της
Κορίνας Τσιτσιρίκου - Θεοδοσιάδη
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
Το έναρθρο απαρέμφατο, δηλαδή το απαρέμφατο με άρθρο, αντιστοιχεί με όνομα ουσιαστικό και έτσι μπορεί να χρησιμοποιείται ως υποκείμενο, αντικείμενο ή προσδιορισμός. Το έναρθρο απαρέμφατο μεταφράζεται κανονικά ως τελικό απαρέμφατο ή με το αντίστοιχό του ουσιαστικό:
Τό λακωνίζειν ἐστί φιλοσοφεῖν (υποκείμενο).
Ἐν γάρ τω κρατεῖν ἐστι καί τό λαμβάνειν τά τῶν ἡττόνων (υποκείμενο).
Ἤρξαντο τοῦ διαβαίνειν (αντικείμενο).
Νίκησον ὀργήν τω λογίζεσθαι καλῶς (επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου).
Το άναρθρο απαρέμφατο, δηλαδή το απαρέμφατο χωρίς άρθρο, διακρίνεται σε ειδικό και τελικό. Φρησιμοποιείται ως:
1. Υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων:
Τοσούτῳ μείζω ἁμαρτήματα ἀπ' αὐτῶν ἀναγκαῖόν ἐστι γίγνεσθαι.
Δεῖ ἄρα καί πόλιν καί ψυχήν τήν μέλλουσαν ὀρθῶς βιώσεσθαι ταύτης της ἐπιστήμης ἀντέχεσθαι.
2. Κατηγορούμενο:
Τό λακωνίζειν ἐστί φιλοσοφεῖν.
Τό κακῶς ποιεῖν ἐστιν ἀδικεῖν.
3. Αντικείμενο:
Ἔλεγον οὐκ εἶναι αὐτόνομοι.
Φοβοῦμαι διελέγχειν σε.
4. Ονοματικός προσδιορισμός (επεξήγηση):
Εἷς οἰωνός ἄριστος ἀμύνεσθαι περί πάτρης.
5. Προσδιορισμός της αναφοράς (απαρέμφατο της αναφοράς) συνήθως με τα επίθετα ἀγαθός, ἱκανός, δεινός ἄξιος, χαλεπός κ.τ.ό.:
Δεινός λέγειν.
Ἐφ' οἷς ἕτοιμοι εἶεν τήν εἰρήνην ποιεῖσθαι Λακεδαιμόνιοι.
Οὐ γάρ ἱκανοί ἐδόκουν εἶναι οἱ ἐν τῆ ἀκροπόλει σχεῖν τούς ἄνδρας.
Ῥᾴδια πάντα θεώ τελέσαι.
6. Προσδιορισμός του σκοπού ή του αποτελέσματος:
Λακεδαιμόνιοι ἔδοσαν Αἰγινήταις Θυρέαν οἰκεῖν.
Ὅ γέρας παρά θεῶν ἔχουσιν ἀνθρώποις διδόναι.
7. Χρησιμοποιείται επίσης απόλυτα, χωρίς εξάρτηση από κανένα ρήμα, σε στερεότυπες εκφράσεις:
Ἑκών εἶναι οὐδέν ψεύσομαι.
Τό νῦν εἶναι (όσο για τώρα).
Ἐμοί δοκεῖν.
8. Αντί προστακτικής ή ευχετικής ευκτικής:
Ὦ ξεῖν’ ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις.
Θαρσῶν νῦν, Διόμηδες, μάχεσθαι.
9. Στις αναφωνήσεις:
Ἐμέ τάδε παθεῖν, φεῦ.
Το απαρέμφατο όταν αντιστοιχεί με ειδική πρόταση λέγεται ειδικό. Μεταφράζεται με το ότι, πως + οριστική και κανονικά δέχεται άρνηση οὐ. Με ειδικό απαρέμφατο συντάσσονται:
1. ως αντικείμενο τα λεκτικά ρήματα (λέγω, φημί, ὁμολογῶ κ.τ.ό.), τα δοξαστικά ρήματα (νομίζω, δοκῶ, οἴομαι κ.τ.ό.):
Ἔλεγον οὐκ εἶναι αὐτόνομοι.
Πάντας ὑμας οἴομαι γιγνώσκειν.
Καί ἐδόκουν μάλα ἀμφότεροι ἱκανῶς εὐφραίνειν.
Τίνα ἡγῆ τῶν ἁπάντων ἀνθρώπων εὐδαιμονέστατον εἶναι.
2. ως υποκείμενο τα απρόσωπα ρήματα που έχουν την ίδια σημασία με τα προηγούμενα προσωπικά ρήματα, όπως: λέγεται, ὁμολογεῖται, νομίζεται, δοκεῖ κ.τ.ό.:
Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ ἐκ της Αἴτνης ῥύακα πυρός γενέσθαι.
Το απαρέμφατο όταν αντιστοιχεί με πρόταση επιθυμίας, λέγεται τελικό. Μεταφράζεται με το να + υποτακτική και δέχεται άρνηση μή. Με τελικό απαρέμφατο συντάσσονται:
1. ως αντικείμενο:
τα βουλητικά ρήματα (βούλομαι, ἐπιθυμῶ, θέλω κτλ.), τα προτρεπτικά (προτρέπω, κελεύω, πείθω, συμβουλεύω κτλ.), τα απαγορευτικά (ἀπαγορεύω, κωλύω κτλ. ), τα δυνητικά (δύναμαι, οἷός τ’ εἰμι κτλ. ), τα ρήματα πέφυκα, ἐπίσταμαι και άλλα με παρόμοια σημασία:
Ἤν ἐγγύς ἔλθῃ θάνατος, οὐδείς βούλεται θνῄσκειν.
Καί ἐπί νοῦν αὐτῆ βάλλει σύν ταῖς λοιπαῖς παρθένοις ἐπί κρήνην ἐλθούσαις λούεσθαι.
Παρά Διός αἰτεῖται ἐξ ἀνθρώπων ἀπαλλαγναι.
Ἅμα τω τήν δίψαν σβέσαι μετά της ἀλώπεκος ἐσκόπει τήν ἄνοδον.
2. ως υποκείμενο:
τα απρόσωπα ρήματα: δεῖ, χρή, προσήκει, πρέπει, ἐγχωρεῖ, ἐστί, ἔξεστι, ἔνεστι, πάρεστι, δοκεῖ, μέλλει κτλ. και οι απρόσωπες εκφράσεις: ἀνάγκη ἐστί, θέμις ἐστί, καιρός ἐστί, ὥρα ἐστί, οἷόν τε ἐστί, ἄξιον ἐστί, ῥάδιον ἐστί, χαλεπόν ἐστί, δέον ἐστί, εἰκός ἐστί, πρέπον ἐστί, ἀναγκαίως ἔχει, καλῶς ἔχει, ῥᾳδίως ἔχει κτλ.:
Οὕτω χρή ποιεῖν.
Ὅθεν δή καί ἄξιον (ἐστί) θεωρσαι τό θεῖον.
Ὥρα ἐστί ἀπιέναι.
Το απαρέμφατο στην αρχική του σημασία φανέρωνε σκοπό ή αποτέλεσμα. Με τη σημασία του σκοπού ή του αποτελέσματος βρίσκουμε το απαρέμφατο ύστερα από τα ρήματα: βαίνω, ἥκω, φέρω,
δίδωμι, καταλείπω, ἐξίστημι (διορίζω), τάττω (ορίζω), αἱροῦμαι (εκλέγω), πέμπω και άλλα συνώνυμα:
Μανθάνειν γάρ ἥκομεν.
Τήν πόλιν φυλάττειν αὐτοῖς παρέδωκαν.
Απαρέμφατο της αναφοράς: συνήθως με τα επίθετα ἀγαθός, ἱκανός, δεινός ἄξιος, χαλεπός κ.τ.ό.:
Δεινός λέγειν.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου