- ἐρανισμένον -
ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
ΕΝΟΤΗΤΑ 4Η
Β
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Οι προτάσεις που εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες και τα αναφορικά επιρρήματα.
ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Πολλές αναφορικές προτάσεις παίζουν ρόλο παρόμοιο με το ρόλο ενός επιθετικού προσδιορισμού.
- Εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες: ο οποίος, η οποία, το οποίο, που.
- Το αναφορικό που δεν τονίζεται, ενώ το ερωτηματικό πού τονίζεται.
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Εκείνες που εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες όποιος, όσος, ό,τι, οποιοσδήποτε, οσοσδήποτε κλπ. ή με τα αναφορικά επιρρήματα όπου, όπως, όποτε, κλπ.
- Εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες.
- Είναι ονοματικές δευτερεύουσες προτάσεις, εξαρτώνται συνήθως από ένα ρήμα και μπορούν να είναι είτε:
Α) Το υποκείμενό του.
Β) Το αντικείμενό του.
Γ) Κατηγορούμενο.
- Οι ελεύθερες αναφορικές προτάσεις που εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα είναι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, εξαρτώνται από ένα ρήμα και εκφράζουν διάφορες επιρρηματικές σημασίες.
Δ
ΣΥΝΩΝΥΜΕΣ: Οι λέξεις που έχουν την ίδια περίπου σημασία.
ΑΝΤΙΘΕΤΕΣ: Οι λέξεις που έχουν αντίθετες σημασίες. Αντίθετες είναι επίσης δύο λέξεις όταν η μία περιγράφει τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε δύο ανθρώπους ή πράγματα και η άλλη λέξη περιγράφει την ίδια σχέση αλλά από την πλευρά του άλλου ατόμου, π.χ. πουλώ – αγοράζω. Οι λέξεις αυτές λέγονται ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΕΣ.
***
5Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
Οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους συνδέσμους: για να και να και δηλώνουν σκοπό λέγονται ΤΕΛΙΚΕΣ και είναι επιρρηματικές.
Οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους συνδέσμους: γιατί, διότι, επειδή, καθώς, εφόσον, αφού, μια και και μερικές φορές με το που και δηλώνουν την αιτία μιας κατάστασης λέγονται ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ και είναι επιρρηματικές.
Γ
Ένα κείμενο μπορεί να αναλυθεί από τα γενικά στοιχεία του στα ειδικότερα. Έτσι μπορούμε να εντοπίζουμε:
1) Το θεματικό πεδίο στο οποίο ανήκει.
2) Το ειδικό θέμα στο οποίο αναφέρεται.
3) Το επιμέρους ζήτημα που αναπτύσσει η κάθε παράγραφος.
4) Τις προτάσεις, κύριες και δευτερεύουσες, που δίνουν τις λεπτομέρειες της κάθε παραγράφου.
5) Τις λέξεις με τις οποίες διατυπώνονται οι ιδέες του συγγραφέα.
Δ
ΟΜΟΗΧΕΣ ή ΟΜΩΝΥΜΕΣ: Δύο λέξεις με διαφορετική σημασία που έχουν την ίδια προφορά.
ΠΑΡΩΝΥΜΕΣ: Λέξεις που μοιάζουν πολύ στην προφορά αλλά έχουν διαφορετικές σημασίες και συνήθως διαφορετική ορθογραφία.
ΤΟΝΙΚΑ ΠΑΡΩΝΥΜΑ: Παρώνυμες λέξεις που διαφέρουν μόνο ως προς τον τόνο.
***
6Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Δευτερεύουσες προτάσεις με τις οποίες δηλώνεται η χρονική σειρά που υπάρχει ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα γεγονότα. Είναι επιρρηματικές.
- Το γεγονός που δηλώνεται με τη δευτερεύουσα χρονική πρόταση μπορεί να συμβαίνει ταυτόχρονα ή πριν (προτερόχρονο) ή μετά (υστερόχρονο) από εκείνο που δηλώνεται με την κύρια πρόταση.
- Για να δηλώσουμε τη διαφορετική χρονική σχέση, χρησιμοποιούμε διαφορετικούς χρονικούς συνδέσμους:
1) Ταυτόχρονο: εκεί που, ενώ, ενόσω, καθώς, όσο, όποτε, όταν, σαν.
2) Προτερόχρονο: άμα, αφού, αφότου, μόλις, μετά που, όποτε, όταν, σαν.
3) Υστερόχρονο: μέχρι να/που, όσο να/που, πριν να, προτού να, ωσότου να, ώσπου να, όποτε, όταν.
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ: Ένα ζευγάρι προτάσεων, στο οποίο η μία πρόταση αποτελεί όρο για να ισχύσει η άλλη.
- Η πρόταση η οποία περιέχει τον όρο που πρέπει να ισχύει για να γίνει αυτό που δηλώνει η άλλη ονομάζεται ΥΠΟΘΕΣΗ.
- Η πρόταση που προσδιορίζεται από αυτήν λέγεται ΑΠΟΔΟΣΗ.
ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Είναι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις και εισάγονται συνήθως με το σύνδεσμο αν.
Δύο είδη υποθετικών λόγων:
1) Αυτοί που εκφράζουν ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ, δηλ. αν αληθεύει η υπόθεση, τότε αληθεύει και η απόδοση.
2) Αυτοί που εκφράζουν το ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ, δηλ. καταστάσεις στις οποίες η υπόθεση δεν έχει πραγματοποιηθεί στο
παρελθόν.
- Οι ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ μπορεί να υποδηλώνουν και κάτι άλλο πέρα από την υπόθεση, όπως έντονη αντίθεση, απειλή, αποτέλεσμα, επεξήγηση, αναλογία-παρομοίωση, αιτία κλπ.
ΥΠΩΝΥΜΑ: Λέξεις ή φράσεις των οποίων η σημασία συμπεριλαμβάνεται μέσα στην έννοια μιας άλλης λέξης ή φράσεις, πχ.: γιατρός - παιδίατρος.
ΟΡΙΣΜΟΣ μιας λέξης – έννοιας: Η ακριβής και σαφής περιγραφή της σημασίας ή των σημασιών της, έτσι ώστε να ξεχωρίζει από κάθε άλλη λέξη- έννοια.
Ο ΟΡΙΣΜΟΣ μας βοηθάει:
1) Να ταξινομήσουμε, να συσχετίσουμε μια λέξη με άλλες λέξεις.
2) Να συνειδητοποιήσουμε το σύνολο των πραγμάτων που περιλαμβάνονται στην έννοια της λέξης.
3) Να χρησιμοποιήσουμε σωστά τη λέξη.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου