Τό Γ' Ἐπεισόδιον τῆς Ἀντιγόνης (στίχ. 626-780)

Π. Ν. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ

 ὅδε μὴν Αἵμων, παίδων τῶν σῶν

νέατον γέννημ᾽· ἆρ᾽ ἀχνύμενος

τάλιδος ἥκει μόρον Ἀντιγόνης,

ἀπάτης λεχέων ὑπεραλγῶν; 630

ΚΡ. τάχ᾽ εἰσόμεσθα μάντεων ὑπέρτερον.

ὦ παῖ, τελείαν ψῆφον ἆρα μὴ κλύων

τῆς μελλονύμφου πατρὶ λυσσαίνων πάρει;

ἢ σοὶ μὲν ἡμεῖς πανταχῇ, δρῶντες φίλοι;

ΑΙΜΩΝ

πάτερ, σός εἰμι, καὶ σύ μοι γνώμας ἔχων 635

χρηστὰς ἀπορθοῖς, αἷς ἔγωγ᾽ ἐφέψομαι.

ἐμοὶ γὰρ οὐδεὶς ἀξιώσεται γάμος

μείζων φέρεσθαι σοῦ καλῶς ἡγουμένου.

ΚΡ. οὕτω γάρ, ὦ παῖ, χρὴ διὰ στέρνων ἔχειν,

γνώμης πατρῴας πάντ᾽ ὄπισθεν ἑστάναι. 640

τούτου γὰρ οὕνεκ᾽ ἄνδρες εὔχονται γονὰς

κατηκόους φύσαντες ἐν δόμοις ἔχειν,

ὡς καὶ τὸν ἐχθρὸν ἀνταμύνωνται κακοῖς

καὶ τὸν φίλον τιμῶσιν ἐξ ἴσου πατρί.

ὅστις δ᾽ ἀνωφέλητα φιτύει τέκνα, 645

τί τόνδ᾽ ἂν εἴποις ἄλλο πλὴν αὑτῷ πόνους

φῦσαι, πολὺν δὲ τοῖσιν ἐχθροῖσιν γέλων;

μή νύν ποτ᾽, ὦ παῖ, τὰς φρένας ὑφ᾽ ἡδονῆς

γυναικὸς οὕνεκ᾽ ἐκβάλῃς, εἰδὼς ὅτι

ψυχρὸν παραγκάλισμα τοῦτο γίγνεται, 650

γυνὴ κακὴ ξύνευνος ἐν δόμοις. τί γὰρ

γένοιτ᾽ ἂν ἕλκος μεῖζον ἢ φίλος κακός;

ἀλλὰ πτύσας ὡσεί τε δυσμενῆ μέθες

τὴν παῖδ᾽ ἐν Αἴδου τήνδε νυμφεύειν τινί.

ἐπεὶ γὰρ αὐτὴν εἷλον ἐμφανῶς ἐγὼ 655

πόλεως ἀπιστήσασαν ἐκ πάσης μόνην,

ψευδῆ γ᾽ ἐμαυτὸν οὐ καταστήσω πόλει,

ἀλλὰ κτενῶ. πρὸς ταῦτ᾽ ἐφυμνείτω Δία

ξύναιμον. εἰ γὰρ δὴ τά γ᾽ ἐγγενῆ φύσει

ἄκοσμα θρέψω, κάρτα τοὺς ἔξω γένους 660

ἐν τοῖς γὰρ οἰκείοισιν ὅστις ἔστ᾽ ἀνὴρ

χρηστός, φανεῖται κἀν πόλει δίκαιος ὤν.

ὅστις δ᾽ ὑπερβὰς ἢ νόμους βιάζεται

ἢ τοὐπιτάσσειν τοῖς κρατύνουσιν νοεῖ,

οὐκ ἔστ᾽ ἐπαίνου τοῦτον ἐξ ἐμοῦ τυχεῖν. 665

ἀλλ᾽ ὃν πόλις στήσειε τοῦδε χρὴ κλύειν

καὶ σμικρὰ καὶ δίκαια καὶ τἀναντία.

καὶ τοῦτον ἂν τὸν ἄνδρα θαρσοίην ἐγὼ

καλῶς μὲν ἄρχειν, εὖ δ᾽ ἂν ἄρχεσθαι θέλειν,

δορός τ᾽ ἂν ἐν χειμῶνι προστεταγμένον 670

μένειν δίκαιον κἀγαθὸν παραστάτην.

ἀναρχίας δὲ μεῖζον οὐκ ἔστιν κακόν.

αὕτη πόλεις ὄλλυσιν, ἥδ᾽ ἀναστάτους

οἴκους τίθησιν, ἥδε συμμάχου δορὸς

τροπὰς καταρρήγνυσι· τῶν δ᾽ ὀρθουμένων 675

σῴζει τὰ πολλὰ σώμαθ᾽ ἡ πειθαρχία.

οὕτως ἀμυντέ᾽ ἐστὶ τοῖς κοσμουμένοις,

κοὔτοι γυναικὸς οὐδαμῶς ἡσσητέα.

κρεῖσσον γάρ, εἴπερ δεῖ, πρὸς ἀνδρὸς ἐκπεσεῖν,

κοὐκ ἂν γυναικῶν ἥσσονες καλοίμεθ᾽ ἄν. 680

ΧΟ. ἡμῖν μέν, εἰ μὴ τῷ χρόνῳ κεκλέμμεθα,

λέγειν φρονούντως ὧν λέγεις δοκεῖς πέρι.

ΑΙ. πάτερ, θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας,

πάντων ὅσ᾽ ἐστὶ κτημάτων ὑπέρτατον.

ἐγὼ δ᾽ ὅπως σὺ μὴ λέγεις ὀρθῶς τάδε, 685

οὔτ᾽ ἂν δυναίμην μήτ᾽ ἐπισταίμην λέγειν.

γένοιτο μεντἂν χἀτέρῳ καλῶς ἔχον.

σοῦ δ᾽ οὖν πέφυκα πάντα προσκοπεῖν ὅσα

λέγει τις ἢ πράσσει τις ἢ ψέγειν ἔχει.

τὸ γὰρ σὸν ὄμμα δεινὸν, ἀνδρὶ δημότῃ 690

λόγοις τοιούτοις, οἷς σὺ μὴ τέρψει κλύων·

ἐμοὶ δ᾽ ἀκούειν ἔσθ᾽ ὑπὸ σκότου τάδε,

τὴν παῖδα ταύτην οἷ᾽, ὀδύρεται πόλις,

πασῶν γυναικῶν ὡς ἀναξιωτάτη

κάκιστ᾽ ἀπ᾽ ἔργων εὐκλεεστάτων φθίνει. 695

ἥτις τὸν αὑτῆς αὐτάδελφον ἐν φοναῖς

πεπτῶτ᾽ ἄθαπτον μήθ᾽ ὑπ᾽ ὠμηστῶν κυνῶν

εἴασ᾽ ὀλέσθαι μήθ᾽ ὑπ᾽ οἰωνῶν τινος.

οὐχ ἥδε χρυσῆς ἀξία τιμῆς λαχεῖν;

τοιάδ᾽ ἐρεμνὴ σῖγ᾽ ἐπέρχεται φάτις. 700

ἐμοὶ δὲ σοῦ πράσσοντος εὐτυχῶς, πάτερ,

οὐκ ἔστιν οὐδὲν κτῆμα τιμιώτερον,

τί γὰρ πατρὸς θάλλοντος εὐκλείας τέκνοις

ἄγαλμα μεῖζον, ἢ τί πρὸς παίδων πατρί;

μή νυν ἓν ἦθος μοῦνον ἐν σαυτῷ φόρει, 705

ὡς φὴς σύ, κοὐδὲν ἄλλο, τοῦτ᾽ ὀρθῶς ἔχειν.

ὅστις γὰρ αὐτὸς ἢ φρονεῖν μόνος δοκεῖ,

ἢ γλῶσσαν, ἣν οὐκ ἄλλος, ἢ ψυχὴν ἔχειν,

οὗτοι διαπτυχθέντες ὤφθησαν κενοί.

