Β. Σαλτέ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ: ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ – ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ – Α΄ Τετράμηνο – 10 Ιαν. 2014
ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ
Μέρος Α: Αδίδακτο κείμενο
(μονάδες 20)
(μονάδες 20)
Να διαβάσετε το πιο κάτω κείμενο και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:
Η μείωση του βιοτικού επιπέδου δεν είναι ευχάριστη εξέλιξη και προκαλεί εύλογεςαντιδράσεις, ιδιαίτερα στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα, που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις. Όμως, η επιβαλλόμενη αλλαγή του τρόπου διαβίωσης των Ελλήνων σηματοδοτεί και το τέλος του άκρατου υλισμού και, υπό αυτή την έννοια, εμπεριέχει ένα στοιχείο εξυγίανσης. Το διαστρεβλωτικό και χωρίς ηθικούς φραγμούς μοντέλο που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ένα άδικο και επικίνδυνο τερατούργημα.
Το σημερινό αδιέξοδο δεν είναι μόνο οικονομικό, είναι και ηθικό. Και σε αυτό έχουμε συμβάλει όλοι, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο. Δεν είναι μόνο το αναποτελεσματικό και αντιπαραγωγικό Δημόσιο. Είναι και οι κρατικοδίαιτοι μεγαλοεπιχειρηματίες που αντί της καινοτομίας και του ρίσκου επέλεγαν τη σιγουριά της διαπλοκής, οι ανίκανοι πολιτικοί που δεν παρήγαγαν τίποτε στη ζωή τους και απλώς αναρριχήθηκαν στην εξουσία μέσα από τους κομματικούς μηχανισμούς, τα αναξιόπιστα μέσα ενημέρωσης που επένδυσαν στο λαϊκισμό και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και έμποροι που επέλεγαν την προχειρότητα και αναζητούσαν το γρήγορο κέρδος. Μια υγιής κοινωνία θα άλλαζε πορεία μόνη της, μέσα από μια εσωτερική αναζήτηση και έναν εύλογο προβληματισμό. Αλλά φαίνεται ότι η ελληνική δεν είναι τέτοια και, δυστυχώς, η αλλαγή πορείας έπρεπε να μας επιβληθεί από άλλους.
Η συντελούμενη απεξάρτηση από τον προκλητικό καταναλωτισμό δεν αποτελεί ελληνική αποκλειστικότητα. Υπό την πίεση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ανάλογη στροφή παρατηρείται σε πολλές δυτικές κοινωνίες, ακόμη και στην Αμερική, το λίκνο του καπιταλισμού, όπου όλο και λιγότεροι άνθρωποι προσβλέπουν στο «αμερικάνικο όνειρο». Το ενθαρρυντικό αυτής της διεργασίας, που ως επί το πλείστον έχει ως αφετηρία την οικονομική δυσχέρεια, αλλά αποκτά χαρακτηριστικά ψυχικής κάθαρσης και διανοητικής ανάτασης, είναι ότι η κοινωνία αρχίζει να ορίζει διαφορετικά το όνειρο αυτό. Αυτή η σταδιακή μετάλλαξη της αμερικανικής κοινωνίας έχει καταγραφεί από το γνωστό δημοσκόπο, Τζον Ζόγκμπι. Και με δεδομένο ότι, καλώς ή κακώς, τα κοινωνικά ρεύματα που επικρατούν στην Αμερική διαχέονται στη συνέχεια και στον υπόλοιπο κόσμο, τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά.
