Ἡ ἠθική θεωρία

ἐπιμελεία τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Ο Όμηρος αναγνωρίζει το δικαίωμα εις έναν βασιλέαν να διοική την δυστυχήν ανθρωπότητα. Εν μέσω αυτής της πολιτικής μέθης, του εγκωμιάζειν τύπους τυραννικούς λόγω του θάμβους της πολιτικής εξουσίας, μόλις και μετά βίας αφίεται να εννοηθή εις την επικήν ποίησιν ότι η σοφία του Νέστορος κείται υπεράνω των βασιλικών διαδημάτων.

 

Όταν ο Σωκράτης ήπιεν το κώνειον εθέλων να δείξη την πίστιν εις τους νόμους, έστω κι αν αυτοί είναι άδικοι, καθώς τούτο προστάττει η συντεταγμένη πολιτεία πολλοί είπον ότι δικαίως τούτο έπραξεν ούτος ο μεγάλος διαφθορεύς της νεότητος. Από πού επήγαζεν μία τοιαύτη άποψις και πώς ήτο δυνατόν να έχει ερείσματα εις την λογικήν των συγχρόνων του;

Η απάντησις εστί απλή. Όταν η παιδεία περικυκλούται υπό αμαθών και βαναύσων, ομοιάζει τη τύχη ήντινα έχει αγρός πνιγόμενος από ακάνθους και τριβόλους. Ο θάνατος του Σωκράτους παρά των ιδίων αυτού γειτόνων, συγγενών και ομοφύλων, σκευωρηθέντος αυτού, αποδεικνύει ότι εν όσω οι πεπαιδευμένοι είναι ολίγοι τον αριθμόν και δή με περιωρισμένας ιδέας και γνώσεις ηθικής, ο δε λαός εις χύδην κατάστασιν, κούφος, αβιομήχανος, ασύντακτος και πένης, ας αναμένουν τύχην αρνίου εν μέσω λύκων.

Μολονότι εδημοκρατούντο αι Αθήναι φαινομενικώς έτη μετά πολλά δεν αποκοτά είς εκ των ρητόρων και ο ηθικώτερος ίσως των φιλοσόφων, ο Ισοκράτης να προστατεύση παρρησία την Αρετήν και να στηλιτεύση την κακίαν των συκοφαντών και φονέων του δασκάλου του Σωκράτους με έναν λόγον του. Αν φανταστή λοιπόν κανείς ότι μετά την παρέλευσιν τόσων χρόνων ο μαθητής Ισοκράτης δεν αποτολμά κατ’ ευθείαν, παρά μόνον εμμέσως και πλαγίως εις τον «Βούσιρίν» του να συγγράψη περί του Σωκράτους, τότε δεινοτέρα κατάστασις παρά της απολυταρχίας και της ανοήτου οχλοκρατίας που ονομάζεται δήθεν Δημοκρατία δεν δύναται να εύρη. Διότι δύο εισίν τα φρικωδέστερ εγκλήματα της παράνοιας των ανθρώπων κατά της Αρετής και της καθοσιώσεως. Το κώνειον του Σωκράτους και η χολή μετά όξους του Ιησού.

«Ου παντός πλείν προς Κόρινθον». Δεν είναι ίδιον, δεν είναι δεδομένον από τον ουρανόν εις τον τυχόντα να πλησιάζη τον περίβολον της Αθηνάς. Οι στενοκέφαλοι εγεννήθησαν δια να δουλεύουν. Όθεν και ποτέ δούλοι ελευθέραν γενεάν δεν εποίησαν και δεν εδημιούργησαν. Καθώς επίσης Ελευθερία, Αυτονομία και δημοκρατική Συνταγματικότητα και ευνομουμένη Πολιτεία ποτέ δεν ανεφύησαν μηδέ διατηρούνται ει μη όπου υπάρχει ηθική θεωρία και πράξις, εκεί όπου ο λαός εξήλθεν από την χαμαλικήν, χύδην τάξιν.

Ημείς δεν φαίνεται ως λαός να εξήλθομεν ποτέ. Διότι απλούστατα οι απόλυτοι μονάρχες μας στέρησαν την ηθικήν θεωρίαν και παιδείαν.