ἀλλ᾽ ἄνδρα, κεἴ τις ᾖ σοφός, τὸ μανθάνειν 710

πόλλ᾽, αἰσχρὸν οὐδὲν καὶ τὸ μὴ τείνειν ἄγαν.

ὁρᾷς παρὰ ῥείθροισι χειμάρροις ὅσα

δένδρων ὑπείκει, κλῶνας ὡς ἐκσῴζεται,

τὰ δ᾽ ἀντιτείνοντ᾽ αὐτόπρεμν᾽ ἀπόλλυται.

αὕτως δὲ ναὸς ὅστις ἐγκρατῆ πόδα 715

τείνας ὑπείκει μηδέν, ὑπτίοις κάτω

στρέψας τὸ λοιπὸν σέλμασιν ναυτίλλεται.

ἀλλ᾽ εἶκε καὶ θυμῷ μετάστασιν δίδου.

γνώμη γὰρ εἴ τις κἀπ᾽ ἐμοῦ νεωτέρου

πρόσεστι, φήμ᾽ ἔγωγε πρεσβεύειν πολὺ 720

φῦναι τὸν ἄνδρα πάντ᾽ ἐπιστήμης πλέων·

εἰ δ᾽ οὖν, φιλεῖ γὰρ τοῦτο μὴ ταύτῃ ῥέπειν,

καὶ τῶν λεγόντων εὖ καλὸν τὸ μανθάνειν.

ΧΟ. ἄναξ, σέ τ᾽ εἰκός, εἴ τι καίριον λέγει,

μαθεῖν, σέ τ᾽ αὖ τοῦδ᾽· εὖ γὰρ εἴρηται διπλῇ. 725

ΚΡ. οἱ τηλικοίδε καὶ διδαξόμεσθα δὴ

φρονεῖν ὑπ᾽ ἀνδρὸς τηλικοῦδε τὴν φύσιν;

ΑΙ. μηδὲν τὸ μὴ δίκαιον· εἰ δ᾽ ἐγὼ νέος,

οὐ τὸν χρόνον χρὴ μᾶλλον ἢ τἄργα σκοπεῖν.

ΚΡ. ἔργον γάρ ἐστι τοὺς ἀκοσμοῦντας σέβειν; 730

ΑΙ. οὐδ᾽ ἂν κελεύσαιμ᾽, εὐσεβεῖν εἰς τοὺς κακούς.

ΚΡ. οὐχ ἥδε γὰρ τοιᾷδ᾽ ἐπείληπται νόσῳ;

ΑΙ. οὔ φησι Θήβης τῆσδ᾽ ὁμόπτολις λεώς.

ΚΡ. πόλις γὰρ ἡμῖν ἁμὲ χρὴ τάσσειν ἐρεῖ;

ΑΙ. ὁρᾷς τόδ᾽ ὡς εἴρηκας ὡς ἄγαν νέος; 735

ΚΡ. ἄλλῳ γὰρ ἢ ᾽μοὶ χρή με τῆσδ᾽ ἄρχειν χθονός;

ΑΙ. πόλις γὰρ οὐκ ἔσθ᾽ ἥτις ἀνδρός ἐσθ᾽ ἑνός.

ΚΡ. οὐ τοῦ κρατοῦντος ἡ πόλις νομίζεται;

ΑΙ. καλῶς γ᾽ ἐρήμης ἂν σὺ γῆς ἄρχοις μόνος.

ΚΡ. ὅδ᾽, ὡς ἔοικε, τῇ γυναικὶ συμμαχεῖ. 740

ΑΙ. εἴπερ γυνὴ σύ. σοῦ γὰρ οὖν προκήδομαι.

ΚΡ. ὦ παγκάκιστε, διὰ δίκης ἰὼν πατρί;

ΑΙ. οὐ γὰρ δίκαιά σ᾽ ἐξαμαρτάνονθ᾽ ὁρῶ.

ΚΡ. ἁμαρτάνω γὰρ τὰς ἐμὰς ἀρχὰς σέβων;

ΑΙ. οὐ γὰρ σέβεις τιμάς γε τὰς θεῶν πατῶν. 745

ΚΡ. ὦ μιαρὸν ἦθος καὶ γυναικὸς ὕστερον.

ΑΙ. οὔ τἂν ἕλοις ἥσσω γε τῶν αἰσχρῶν ἐμέ.

ΚΡ. ὁ γοῦν λόγος σοι πᾶς ὑπὲρ κείνης ὅδε.

ΑΙ. καὶ σοῦ γε κἀμοῦ, καὶ θεῶν τῶν νερτέρων.

ΚΡ. ταύτην ποτ᾽ οὐκ ἔσθ᾽ ὡς ἔτι ζῶσαν γαμεῖς. 750

ΑΙ. ἣ δ᾽ οὖν θανεῖται καὶ θανοῦσ᾽ ὀλεῖ τινα.

ΚΡ. ἦ κἀπαπειλῶν ὧδ᾽ ἐπεξέρχει θρασύς;

ΑΙ. τίς δ᾽ ἔστ᾽ ἀπειλὴ πρὸς κενὰς γνώμας λέγειν;

ΚΡ. κλαίων φρενώσεις, ὢν φρενῶν αὐτὸς κενός.

ΑΙ. εἰ μὴ πατὴρ ἦσθ᾽, εἶπον ἄν σ᾽ οὐκ εὖ φρονεῖν. 755

ΚΡ. γυναικὸς ὢν δούλευμα μὴ κώτιλλέ με.

ΑΙ. βούλει λέγειν τι καὶ λέγων μηδὲν κλύειν;

ΚΡ. ἄληθες; ἀλλ᾽ οὐ τόνδ᾽ Ὄλυμπον, ἴσθ᾽ ὅτι,

χαίρων ἐπὶ ψόγοισι δεννάσεις ἐμέ.

ἄγαγε τὸ μῖσος ὡς κατ᾽ ὄμματ᾽ αὐτίκα 760

παρόντι θνῄσκῃ πλησία τῷ νυμφίῳ.

ΑΙ. οὐ δῆτ᾽ ἔμοιγε, τοῦτο μὴ δόξῃς ποτέ,

οὔθ᾽ ἥδ᾽ ὀλεῖται πλησία, σύ τ᾽ οὐδαμὰ

τοὐμὸν προσόψει κρᾶτ᾽ ἐν ὀφθαλμοῖς ὁρῶν,

ὡς τοῖς θέλουσι τῶν φίλων μαίνῃ συνών. 765

ΧΟ. ἁνήρ, ἄναξ, βέβηκεν ἐξ ὀργῆς ταχύς·

νοῦς δ᾽ ἐστὶ τηλικοῦτος ἀλγήσας βαρύς.

ΚΡ. δράτω· φρονείτω μεῖζον ἢ κατ᾽ ἄνδρ᾽ ἰών·

τὼ δ᾽ οὖν κόρα τώδ᾽ οὐκ ἀπαλλάξει μόρου.

ΧΟ. ἄμφω γὰρ αὐτὼ καὶ κατακτεῖναι νοεῖς; 770

ΚΡ. οὐ τήν γε μὴ θιγοῦσαν· εὖ γὰρ οὖν λέγεις.

ΧΟ. μόρῳ δὲ ποίῳ καί σφε βουλεύει κτανεῖν;

ΚΡ. ἄγων ἔρημος ἔνθ᾽ ἂν ᾖ βροτῶν στίβος

κρύψω πετρώδει ζῶσαν ἐν κατώρυχι,

φορβῆς τοσοῦτον ὡς ἄγος μόνον προθείς, 775

ὅπως μίασμα πᾶσ᾽ ὑπεκφύγῃ πόλις.

κἀκεῖ τὸν Ἅιδην, ὃν μόνον σέβει θεῶν,

αἰτουμένη που τεύξεται τὸ μὴ θανεῖν,

ἢ γνώσεται γοῦν ἀλλὰ τηνικαῦθ᾽ ὅτι

πόνος περισσός ἐστι τἀν Ἅιδου σέβειν. 780