Από τις δημοσκοπήσεις των τελευταίων ετών προκύπτει ότι η πλειοψηφία των Αμερικανών δεν είναι πλέον αυτοί που ο Ζόγκμπι περιγράφει ως «παραδοσιακούς υλιστές». Η κατηγορία αυτή υποχωρεί αριθμητικά, ενώ αυξάνονται κατακόρυφα οι «κοσμικοί πνευματικοί», όπως τους αποκαλεί. Απώτερος στόχος δεν είναι πλέον η αλόγιστη απόκτηση καταναλωτικών αγαθών: μεγάλων κατοικιών, πολυτελών αυτοκινήτων, αναρίθμητων ρούχων, ακριβών κοσμημάτων, σωρείας παιχνιδιών, κ.λπ. Αντιθέτως, θέτουν διαφορετικές προτεραιότητες στη ζωή τους. Απορρίπτουντον εθισμό στα πολλά αγαθά, και ανάγουν σε στοιχείο επιτυχίας το ήθος, τη συνέπεια, την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, τη συμβολή σε έναν πιο καθαρό πλανήτη. Είναι μια αλλαγή που δεν έχει να κάνει με κόμματα και πολιτικές ιδεολογίες. Παρατηρείται σε συντηρητικούς οικογενειάρχες και προοδευτικούς ακτιβιστές, επιχειρηματίες και εργαζόμενους, Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς. Για κάθε νοήμονα άνθρωπο, πρόκειται για ευπρόσδεκτη εξέλιξη.
Αν οι Νεοϋορκέζοι χρειάστηκαν την 11η Σεπτεμβρίου για να ανακαλύψουν και πάλι τις αρετές της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς και της σεμνότητας, εμείς έπρεπε να φθάσουμε στη χρεοκοπία, για να δώσουμε ένα τέλος στο ιδιότυπο«ελληνικό όνειρο» του εύκολου πλουτισμού που βασίστηκε μάλιστα σε δανεικά. Ο υπέρμετρος καταναλωτισμός τερματίζεται απότομα, και σε αρκετές περιπτώσεις βάναυσα, με οριζόντιες περικοπές εισοδημάτων, αλλά η αβάσταχτη ελαφρότητα της άντλησης χαράς από τη μανιώδη αγορά αγαθών, τα περισσότερα εκ των οποίων μάλιστα δεν χρειαζόμαστε, έπρεπε κάποια στιγμή να τελειώσει.
Aθ. Έλλις, Το τέλος του «ελληνικού ονείρου», εφ. «Καθημερινή», Αθήνα 31/03/2011
Ερωτήσεις
Α1. Να γράψετε περίληψη του κειμένου με δικά σας λόγια, σε 110-120 λέξεις.
(μονάδες 8)
Α2. (α) Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τέταρτης παραγράφου;
(μονάδες 1.5)
(β) Να αναφέρετε έναν από τους τρόπους ανάπτυξης της παραγράφου αυτής και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο.
(μονάδες 1.5)
(γ) Να εντοπίσετε στο κείμενο και να γράψετε μία αρνητική και μία θετική συνέπεια της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.
(μονάδες 2)
Α3. (α) Ποια άποψη εκφράζει ο συγγραφέας στη δεύτερη παράγραφο για την
ελληνική κοινωνία στο σύνολό της;
(μονάδες 2)
(β) Να αναφέρετε τον κύριο τρόπο πειθούς και το αντίστοιχο μέσο πειθούς που χρησιμοποιεί, για να εκφράσει την άποψη αυτή, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με ένα παράδειγμα από το κείμενο.
(μονάδες 3)
(γ) Ποια είναι η γενική διαπίστωση του συγγραφέα για το «αμερικάνικο όνειρο», όπως αυτή εκφράζεται στην τρίτη παράγραφο, και ποιον τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί για να δώσει κύρος στα λόγια του; Τεκμηριώστε την απάντησή σας.
(μονάδες 2)
ΜΕΡΟΣ Β: ΓΛΩΣΣΑ (μονάδες 10)
Β1. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμές τους, χωρίς να αλλάξετε το νόημα των φράσεων και το γραμματικό τύπο των λέξεων:
· Το διαστρεβλωτικό μοντέλο που επικράτησε
· το λίκνοτου καπιταλισμού
· το ιδιότυπο«ελληνικό όνειρο» του εύκολου πλουτισμού
(μονάδες 3)
Β2. Να γράψετε για κάθε μια από τις υπογραμμισμένες λέξεις το ακριβές αντώνυμό της, χωρίς να αλλάξετε το γραμματικό και το συντακτικό της τύπο, ώστε να δοθεί ακριβώς το αντίθετο νόημα στη φράση:
· Το ενθαρρυντικόαυτής της διεργασίας
· έχει ως αφετηρία την οικονομική δυσχέρεια
· Απορρίπτουντον εθισμό στα πολλά αγαθά
(μονάδες 3)
Β3. Να ετυμολογήσετε τις πιο κάτω λέξεις:
·εύλογες
·τερατούργημα
·συμβάλει
·αναρίθμητων
(μονάδες 4)
ΜΕΡΟΣ Γ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ (μονάδες 40)
Η επιβαλλόμενη αλλαγή του τρόπου διαβίωσης των Ελλήνων σηματοδοτεί και το τέλος του άκρατου υλισμού και, υπό αυτή την έννοια, εμπεριέχει ένα στοιχείο εξυγίανσης. Το διαστρεβλωτικό και χωρίς ηθικούς φραγμούς μοντέλο που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ένα άδικο και επικίνδυνο τερατούργημα.
Έχεις κληθεί να συμμετάσχεις ως εκπρόσωπος του σχολείου σου στο Παγκύπριο Μαθητικό Συνέδριο με θέμα «Οικονομική – κοινωνική – περιβαλλοντική κρίση και κατανάλωση». Σε ομιλία σου, αφού παρουσιάσεις με συντομία το υλιστικό πνεύμα της εποχής μας, να αναλύσεις τρεις τομείς στους οποίους ο καταναλωτισμός επιδρά αρνητικά στο άτομο και την κοινωνία. Στη συνέχεια να εκφράσεις τις εισηγήσεις σου για το πώς ο Κύπριος πολίτης μπορεί να απεγκλωβιστεί από τον υπερκαταναλωτισμό και να συμβάλει στον υγιή επαναπροσδιορισμό των κοινωνικών αξιών στη χώρα μας.
(έκταση 450-500 λέξεις)
***
***
ΛΥΚΕΙΟ ΑΠ. ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ – ΣΧ. ΧΡΟΝΙΑ 2013-1014
Απαντήσεις γραπτής εξέτασης στα Νέα Ελληνικά Γ΄Λυκείου – 10 Ιανουαρίου 2014:
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ: ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ – ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ
Ασκήσεις και ενδεικτικές απαντήσεις: Βαλεντίνα Σαλτέ, Φιλόλογος
Μέρος Α: Αδίδακτο κείμενο
Aθ. Έλλις, Το τέλος του «ελληνικού ονείρου», εφ. «Καθημερινή», Αθήνα 31/03/2011
· Η δυσάρεστη υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου προκαλεί αντιδράσεις στις χαμηλές κοινωνικές τάξεις, ωστόσο, η εγκατάλειψη του υλιστικού τρόπου ζωής είναι υγιές φαινόμενο για την Ελλάδα.
· Για το σημερινό οικονομικό και ηθικό αδιέξοδο της Ελλάδας ευθύνονται το αντιπαραγωγικό Δημόσιο, οι κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες, οι ανίκανοι πολιτικοί, τα αναξιόπιστα ΜΜΕ και οι μικροεπιχειρηματίες, με αποτέλεσμα την επιβολή μέτρων στη χώρα.
· Η παγκόσμια οικονομική κρίση οδήγησε στον απεγκλωβισμό (απεξάρτηση) από τον υπερκαταναλωτισμό σε πολλές δυτικές χώρες, με θετική συνέπεια τη χρεοκοπία του «αμερικάνικου ονείρου» διεθνώς.
· Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι πλείστοι Αμερικάνοι, από παραδοσιακοί υλιστές μετατρέπονται σε «κοσμικούς πνευματικούς» που διέπονται πλέον από κοινωνικές αντί υλιστικές αξίες, ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας.
· Οι Νεοϋρκέζοι στράφηκαν στις ανθρωπιστικές αξίες μετά την 11ηΣεπτεμβρίου, ενώ οι Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον εύκολο πλουτισμό και τον καταστροφικό υπερκαταναλωτισμό, επειδή χρεοκόπησαν.
Α2 (α) Δομικά στοιχεία 4ης παραγράφου: (6 Χ 0.25 = 1.5μ)
- Θεματική περίοδος: Από τις δημοσκοπήσεις...«παραδοσιακούς υλιστές».
- Λεπτομέρειες: Η κατηγορία αυτή ... Δημοκρατικούς.
- Κατακλείδα: Για κάθε νοήμονα... εξέλιξη.
(β) Τρόποι ανάπτυξης: (1μ για απλή αναφορά + 0.5μ για την τεκμηρίωση = 1.5μ)
- Σύγκριση και αντίθεση: Παρουσιάζονται από τη μια τα χαρακτηριστικά και η συμπεριφορά των «παραδοσιακών υλιστών» και από την άλλη αυτά των «κοσμικών πνευματικών». π.χ. Η κατηγορία αυτή (των παραδοσιακών υλιστών), υποχωρεί αριθμητικά, ενώ αυξάνονται κατακόρυφα οι «κοσμικοί πνευματικοί», στόχος δεν είναι πλέον..., αντιθέτως θέτουν..., είναι μια αλλαγή που...
ή
- Παραδείγματα: καταναλωτικών αγαθών: μεγάλων κατοικιών, πολυτελών αυτοκινήτων, αναρίθμητων ρούχων, ακριβών κοσμημάτων, σωρείας παιχνιδιών, κ.λπ.
ή παραδείγματα συμπεριφοράς: Απορρίπτουν τον εθισμό στα πολλά αγαθά, και ανάγουν σε στοιχείο επιτυχίας το ήθος, τη συνέπεια, την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, τη συμβολή σε έναν πιο καθαρό πλανήτη.
(γ) Μία αρνητική συνέπεια της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα,σύμφωνα με το συγγραφέα, είναι
- η μείωση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων, η οποία είναι εντονότερη στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα, που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις.
- οι οριζόντιες περικοπές στα εισοδήματα των εργαζομένων, οι οποίες τερματίζουν βάναυσα τις δυνατότητες των Ελλήνων για κατανάλωση.
- η επιβολή της αλλαγής πορείας στην οικονομική διαχείριση της χώρας, δηλαδή η ένταξη στο μηχανισμό στήριξης, η επιτήρηση της Ελλάδας από μηχανισμούς την ΕΕ. (1μ)
Μία θετική συνέπεια της οικονομικής κρίσης είναι
- το τέλος του άκρατου υλισμού και του διαστρεβλωτικού και χωρίς ηθικούς φραγμούς μοντέλου που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες.
- η απεξάρτηση των Ελλήνων από τον προκλητικό καταναλωτισμό.
- ότι δόθηκε τέλος στο ιδιότυπο «ελληνικό όνειρο» του εύκολου πλουτισμού που βασίστηκε μάλιστα σε δανεικά.
- ο τερματισμός του υπέρμετρου καταναλωτισμού και της αβάσταχτης ελαφρότητας της άντλησης χαράς από τη μανιώδη αγορά αγαθών, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν χρειαζόμαστε. (1μ)
Α3. (α) Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της δεν είναι υγιής, εφόσον την ευθύνη για το οικονομικό και ηθικό αδιέξοδο φέρουν όλοι οι Έλληνες, σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό ο καθένας. /... το σημερινό αδιέξοδο δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά και ηθικό, γιατί το σύνολο των Ελλήνων, εμπλέκονταν με κάποιο τρόπο στη διαπλοκή και τη διαφθορά και συνέβαλαν, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, στην οικονομική και ηθική εξαθλίωση της χώρας.
(1.5μ)
Εφόσον η ίδια η ελληνική κοινωνία δεν αναζήτησε αλλαγή πορείας από μόνη της μέσα από μια εσωτερική αναζήτηση κι έναν εύλογο προβληματισμό (δεν ήταν υγιής), έπρεπε αυτή η αλλαγή πορείας να μας επιβληθεί από άλλους. (0.5μ)
Α3. (β) Τρόπος πειθούς: Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου (1μ)
Μέσο πειθούς: Κατηγορητήριο απέναντι στους υπέθυνους του οικονομικού αδιεξόδου στο οποίο οδηγήθηκε η χώρα / Επιρρίπτει ευθύνες σε όλους αυτούς που με τη συμπεριφορά τους κατέστρεψαν την ελληνική οικονομία (1μ)
Τεκμηρίωση με ένα από τα πιο κάτω παραδείγματα: (1μ)
- Όσοι ευθύνονται για το αναποτελεσματικό και αντιπαραγωγικό Δημόσιο.
- Οι κρατικοδίαιτοι μεγαλοεπιχειρηματίες που αντί της καινοτομίας και του ρίσκου επέλεγαν τη σιγουριά της διαπλοκής.
- Οι ανίκανοι πολιτικοί που δεν παρήγαγαν τίποτε στη ζωή τους και απλώς αναρριχήθηκαν στην εξουσία μέσα από τους κομματικούς μηχανισμούς.
- Τα αναξιόπιστα μέσα ενημέρωσης που επένδυσαν στο λαϊκισμό.
- Οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και έμποροι που επέλεγαν την προχειρότητα και αναζητούσαν το γρήγορο κέρδος.
Μπορεί να γίνει δεκτός και ως τρόπος πειθούς η επίκληση στη λογική, με μέσο τα παραδείγματα ως τεκμήρια.
Α3. (γ) Η γενική διαπίστωση του συγγραφέα είναι ότι το «αμερικάνικο όνειρο» στις μέρες μας υποχωρεί, υπό την πίεση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, τόσο στην Αμερική, όσο και σε πολλές δυτικές κοινωνίες, κι' έτσι οι πολίτες δεν έχουν πλέον ως στόχο την αλόγιστη απόκτηση καταναλωτικών αγαθών /... έχουν απεξαρτηθεί από τον προκλητικό καταναλωτισμό. (1μ)
Για να δώσει κύρος στα λόγια του χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς την επίκληση στην αυθεντία, αναφερόμενος στο (επικαλούμενος το) «γνωστό δημοσκόπο, Τζον Ζόγκμπι», ο οποίος έχει καταγράψει αυτή «τη σταδιακή μετάλλαξη της αμερικανικής κοινωνίας» σε δημοσκοπήσεις του.
(0.5μ για τον εντοπισμό του τρόπου πειθούς+0.5μ για την τεκμηρίωση)
ΜΕΡΟΣ Β: ΓΛΩΣΣΑ (μονάδες 10)
Β1. Συνώνυμα: (3Χ1μ)
· Το διαστρεβλωτικό μοντέλο που επικράτησε = κυριάρχησε, υπερίσχυσε, πρυτάνευσε
· το λίκνο του καπιταλισμού = η κοιτίδα, η εστία, η πηγή, η αφετηρία, η πατρίδα, η γενέτειρα, η μητρόπολη
· το ιδιότυπο «ελληνικό όνειρο» του εύκολου πλουτισμού = ιδιόμορφο, ιδιόρρυθμο
Β2. Αντώνυμα: (3Χ1μ)
· Το ενθαρρυντικό αυτής της διεργασίας ¹ αποθαρρυντικό, (αποκαρδιωτικό, απογοητευτικό, αποτρεπτικό)
· έχει ως αφετηρία την οικονομική δυσχέρεια ¹ ευχέρεια, (ευκολία, άνεση)
· Απορρίπτουντον εθισμό στα πολλά αγαθά ¹ εγκρίνουν, (αποδέχονται, δέχονται, επικροτούν, υιοθετούν, ενστερνίζονται, επιδοκιμάζουν, επιλέγουν, ενθαρρύνουν)
Β3. Ετυμολογία: (4Χ 0.5μ+0.5μ)
·εύλογες ευ + λέγω / λόγος
·τερατούργημα τέρας + έργο
·συμβάλει συν + βάλλω
·αναρίθμητων α στερ. + αριθμώ / αριθμός
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου