειά του, ποιες επιθυμίες έχει, ποιες είναι οι σχέσεις του με τους άλλους στη φωτογραφία.
Τάξη Γ' – Δ' * Χρόνος: 3 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η εξοικείωσή μας με το κοινωνικό περιβάλλον και τους άλλους.		Μιμούμαι ένα φανταστικό πρόσωπο Οι μαθητές ένας ένας παρουσιάζουν με μιμική έκφραση ένα φανταστικό πρόσωπο. Του βρίσκουν επάγγελμα και κάποια εξωτερικά του χαρακτηριστικά που σχετίζονται με αυτό.
Τάξη A' – B' * Χρόνος: 3 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η εξοικείωσή μας με το κοινωνικό περιβάλλον		Αυτοσχεδιασμός επαλήθευσης επαγγέλματος «Πιάνουμε» το τιμόνι του αυτοκινήτου στα χέρια μας και μιμούμαστε τις κινήσεις του οδηγού. Παίζουμε δηλαδή το ρόλο του οδηγού. «Ρίχνουμε» τα δίχτυα στη θάλασσα και μιμούμαστε τη συμπεριφορά του ψαρά. Τώρα παίζουμε το ρόλο του ψαρά.

Οδηγία : Επισημαίνουμε ότι είναι χρήσιμο να βρούμε τι κάνει ο επαγγελματίας σε όλες τις φάσεις της δουλειάς του: πώς πηγαίνει στη δουλειά, πώς δουλεύει, τι αντικείμενα χρησιμοποιεί κτλ. 

Τάξη A' – B' * Χρόνος: 3 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η εξοικείωσή μας με το κοινωνικό περιβάλλον και τους άλλους.		Επάγγελμα και αντικείμενο Ένα παιδί διαλέγει τα κατάλληλα αντικείμενα για να παίξει το ρόλο του γιατρού, του ράφτη, του ζωγράφου, του αγγειοπλάστη κ.ο.κ. Επαληθεύει το ρόλο του μπροστά στα άλλα παιδιά, που θα πρέπει να μαντέψουν ποιος είναι.
Τάξη Γ' - Δ' * Χρόνος: 5 λεπτά * Αριθμός παιδιών: 1 κάθε φορά * Στόχος: η εξοικείωσή μας με το κοινωνικό περιβάλλον και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ανθρώπων.		Τύπος ανθρώπου Στον «τύπο» έχουμε υπερτονισμένα εξωτερικά χαρακτηριστικά και συμπεριφορά. Ένας μαθητής παίζει τον παρακάτω «τύπο»: ντυμένος με φράκο, με παπιγιόν στο κολάρο, κρατά το κορμί του σαν τεντωμένη χορδή κι είναι έτοιμος να υπακούσει σε κάθε εντολή. Οι υπόλοιποι μαθητές πρέπει να βρουν ποιος είναι (ένας μπάτλερ). Μια μαθήτρια παίζει τη μοχθηρή γυναίκα που ντύνεται πανάκριβα, φοράει βαριά κοσμήματα και επιθυμεί να φτιάξει γούνα από σκυλάκια Δαλματίας. Οι υπόλοιποι μαθητές πρέπει να βρουν ποια είναι (Η Κρουέλα Ντεβίλ από την ταινία Tα 101 σκυλιά της Δαλματίας).

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Η προσέγγιση των Εικαστικών μπορεί να γίνει ένα δημιουργικό ταξίδι μέσα από το δραματικό παιχνίδι. Οι μαθητές φαντάζονται και ασκούνται παίζοντας με τις εικόνες. Τις παρατηρούν, τις ζωντανεύουν με δραματικό τρόπο και μετά τις ζωγραφίζουν ή απεικονίζουν με άλλα μέσα την εμπειρία τους.

Μέθοδος : Επιλέγουμε το ερέθισμα που προκαλεί το ενδιαφέρον του παιδιού και ασκεί την παρατηρητικότητα και τη φαντασία του. Προκαλούμε την εικαστική έκφραση μέσω της θεατρικής δραστηριότητας. 

Τάξη A' – B' * Χρόνος: 20 λεπτά * Αριθμός παιδιών: Όλα * Στόχος: α) Να ερευνήσουν τη χρήση υλικών, τεχνικών και τρόπων έκφρασης για την εικαστική δημιουργία. β) Να επεξεργαστούν διάφορα ερεθίσματα επεμβαίνοντας δημιουργικά.		Αρκούδες Οι μαθητές γίνονται αρκούδες και περπατούν βαριά σ’ ένα διάδρομο από λευκό χαρτί (το μονοπάτι). Στη συνέχεια, βάφουν με χρώμα τις παλάμες και τις πατούσες και κάνουν το ίδιο αφήνοντας τα ίχνη τους. Άλλοτε τα βήματα είναι βαριά, άλλοτε βιαστικά και ελαφρά, άλλοτε στα δύο μόνο πόδια της αρκούδας.
Τάξη Γ' – Δ' * Χρόνος: 20 λεπτά * Αριθμός παιδιών: Όλα * Στόχος: α) Να παρατηρήσουν το φυσικό και δομημένο περιβάλλον και να αποδώσουν στοιχεία απ’ αυτό στα έργα τους. β) Να δημιουργήσουν έργα με αφορμή ένα μύθο, μια ιστορία μέσα από πρωτότυπες τεχνικές.		Όλυμπος και δώδεκα θεοί Οι μαθητές ταξιδεύουν με τη φαντασία τους στον Όλυμπο και ανακαλύπτουν το χώρο που κατοικούν οι δώδεκα θεοί. Στη συνέχεια, έχοντας αυτοσχεδιάσει πάνω στο θέμα, μπορούν να το ζωγραφίσουν με τα χρώματα που θέλουν και με διάφορες τεχνικές.

ΜΟYΣΙΚΗ

Οι μαθητές μυούνται στη Μουσική καταρχήν με τη μουσικοκινητική αγωγή. Εδώ δίνεται η ευκαιρία με ηχο-ιστορίες, μουσικά παιχνίδια κτλ. να δραστηριοποιηθούν μέσα από τον αυτοσχεδιασμό. Έτσι θα μπουν στον κόσμο των ρυθμών και των ήχων. Θα γνωρίσουν το ρυθμό μέσα από το ίδιο τους το σώμα και θα συνειδητοποιήσουν τη σημασία του μέσα από ομαδικές ασκήσεις. Η κατασκευή και χρήση μουσικών οργάνων καλλιεργεί την εφευρετικότητα και τη φαντασία, ενώ οξύνει την ακουστική ικανότητα. Η μουσική αντίληψη θα εμπλουτισθεί με μουσικά ακούσματα και παραγωγή έργου από τα παιδιά.

Μέθοδος : Γνωρίζουμε τους ήχους και τις πηγές τους μέσα από ασκήσεις. Συνειδητοποιούμε τη ρυθμικότητα, την ένταση, το ηχόχρωμα με δραστηριότητες στο χώρο. Αναπτύσσουμε μέσα από τον θεατρικό αυτοσχεδιασμό τη μουσική αντίληψη και έκφραση. 

Τάξη A' – B' * Χρόνος: 15 λεπτά * Αριθμός παιδιών: Όλα * Στόχος: Να αναγνωρίζουν ήχους και ηχοχρώματα, καθώς και να παράγουν ήχους από το σώμα, τη φωνή τους και από απλά αυτοσχέδια όργανα.

Άσκηση αισθήσεων Ξαπλωμένοι στο πάτωμα ακούμε με προσοχή τη μελωδία της θάλασσας όταν περνάει κάτω από τα βότσαλα και τα παρασύρει μαζί της. Προσπαθούμε να αναπαράγουμε με τη φωνή και το σώμα πρώτα το φλοίσβο μιας ήρεμης θάλασσας. Στη συνέχεια, το ρυθμικό ήχο της κυματώδους θάλασσας που σιγά σιγά γίνεται τρικυμιώδης.

Oδηγία : Μπορούμε να δημιουργήσουμε τον ήχο της θάλασσας με αυτοσχέδιο όργανο που κατασκευάζουμε μόνοι μας: Παίρνουμε ένα κομμάτι καλάμι μπαμπού και καρφώνουμε κατά μήκος στα πλαϊνά του λεπτά μακριά προκάκια, τα οποία περνάνε από το ένα άκρο του ως στο άλλο. Βάζουμε μέσα στο καλάμι αρκετά κομμάτια από σπασμένα όστρακα , κλείνουμε τα δύο άκρα του και με το αναποδογύρισμα του καλαμιού τα όστρακα δημιουργούν τον ήχο της θάλασσας. 

Τάξη Γ' – Δ' * Χρόνος: 40 λεπτά * Αριθμός παιδιών: Όλα * Στόχος: Να ερευνούν, να επιλέγουν και να συνδυάζουν ήχους που παράγονται από τη φωνή, το σώμα και αυτοσχέδια μουσικά όργανα για να μπορούν να δημιουργούν δικές τους συνθέσεις.

Μουσικό παιχνίδι Η τάξη χωρίζεται σε τέσσερις ομάδες. Καθεμιά επιλέγει μια εποχή του χρόνου. Βρίσκει τους ήχους της, το τέμπο και τους τόνους. Tα παιδιά χρησιμοποιούν τη ρυθμική κίνηση του σώματος, το τραγούδι, τα μουσικά όργανα. Στην πορεία δημιουργούν τη μελωδία που αντιπροσωπεύει κάθε εποχή. Στο τέλος συνθέτουμε τα έργα των ομάδων και φτιάχνουμε το τραγούδι του χρόνου.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Στη Δ' Τάξη οι μαθητές θα γνωρίσουν την ιστορία των προγόνων τους και θα συνειδητοποιήσουν τον τρόπο ζωής και τις αξίες του πολιτισμού τους με αναπαράσταση σκηνών από τη ζωής τους, αυτοσχεδιασμό και δραματοποίηση.

Με τον αυτοσχεδιασμό επινοούμε δημιουργικές προτάσεις, που πλουτίζουν με φαντασία τον κάθε ήρωα και τη δράση του. Οι μαθητές χαίρονται να πολλαπλασιάζουν τα εμπόδια και τον κίνδυνο για να μεγεθύνουν τα κατορθώματα των ηρώων. Μ’ αυτό τον τρόπο το θέατρο συμβάλλει στην προσέγγιση του ιστορικού γεγονότος.

Μέθοδος : Στη δραματοποίηση συνδυάζουμε τον αυτοσχεδιασμό και την παραγωγή δραματικού διαλόγου με βάση το ιστορικό υλικό: κείμενα, γλυπτά, αγγειογραφίες, τοιχογραφίες, εικόνες. 

Τάξη Δ' * Χρόνος: 4 ώρες * Αριθμός παιδιών: Όλα * Στόχος: η βιωματική προσέγγιση ιστορικού γεγονότος

Ο Λεωνίδας και οι τριακόσιοι - H μάχη των Θερμοπυλών Όλη η τάξη γνωρίζει από το μάθημα της Ιστορίας τα γεγονότα της μάχης των Θερμοπυλών. Με τη μέθοδο των ερωτήσεων ο δάσκαλος οδηγεί τους μαθητές να επισημάνουν τα δραματικά στοιχεία του συγκεκριμένου γεγονότος: τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν, το χώρο, το χρόνο, τη δράση με τις διεκδικήσεις / στόχους και τη σύγκρουση. Επιστρατεύεται η φαντασία για να εμπλουτίσουμε και να ολοκληρώσουμε τα στοιχεία που μας χρειάζονται.

* Τα πρόσωπα αποκτούν υπόσταση: ο Λεωνίδας δεν είναι μόνος του αλλά συνοδεύεται από τριακόσιους «αγνώστους». Με τον αυτοσχεδιασμό το κάθε παιδί θα δημιουργήσει ένα δικό του δραματικό πρόσωπο (καταγωγή, παιδεία, προτιμήσεις, στόχοι) και έτσι θα γεννηθούν οι ρόλοι των συντρόφων του Λεωνίδα.

* Όλοι οι μαθητές μαζί θα διαμορφώσουν το περιβάλλον δράσης (πατρίδα, πεδίο της μάχης, ιδιομορφίες στο χώρο).

* Θα μοιράσουμε χρονικά τη σειρά των γεγονότων: 1) Ξεκίνημα στρατού για τις Θερμοπύλες, 2) Γνωριμία με το χώρο, εκτίμηση της δύναμης του αντιπάλου, συνέλευση και απόφαση να αγωνιστούν μέχρι τέλους, 3) Κατάσταση στο περσικό στρατόπεδο και εμφάνιση του προδότη Εφιάλτη, 4) Η διεξαγωγή της μάχης, 5) Ανακοίνωση στη Σπάρτη του αποτελέσματος της μάχης.

* Δημιουργούμε σκηνές αυτοσχεδιασμού με βάση τις προηγούμενες ενότητες. Παραδείγματος χάρη, ο περσικός στρατός έχει μάθει για το θάρρος και τη στρατιωτική παιδεία των Σπαρτιατών. Οι αρχηγοί του συγκαλούν συμβούλιο και εξετάζουν την καλύτερη τακτική. Τότε παρουσιάζεται ο Εφιάλτης και ….

* Με βάση τον προηγούμενο αυτοσχεδιασμό καταγράφουμε τις πιο σημαντικές φράσεις καθορίζοντας την πορεία της δράσης μέσα από ένα διάλογο.

* Τώρα έχουμε έτοιμο ένα διάλογο με βάση τον οποίο μπορούμε να παρουσιάσουμε θεατρικά το επεισόδιο επιλέγοντας τα σκηνικά, τα κοστούμια, τα αντικείμενα, τη μουσική και το φωτισμό.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στη Λογοτεχνία, στις Γ'– Δ' τάξεις, οι μαθητές θα προσεγγίσουν το μύθο και το παραμύθι και θα κατακτήσουν τον κόσμο της φαντασίας και του ονείρου μέσα από την πορεία δραματοποίησης του αφηγηματικού κειμένου. Θα ζωντανέψουν τους ήρωες του παραμυθιού, θα αποδώσουν με τη δράση τους τη σύγκρουση του Καλού με το Κακό και θα απολαύσουν το ευτυχισμένο τέλος της ιστορίας.

Έχοντας εξασκηθεί στην αφήγηση, θα αφηγηθούν το παραμύθι τους σε κύκλο ή θα δώσουν το δικό τους τέλος ή ακόμα θα χτίσουν μια δική τους ιστορία λέξη λέξη.

Τάξη Γ' – Δ' * Χρόνος: 3 ώρες * Αριθμός παιδιών: Όλα * Στόχος: η ευαισθητοποίηση του μαθητή απέναντι στον κύκλο της ζωής και στις αξίες της λαϊκής παράδοσης

Οι Δώδεκα Μήνες, λαϊκό παραμύθι Μέγας, Γεώργιος, (1998), Ελληνικά Παραμύθια, τ. Β , Αθήνα, Εκδ. Εστία, Kολλάρος, σελ. 66-76

Χωρισμός σε ενότητες δράσης

Διαβάζουμε το παραμύθι και διακρίνουμε τις ενότητες δράσης:

1η Η φτωχή γυναίκα χάνει τη δουλειά της και δεν έχει να ταΐσει τα παιδιά της.

2η Αναζητά να βρει λύσεις και συναντά δώδεκα παλικάρια (τους Μήνες), που εκτιμώντας τη συμπεριφορά της τής δίνουν ένα λαγήνι φλουριά.

3η Η πλούσια γυναίκα ζηλεύει, ψάχνει να βρει τους Μήνες, οι οποίοι δυσαρεστημένοι από τη συμπεριφορά της την τιμωρούν με θάνατο.

Μελέτη χαρακτήρων

Συζητάμε για τα στοιχεία των χαρακτήρων, τους στόχους, τα κίνητρά τους και μαθαίνουμε τις αξίες τους. Η φτωχή γυναίκα βλέπει τη ζωή και τα φυσικά στοιχεία, όλα καλά καμωμένα από το δημιουργό. Είναι ο ήρωας που έχει πίστη σ’ έναν παραδοσιακό κόσμο, όπου όλα λειτουργούν αρμονικά και οι αντιθέσεις συνυπάρχουν στον κύκλο της ζωής. Ακόμα γνωρίζει τι σημαίνει ανθρώπινος μόχθος, ξέρει πως αν δεν καλλιεργήσεις τη γη δε θα σου δώσει καρπούς. Η ευτυχία γι’ αυτήν συνυφαίνεται με το μόχθο, τη δουλειά. Η πλούσια γυναίκα, αντίθετα, απορρίπτει τον κοσμικό κύκλο, διαπράττει ύβρι και γι αυτό και θα τιμωρηθεί. Οι ηρωίδες αντιπροσωπεύουν δυο διαφορετικούς κόσμους. Η πρώτη δέχεται τον κύκλο των εποχών, η άλλη τον απορρίπτει. Η πρώτη κερδίζει ζωή και τύχη, η άλλη χάνει τα πάντα.

Προτάσεις για αυτοσχεδιασμό

Μελετάμε τη συμπεριφορά των ηρώων με τη βοήθεια των αυτοσχεδιασμών.

Το ζύμωμα του ψωμιού

Ένα κορίτσι ανασκουμπώνεται κι αρχίζει να «ζυμώνει ένα ψωμί». Όταν σταματά το ζύμωμα, πάει στα παιδιά της με τα «απομεινάρια της ζύμης» για να τα ταΐσει.

Η πείνα των παιδιών

Δυο παιδιά περιμένουν τη φτωχή μάνα να τα ταΐσει. Μόλις μπαίνει, τρέχουν ανυπόμονα κοντά της.

Μήνες άνοιξης - Τα λουλούδια

Οι μαθητές μπορούν να ζωγραφίσουν κάτι σχετικό. Ακόμα μπορούν να παίξουν τα λουλούδια και το ανθισμένο τοπίο.

Μήνες καλοκαιριού – Το αλώνισμα

Σε ομάδες οι μαθητές παίζουν το «αλώνισμα»: ‘Aλλοι κάνουν τα στάχυα, άλλοι τους αλωνιστές, άλλοι τα ζώα.

Σύνθεση αυτοσχέδιου διαλόγου

Δημιουργούμε διαλόγους, βασισμένους στο κείμενο του παραμυθιού, με πιστότητα στη γλώσσα του. Προτρέπουμε τα παιδιά να εμπλουτίσουν το διάλογο με δικά τους στοιχεία.

Δημιουργία σκηνικού περιβάλλοντος

Επιδιώκουμε, μέσα από τη συζήτηση που έγινε με τα παιδιά, να αποδώσουμε εικαστικά τη θεματολογία: κύκλος της ζωής – εποχές / μήνες – γη / χρόνος.

Μπορούμε να ζωγραφίσουμε τέσσερα σπετσάτα βρίσκοντας το βασικό χρώμα για την κάθε εποχή και να δημιουργήσουμε μαζί με το υπόλοιπο σκηνικό το δραματικό περιβάλλον. Παρακινούμε τα παιδιά να επιλέξουν υλικά από τη φύση (ξύλα, φύλλα, χώμα, πέτρες, νερό, βότσαλα κ.ά).

Με ανάλογο τρόπο (ήχοι από φυσικό περιβάλλον) θα ολοκληρώσουμε ηχητικά και μουσικά το σκηνικό περιβάλλον.