Τα ἀνώμαλα ἐπίθετα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς

της

Λαμπρινής Αναγνώστου 

 

Τα συνηθέστερα ανώμαλα επίθετα είναι τα εξής:

ὁ πολύς, ἡ πολλή, τὸ πολὺ ὁ μέγας, ἡ μεγάλη, τὸ μέγα ὁ πρᾶος, ἡ πραεῖα, τὸ πρᾶον.

Ανώμαλα επίθετα είναι και τα ελλειπτικά: ὁ, ἡ σῶς , τὸ σῶν και ὁ φροῦδος, ἡ φρούδη (και ἡ φροῦδος), τὸ φροῦδον (βλ. Γραμματική της αρχαίας ελληνικής, σελ.113-114, παρ.4 ,5).

• ὁ πολύς, ἡ πολλή, τὸ πολὺ

Ενικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	ὁ πολὺς τοῦ πολλοῦ τῷ πολλῷ τὸν πολὺν (ὦ) πολὺ	ἡ πολλὴ τῆς πολλῆς τῇ πολλῇ τὴν πολλὴν (ὦ) πολλὴ	τὸ πολὺ τοῦ πολλοῦ τῷ πολλῷ τὸ πολὺ (ὦ) πολὺ

Πληθυντικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	οἱ πολλοὶ τῶν πολλῶν τοῖς πολλοῖς τοὺς πολλοὺς (ὦ) πολλοὶ	αἱ πολλαὶ τῶν πολλῶν ταῖς πολλαῖς τὰς πολλὰς (ὦ) πολλαὶ	τὰ πολλὰ τῶν πολλῶν τοῖς πολλοῖς τὰ πολλὰ (ὦ) πολλὰ

• ὁ μέγας, ἡ μεγάλη, τὸ μέγα

Ενικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	ὁ μέγας τοῦ μεγάλου τῷ μεγάλῳ τὸν μέγαν (ὦ) μέγα	ἡ μεγάλη τῆς μεγάλης τῇ μεγάλῃ τὴν μεγάλην (ὦ) μεγάλη	τὸ μέγα τοῦ μεγάλου τῷ μεγάλῳ τὸ μέγα (ὦ) μέγα

Πληθυντικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	οἱ μεγάλοι τῶν μεγάλων τοῖς μεγάλοις τοὺς μεγάλους (ὦ) μεγάλοι	αἱ μεγάλαι τῶν μεγάλων ταῖς μεγάλαις τὰς μεγάλας (ὦ) μεγάλαι	τὰ μεγάλα τῶν μεγάλων τοῖς μεγάλοις τὰ μεγάλα (ὦ) μεγάλα

• ὁ πρᾶος, ἡ πραεῖα, τὸ πρᾶον

Ενικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	ὁ πρᾶος τοῦ πράου τῷ πράῳ τὸν πρᾶον (ὦ) πρᾶε	ἡ πραεῖα τῆς πραείας τῇ πραείᾳ τὴν πραεῖαν (ὦ) πραεῖα	τὸ πρᾶον τοῦ πράου τῷ πράῳ τὸ πρᾶον (ὦ) πρᾶον

Πληθυντικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
ονομ. γεν. δοτ. αιτ. κλητ.	οἱ πρᾶοι τῶν πραέων τοῖς πραέσι τοὺς πράους (ὦ) πρᾶοι	αἱ πραεῖαι τῶν πραειῶν ταῖς πραείαις τὰς πραείας (ὦ) πραεῖα	τὰ πραέα τῶν πραέων τοῖς πραέσι τὰ πραέα (ὦ) πραέα

***

Ασκήσεις γραμματικής

ΑΣΚΗΣΗ 1

Να κλίνετε τις συνεκφορές : ὁ μέγας βοῦς, ἡ μεγάλη ναῦς, τό πολύ χρέος

Λύση

ὁ μέγας βοῦς	ἡ μεγάλη ναῦς	τὸ πολὺ χρέος
τοῦ μεγάλου βοὸς	τῆς μεγάλης νεὼς	τῆς μεγάλης νεὼώς
τῷ μεγάλῳ βοῒ	τῇ μεγάλῃ νηῒ	τῷ πολλῷ χρέει
τὸν μέγαν βοῦν	τὴν μεγάλην ναῦν	τὸ πολὺ χρέος
(ὦ) μέγα / μεγάλε βοῦ	(ὦ) μεγάλη ναῦ	(ὦ) πολὺ χρέος

οἱ μεγάλοι βόες	αἱ μεγάλαι νῆες	τὰ πολλὰ χρέα (βλ. Γραμ. 137,3)
τῶν μεγάλων βοῶν	τῶν μεγάλων νεῶν	τῶν πολλῶν χρεῶν
τοῖς μεγάλοις βουσὶν	ταῖς μεγάλαις ναυσὶν	τοῖς πολλοῖς χρέεσι
τοὺς μεγάλους βοῦς	τὰς μεγάλας ναῦς	τὰ πολλὰ χρέα
(ὦ) μεγάλοι βόες	(ὦ) μεγάλαι νῆες	(ὦ) πολλὰ χρέα

ΑΣΚΗΣΗ 2

Να συμπληρώσετε τους κατάλληλους τύπους των επιθέτων στις προτάσεις :

α. ( Μικρός) ……. φωνὴν ἀφῆκεν ὁ ληστής ἐν τῶ σταυρῷ, (μεγάλος) ........ πίστιν εὗρεν.
β. Ἄκοντες οἱ (πολὺς) ………. συνηκολούθουν Κύρῳ.
γ. ( Μέγας) …….. τὰ τῆς πίστεως κατορθώματα.
δ. Οἱ στρατιῶται ὑπὲρ τῆς πατρίδος ( μέγας) …….. κινδύνους κινδυνεύουσι.

Λύση

α. Μικρὰν - μεγάλην
β. πολλοὶ
γ. Μεγάλα
δ. μεγάλους

ΑΣΚΗΣΗ 3

Να μεταφέρετε τους τύπους στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού:

πολλήν: ………..	πραείας: …………..	τὸ πρᾶον: ………..
πραεῖαι: ………….	μέγαν: ……………	τὸ πολύ: …………
φρούδη: …………	τὸ σῶν: ………….	τὴν μεγάλην: ……….

Λύση

πολλὰς	πραειῶν	τὰ πραέα
πραεῖα	μεγάλους	τὰ πολλὰ
φροῦδαι	τὰ σᾶ	τὰς μεγάλας

ΑΣΚΗΣΗ 4

Να εντοπίσετε τα ανώμαλα επίθετα των περιόδων και να τα κλίνετε στις πλάγιες πτώσεις του ενικού και πληθυντικού αριθμού.

1. Οὐ φοβοῦμαι τὸ πολὺ τοῦ σοῦ λόγου.
2. Μεγάλοι ἄνδρες, μεγάλοι λόγοι
3. Τὶς ὑπείληφεν τὸ εἶναι πράους τοὺς νόμους.

Λύση

	ΕΝΙΚΟΣ	ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
1. τὸ πολὺ	τοῦ πολλοῦ τοῦ πολλοῦ τὸ πολὺ	τῶν πολλῶν τοῖς πολλοῖς τὰ πολλὰ
2. μεγάλοι	τοῦ μεγάλου τὸν μέγαν τῷ μεγάλῳ	τῶν μεγάλων τοὺς μεγάλους τοῖς μεγάλοις
3. πρᾶον	πράου πρᾶον πράῳ	πραέων πραέα πραέσι