επιμελεία του
Ιωάννου Κανακούδη
Φιλολόγου
Η γλώσσα αποτελεί κατάκτηση του ανθρώπου από τη στιγμή που αυτός κατανόησε την ανάγκη της επικοινωνίας στο πλαίσιο της συλλογικής πραγματικότητας. Η συμβολή της ήταν καθοριστική για τη συνεργασία των ατόμων και τη συγκρότηση οργανωμένων κοινωνιών. Η γλώσσα άλλωστε συνδέεται άμεσα με την εθνική φυσιογνωμία ενός λαού, καθρεφτίζει την κουλτούρα του και εξελίσσεται εναρμονιζόμενη στις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες. Σήμερα όμως γνωρίζει ιδιαίτερη έξαρση το φαινόμενο της γλωσσικής κρίσης που υπονομεύει την ποιότητα της επικοινωνίας αλλά κα την υπόσταση της εθνικής γλώσσας.
Είναι προφανής η ανεκτίμητη προσφορά της γλώσσας σε κάθε μορφή δραστηριότητας. Η μεστή, ουσιαστική και ολοκληρωμένη χρήση της γλώσσας προωθεί το λογισμό και εμπλουτίζει το διανοητικό δυναμικό του ατόμου. Η συνακόλουθη ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας επιτρέπει τη διεύρυνση των οριζόντων, την επεξεργασία των μηνυμάτων και την αποφυγή της παραπληροφόρησης. Επιπρόσθετα καθιστά δυνατή την έκφραση συναισθημάτων, σκέψεων, απόψεων και κατ' επέκταση την ψυχική επαφή. Έτσι συμβάλλει στη δημιουργία υγιών διαπροσωπικών σχέσεων και στην κοινωνική συνοχή, αναγκαίες προϋποθέσεις για μελλοντική πρόοδο.
Η γλώσσα είναι επίσης απαραίτητο εφόδιο για ομαλή ένταξη στην κοινωνία μέσω της συλλογής γνώσεων και της συνύπαρξης σε επιμέρους κοινωνικά πεδία, όπως η οικογένεια, το σχολείο, η εργασία. Πρόκειται βέβαια και για το φορέα διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορίας ενός λαού, καθώς και για διακριτικό γνώρισμα του σε βάθος χρόνου. Μ' αυτήν συντελείται και η πνευματική δημιουργία στην οποία αποκρυσταλλώνονται η κοσμοαντίληψη αλλά και τα οράματα των εθνών του κόσμου. Σε πολιτικό τώρα επίπεδο, η γλώσσα δίνει στον πολίτη τη δυνατότητα κατανόησης των αρχών της δημοκρατίας, "αποκρυπτογράφησης" του πολιτικού λόγου, συμμετοχής και άσκησης γόνιμης κριτικής.
Το σύγχρονο όμως κοινωνικό σκηνικό ευνοεί την εμφάνιση παραγόντων που υπονομεύουν τη γλώσσα. Κατά πρώτο λόγο, η παρεχόμενη γλωσσική παιδεία δεν είναι η καταλληλότερη. Ο εξειδικευμένος και τεχνοκρατικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης δε βοηθά την ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια. Η στείρα αποστήθιση εμποδίζει τη λειτουργία της φαντασίας, την ελεύθερη διατύπωση σκέψεων και εγκλωβίζει το μαθητή σε τυποποιημένες και επαναλαμβανόμενες λέξεις και φράσεις. Τα μέσα ενημέρωσης με τη σειρά τους και κυρίως η τηλεόραση υποκαθιστούν το λόγο με την εικόνα. Έτσι παθητικοποιούν τους δέκτες, συρρικνώνοντας ταυτόχρονα την κριτική σκέψη και καταργώντας την πρωτότυπη έκφραση. Καταλυτικός είναι και ο ρόλος της διαφήμισης που καθιερώνει έναν συνθηματικό και προβλέψιμο λόγο, γεμάτο νεολογισμούς και εκφραστικές "ατασθαλίες".
Η "υπερκατανάλωση" τηλεοπτικού θεάματος και η εμμονή με την κοινωνική δικτύωση από την άλλη, περιορίζει τη διαπροσωπική επικοινωνία αλλά και την επαφή με το βιβλίο με αρνητικά επακόλουθα για τη γλωσσική έκφραση. Σήμερα, την εποχή των γρήγορων ρυθμών, της έλλειψης χρόνου και της "λατρείας" της ύλης, τα πνευματικά αγαθά, όπως η γλώσσα, συγκινούν ελάχιστους.Τέλος, η πολιτιστική επιρροή των ισχυρών οικονομικά χωρών με τη συνεισφορά της τεχνολογίας, καθώς και η καθιέρωση της αγγλικής ως παγκόσμιας γλώσσας απειλούν σοβαρά τις εθνικές γλώσσες.
Σ' έναν ομοιόμορφο πλανήτη οι γλώσσες δίνουν χρώμα και διαφοροποιούν πολιτισμικά τους λαούς. Κάθε γλώσσα είναι πολύτιμη, γιατί είναι μοναδική και η ύπαρξη της αποτελεί βάση δημιουργίας και προόδου. Πρόκειται για έναν καθημερινό και αχώριστο σύντροφο του ανθρώπου στο απαιτητικό αλλά και τόσο ενδιαφέρον ταξίδι της ζωής.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου