- ἐρανισμένον -
ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ: Ένα σύνολο από προτάσεις που είναι σχετικές μεταξύ τους ως προς το νόημα και παρατίθενται απλώς η μια κοντά στην άλλη χωρίς ασύνδετες λέξεις.
ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ: Ένα σύνολο από προτάσεις που παρατάσσονται η μια μετά την άλλη ως ισότιμα στοιχεία του λόγου και συνδέονται με παρατακτικούς συνδέσμους.
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ: Ένα σύνολο προτάσεων που πλέκονται αξεδιάλυτα μεταξύ τους, έτσι ώστε κάποιες προτάσεις να μεταβάλλονται σε μέρη μιας άλλης πρότασης και να συνδέονται με αυτήν με διάφορες συνδετικές λέξεις.
ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΑ μπορούν να συνδέονται μεταξύ τους:
1) είτε κύριες προτάσεις με άλλες κύριες προτάσεις.
2) είτε δευτερεύουσες προτάσεις με άλλες δευτερεύουσες προτάσεις.
Με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ σύνδεση μπορούν να συνδέονται:
1) Μία ή περισσότερες δευτερεύουσες προτάσεις με μία κύρια πρόταση.
2) Μία ή περισσότερες δευτερεύουσες προτάσεις με μία άλλη δευτερεύουσα πρόταση.
Γ
Τι πρέπει να ξέρω για να κάνω μια ερευνητική εργασία:
1) Ξεκινώ από έναν προβληματισμό για ένα θέμα που με ενδιαφέρει.
2) Διατυπώνω τον προβληματισμό μου ως ερώτημα.
3) Προσδιορίζω ποιες παράμετροι του θέματος με ενδιαφέρουν περισσότερο.
4) Αναζητώ τις βασικές πληροφορίες για το θέμα σε εγκυκλοπαίδειες και γενικά βιβλία.
5) Βρίσκω περισσότερες πληροφορίες σε ειδικά βιβλία και στο Διαδίκτυο σχετικά με το θέμα.
6) Κρατάω σημειώσεις για καθετί που μου φαίνεται χρήσιμο για την εργασία μου.
7) Σημειώνω την προέλευση των σημειώσεών μου.
8) Κάνω επιλογές πληροφοριών σ’ όλη την διάρκεια της φάσης.
9) Κατηγοριοποιώ τα στοιχεία που έχω συγκεντρώσει.
10)Συνεχίζω να επιλέγω.
11)Συγκρίνω, ανακαλύπτω σχέσεις, επισημαίνω αντιφάσεις.
12)Γράφω το δικό μου κείμενο παραπέμποντας ταυτόχρονα στις πηγές μου.
13)Αντιγράφω από τις πηγές μου, μόνο όταν θέλω να παραθέσω αυτολεξεί κάτι και τότε το βάζω σε εισαγωγικά.
14)Παίρνω θέση.
15)Επιχειρηματολογώ.
16)Κάνω προτάσεις.
17)Παραθέτω τον κατάλογο με τις πηγές μου.
***
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Οι δευτερεύουσες προτάσεις που είναι ισοδύναμες με ονόματα, ουσιαστικά, επίθετα ή αντωνυμίες και:
- Εξαρτώνται από μια άλλη πρόταση κύρια ή δευτερεύουσα.
- Μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θέση ονομάτων και αντωνυμιών, δηλ. ως υποκείμενα, αντικείμενα ή ονοματικοί προσδιορισμοί (παράθεση, επεξήγηση, κτλ).
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ: Οι δευτερεύουσες προτάσεις που προσδιορίζουν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί κυρίως το ρήμα των προτάσεων από τις οποίες εξαρτώνται. Δηλ. δίνουν πληροφορίες σχετικά με κάποια από τις επιρρηματικές έννοιες: χρόνο, σκοπό, αναφορά, προϋπόθεση ή όρο, αποτέλεσμα, εναντίωση ή παραχώρηση.
ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Οι δευτερεύουσες προτάσεις που εξαρτώνται συνήθως από τα ρήματα, λέω, δείχνω, δηλώνω, αντιλαμβάνομαι, διαπιστώνω, γνωρίζω, αγνοώ, νομίζω, υποθέτω και άλλα με παρόμοια σημασία.
Εισάγονται με έναν από τους ειδικούς συνδέσμους ότι, πως, που.
- Χρησιμοποιούνται συνήθως ως αντικείμενο του ρήματος, αλλά μερικές φορές και ως υποκείμενο (απρόσωπων ρημάτων) ή ως επεξήγηση ενός ουσιαστικού που έχει σημασία ανάλογη με τα ρήματα που προαναφέραμε.
- Οι ειδικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις.
ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ: Οι προτάσεις που εισάγονται με το μόριο να και χρησιμεύουν συνήθως για τη συμπλήρωση της έννοιας ενός ρήματος.
- Τα πιο συνηθισμένα ρήματα που χρειάζονται για συμπλήρωμα μια βουλητική πρόταση είναι: πρέπει, θέλω, ζητώ, οφείλω, μπορώ, αισθάνομαι και άλλα με παρόμοια σημασία.
- Μπορούν να είναι το αντικείμενο ή το υποκείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτώνται ή να λειτουργούν ως επεξήγηση του ονόματος από το οποίο εξαρτώνται.
- Οι βουλητικές είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις.
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ: Οι προτάσεις που εισάγονται με τους διστακτικούς συνδέσμους μη (και να μη), μήπως και που εκφράζουν κάποιον ενδοιασμό ή φόβο για κάποιο δυσάρεστο ενδεχόμενο.
- Εξαρτώνται από ρήματα που σημαίνουν φοβάμαι, ανησυχώ, φυλάγομαι, υποπτεύομαι ή από λέξεις/ φράσεις με ανάλογη σημασία.
- Παίζουν το ρόλο του αντικειμένου του ρήματος από το οποίο εξαρτώνται ή του υποκειμένου στην περίπτωση που το ρήμα είναι απρόσωπο ή αν εξαρτώνται από όνομα, το ρόλο της επεξήγησης.
- Οι Ενδοιαστικές είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις.
Γ
ΠΟΛΥΣΗΜΙΑ: Το φαινόμενο κατά το οποίο η ίδια λέξη έχει δύο ή περισσότερες σημασίες, που όμως έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους, έτσι ώστε το ένα νόημα να μπορεί να θεωρηθεί επέκταση του άλλου.
***
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Β
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Οι προτάσεις που συνοδεύονται στον προφορικό λόγο με ανέβασμα της φωνής και στο γραπτό με ερωτηματικό, τις χρησιμοποιούμε για να ζητήσουμε μια πληροφορία.
- Με μια ερωτηματική πρόταση μπορούμε επίσης να ζητήσουμε από τον ακροατή μας να κάνει κάτι για μας, να προτείνουμε κάτι, να αποδεχτούμε προτάσεις, να εκφράσουμε συναισθήματα, να δώσουμε μια πληροφορία.
ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: Αυτές που ο ομιλητής διατυπώνει άμεσα ή απευθείας. Είναι κύριες ανεξάρτητες προτάσεις.
ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: Οι ερωτήσεις που έγιναν ή γίνονται ή πρόκειται να γίνουν και τις οποίες ο ομιλητής μεταφέρει σε κάποιον άλλο.
Ανάλογα με τη σκοπιμότητα του ομιλητή, οι ερωτήσεις διακρίνονται σε:
1) Γνήσιες ερωτήσεις , με τις οποίες ζητάμε πληροφορίες.
2) Ρητορικές ερωτήσεις, οι οποίες ουσιαστικά δεν είναι ερωτήσεις, αλλά διατυπώνουν με έμφαση μια κρίση.
3) Ερωτήσεις προσταγής, οι οποίες ουσιαστικά διατυπώνουν με ευγένεια κάποια προσταγή ή παράκληση.
Ανάλογα με το είδος των απαντήσεων, οι ερωτήσεις διακρίνονται σε:
1) Ολικής άγνοιας, όταν η ζητούμενη πληροφορία σχετίζεται με ολόκληρη την πρόταση.
2) Μερικής άγνοιας, όταν η ζητούμενη πληροφορία αφορά ένα από τα συστατικά της πρότασης.
Χρησιμοποιούμε τον ΠΛΑΓΙΟ ΛΟΓΟ, όταν παραθέτουμε σε κείμενά μας προφορικά ή γραπτά απόψεις άλλων όχι αυτούσιες αλλά μετασχηματισμένες από εμάς.
ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις.
Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα ρημάτων, τα οποία δηλώνουν έκφραση ή σημαίνουν γνώση.
Οι ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ εισάγονται:
- Όταν είναι ολικής άγνοιας: με το ερωτηματικό μόριο αν ή το μη, μήπως, μην τυχόν.
- Όταν είναι μερικής άγνοιας: όπως και οι αντίστοιχες ευθείες ερωτήσεις, δηλ. με κάποια ερωτηματική αντωνυμία ή επίρρημα.
Οι ερωτήσεις, ανάλογα με το είδος των απαντήσεων που επιδέχονται, μπορούν να διακριθούν σε:
- Ανοιχτές, δηλ. ερωτήσεις που ζητούν μια γνώμη, επιχειρήματα ή και συναισθήματα σχετικά με ένα θέμα και η απάντησή τους είναι
σε συνεχή λόγο.
- Κλειστές, δηλ. ερωτήσεις οι οποίες επιδέχονται απάντηση μονολεκτική ή πολύ σύντομη.
Δ
ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ: Μία λέξη ή έκφραση διατηρεί τη βασική και ακριβή σημασία της.
ΜΕΤΑΦΟΡΑ: Σχήμα λόγου. Στη μεταφορά μια λέξη ή μια φράση χρησιμοποιείται σε ένα ορισμένο περιβάλλον με σημασία διαφορετική από την αρχική.
- Ο καθημερινός λόγος είναι γεμάτος μεταφορές, που επειδή είναι τόσο συνηθισμένες, δεν τις αντιλαμβανόμαστε ως τέτοιες.
- Συνδέεται άμεσα με τον πολιτισμό μιας χώρας, γι’ αυτό και πολλές μεταφορικές εκφράσεις δε μεταφράζονται εύκολα σε άλλες
γλώσσες.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου