Ανανέωση - Διχασμός (1909-1922)
επιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
1. Ο στρατιωτικός σύνδεσμος (Από τη χρεοκοπία στο στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί (1893-1909))
(Αντιγραφή από το Β. Παπακοσμάς, Οι επεμβάσεις του στρατού στην ελληνική πολιτική ζωή, Αθήνα, Εστία, 1981, σ. 267-270.)
Προς την Α.Μ. τον βασιλέα, την Κυβέρνησιν και τον Ελληνικόν Λαόν:
Η πατρίς μας ευρίσκεται υπό δυσχερεστάτας περιστάσεις, το δε επίσημον Κράτος, υβρισθέν και ταπεινωθέν, αδυνατεί να κινηθή προς άμυναν των δικαίων του.
’πας ο Ελληνισμός, βαρυαλγών δια την λυπηράν ταύτην κατάστασιν, εξεδήλωσεν ότι ποθεί διακαώς την λήψιν συντόνων μέτρων προς αποτροπήν παρομοίων κινδύνων εν τω μέλλοντι. ’λλως τε υπό ξένων ακόμη, επισήμων και μη, επανειλημμένως υπεδείχθη, ότι το Έθνος μας δεν θα υφίστατο τ' ατυχήματα και τους εξευτελισμούς ους μέχρι τούδε υπέστη, εάν είχομεν παρασκευασμένην προς άμυναν Στρατιωτικήν και Ναυτικήν Δύναμιν επαρκή.
Ο Σύνδεσμος των αξιωματικών του Εθνικού στρατού της Ξηράς και του Ναυτικού, εμφορούμενος υπό των αυτών συναισθημάτων και συναισθανόμενος, ως πάντες οι Έλληνες, το δεινόν των περιστάσεων και την προς άμυναν του πατρίου εδάφους και των δικαίων του Έθνους ανάγκην υπάρξεως αξιομάχου στρατού και στόλου, γιγνώσκων δε ότι υπό των εκάστοτε αρμοδίων ημελήθη ο πλήρης καταρτισμός αυτών, ουχί εκ κακής θελήσεως, αλλ' επί τη αδικαιολογήτω προφάσει της ανεπαρκείας των προσόδων του Κράτους, κατασπαταλωμένων εν τούτοις εική και ως έτυχε, προβαίνει εις την υποβολήν ιεράς παρακλήσεως προς τον Βασιλέα, τον-κατά τον θεμελιώδη Νόμον- Αρχηγόν των κατά ξηράν και Θάλασσαν στρατιωτικών δυνάμεων του κράτους, και προς την κυβέρνησίν Του, όπως ολοψύχως εποδοθώσιν εις την άμεσον και ταχείαν ανόρθωσιν των κακώς εν γένει εχόντων, ιδία δε των του Στρατού και Ναυτικού.
Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος δεν επιδιώκει την κατάργησιν της Δυναστείας ή την αντικατάστασιν του Βασιλέως, ούτινος το πρόσωπον είναι ιερόν δια τους αποτελούντας αυτόν, ουδ' επιθυμεί να εγκαθιδρύση την απολυταρχίαν, ή την στρατοκρατίαν, ή να θίξη καθ' οιονδήποτε τρόπο το Συνταγματικόν Πολίτευμα, διότι οι αποτελούντες αυτόν αξιωματικοί εισί και αυτοί πολίται Έλληνες και έχουσιν ορκισθή εις την τήρησιν του Συντάγματος.
[...]Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος ποθεί [...] όπως η Διοίκησις της Χώρας καταστή χρηστή και έντιμος, όπως η Δικαιοσύνη απονέμηται ταχέως μετ' αμεροληψίας και ισότητος προς άπαντας εν γένει τους πολίτας αδιακρίτως τάξεως, όπως η Εκπαίδευσις του Λαού καταστή λυσιτελής δια τον πρακτικόν βίον και τας στρατιωτικάς ανάγκας της Χώρας, όπως η ζωή, η τιμή και η περιουσία των πολιτών εξασφαλισθώσιν, και τέλος όπως τα οικονομικά ανορθωθώσιν, λαμβανομένων των απαιτουμένων μέτρων προς λελογισμένην διαρρύθμισιν των εσόδων και εξόδων του Κράτους, ώστε αφ' ενός μεν ο σχεδόν πενόμενος Ελληνικός λαός ανακουφισθή εκ των επαχθών φόρων, ους ήδη καταβάλλει και οίτινες ασπλάχνως κατασπαταλώνται προς διατήρησιν πολυτελών και περιττών υπηρεσιών και υπαλλήλων, χάριν της απαισίας συναλλαγής, αφ' ετέρου δε καθορισθώσι θετικώς τα όρια εντός των οποίων δύναται ν' αυξηθώσιν αι δαπάναι δια την στρατιωτικήν της Χώρας παρασκευήν και δια την συντήρησιν του στρατού και του στόλου εν ειρήνη.
[...]Τοιαύτην διατυποί ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος παράκλησιν προς Ανόρθωσιν των διαφόρων Υπηρεσιών του κράτους, των οποίων ο στρατός και το ναυτικόν αποτελούσιν ελάχιστον αλλά λίαν σπουδαίον μέρος.
***
2. Τρία βασικά άρθρα του συντάγματος 1911
άρθρον 16: Η εκπαίδευσις διατελούσα υπό την ανωτάτην εποπτείαν του Kράτους, ενεργείται δαπάνη αυτού. Η στοιχειώδης εκπαίδευσις είναι δι' άπαντας υποχρεωτική, παρέχεται δε δωρεάν υπό του Κράτους.
Επιτρέπεται εις ιδιώτας και εις νομικά πρόσωπα η ίδρυσις ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, λειτουργούντων κατά το σύνταγμα και τους νόμους του κράτους.
άρθρον 17: Ουδείς στερείται της ιδιοκτησίας αυτού, ειμή δια δημοσίαν ωφέλειαν προσηκόντως αποδεδειγμένην, ότε και όπως ο νόμος διατάσσει, πάντοτε δε προηγουμένης αποζημιώσεως. Η αποζημίωσις ορίζεται πάντοτε δια της δικαστικής οδού.
άρθρον 102: Τα προσόντα των διοικητικών εν γένει υπαλλήλων ορίζονται δια νόμου. μετά την έναρξιν της λειτουργίας του Συμβουλίου της επικρατείας οι υπάλληλοι ούτοι από του οριστικού αυτών διορισμού εισί μόνιμοι, εφ' όσον υφίστανται αι σχετικαί υπηρεσίαι πλην δε των περιπτώσεων της παύσεως δυνάμει δικαστικής αποφάσεως, ούτε μετατίθενται άνευ συμφώνου γνωμοδοτήσεως, ούτε απολύονται ούτε υποβιβάζονται άνευ ειδικής αποφάσεως κατά νόμον ωργανωμένου και εκ μονίμων υπαλλήλων κατά τα δύο τρίτα τουλάχιστον αποτελουμένου συμβουλίου. κατά της αποφάσεως ταύτης επιτρέπεται προσφυγήν ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, κατά τα εν τω νόμω ειδικώτερον οριζόμενα.
***
3. Τα αντιβενιζελικά κόμματα
(Συνέντευξη του Δ. Γούναρη στην εφημερίδα Ακρόπολις, 17 Μαρτίου 1912, Αντιγραφή από το Γ.Θ.Μαυρογορδάτου, Μελέτες και κείμενα για την περίοδο 1909-1940, Αθήνα-Κομοτηνή, Σάκκουλα, χ.χ., σ. 100-101).
Θέλετε κόμματα ιδεών ή μάλλον κόμματα συμφερόντων; Αλλά τοιαύτα κόμματα θα υπάρξουν εις την Ελλάδα, όταν υπάρξουν μεγάλαι ομάδες, ομάδες των οποίων τα συμφέροντα να συγκρούονται προς τα συμφέροντα άλλων ομάδων επίσης οργανωμένων.
Αλλά τοιούτον τι εδώ δεν συμβαίνει. Έχομεν εδώ μεγάλην βιομηχανίαν; Έχομεν εδώ μεγάλας εργατικάς ενώσεις; Δεν έχομεν. Το μέλλον και εδώ όπως παντού ίσως θα είναι σοσιαλιστικόν. Αλλ' εδώ θ' αργήσει κάπως. Εν τω μεταξύ υπάρχει ανάγκη να τελεσθή εργασία. Της οποίας όλοι την ανάγκην αναγνωρίζομεν, εργάται και κεφαλαιούχοι, αρσενικοί και θηλυκοί.
Όλοι εδώ αναγνωρίζομεν ως αναγκαία την ύπαρξιν του βασιλικού θεσμού. Εφ' όσον τινές εξ ημών δεν θ' αναγνωρίσουν το τοιούτον, πράγμα εντελώς απίθανον, εφ' όσον μερικοί θα εθεώρουν αναγκαίαν σύστασιν Δημοκρατίας , θα ήτο δυνατή η ύπαρξις Δημοκρατικού κόμματος. Τοιούτοι μέχρις ώρας δεν υπάρχουν.
[...] Προγραμματικαί διαιρέσεις δημιουργούν εδώ τα κόμματα. Διαφωνίαι εις τον τρόπον της Διοικήσεως. Τα κόμματα πρέπει εδώ ν' αμιλλώνται ποίον θα προτείνη και θα επιβάλη τα καλύτερα προς βελτίωσιν του στρατού, του στόλου, της συγκοινωνίας, των οικονομικών, της παιδείας, της Δικαιοσύνης.
Εις τα θεμελιώδη υπάρχει συμφωνία. Εφ' όσον δεν υπάρχει διαφωνία εις τα θεμελιώδη, θέλετε να την δημιουργήσωμεν; Εφ' όσον δεν υπάρχουν εις μεγάλον βαθμόν αντικρουόμενα συμφέροντα ομάδων και ομάδων, πώς θέλετε να υπάρξουν κόμματα αντιπροσωπευτικά των ομάδων αυτών;
***
4. Ο εθνικός διχασμός (1915-1922)
(Απόσπασμα από την εφημερίδα Χρόνος, 5 Δεκεμβρίου 1916, στο Γ. Θ. Μαυρογορδάτου, Μελέτες και κείμενα για την περίοδο 1909-1940, Αθήνα-Κομοτηνή, Σάκκουλας, χ.χ., σ. 89.)
Τα τραγικά γεγονότα των Αθηνών, όπου τόσοι εκ των συναγωνιστών μας εύρον μαρτυρικόν θάνατον και εδιώχθησαν σκληρώς, εδημιούργησαν μεταξύ του αιμοσταγούς βασιλέως και του έθνους χάσμα του λοιπού αγεφύρωτον.
Όπως επιβάλη την τυραννίδα του δεν εδίστασε να θυσιάση τα υπέρτατα συμφέροντα του Ελληνισμού εις τους εθνικούς ανταπαιτητάς μας, με την πρόθεσιν να βοηθήση την γερμανικήν νίκην, εφ' ης και μόνης ηδύνατο να εδραιώση την ελέω θεού βασιλείαν του. Και όπως εμποδίση τον ταχύτερον εξοπλισμόν εκείνων εκ των πατριωτών, όσοι συνετάχθησαν μετά των πατροπαραδότων φίλων και προστατίδων Δυνάμεων κατά των κοινών εχθρών, δεν εδίστασε να στρέψη τα ελληνικά όπλα κατά των στρατιωτών των οποίων οι πατέρες έχυσαν το αίμα των υπέρ της ελληνικής ανεξαρτησίας. Επωφελούμενος δε της ευκαιρίας εξαπέλυσε τον βασιλικόν του στρατόν εις σφαγήν εκείνων, οίτινες διετήρησαν άκαμπτον μέχρι τέλους το εθνικόν φρόνημα. Από της στιγμής αυτής ο βασιλεύς Κωνσταντίνος είναι έκπτωτος του θρόνου του. Δεν αμφιβάλλομεν ότι ο λαός πανδήμως συνερχόμενος θα επιδοκιμάση την έκπτωσιν ταύτην, ήτις αφορά προσωπικώς τον τύραννον βασιλέα και όχι την δυναστείαν.
Η προσωρινή κυβέρνησις Βενιζέλος, Κουντουριώτης, Δαγκλής
(Κείμενο που έστειλε η προσωρινή κυβέρνηση στους κατά τόπους αντιπροσώπους της στις 24 Νοεμβρίου 1916, στο Γ.Θ. Μαυρογορδάτου, Μελέτες και κείμενα για την περίοδο 1909-1940, Αθήνα-Κομοτηνή, Σάκκουλας, χ.χ., σ. 88-89)
Χθες το απόγευμα εις το ναόν του Αγίου Διονυσίου ετελέσθη δέησις υπέρ του βασιλέως, προσελθόντων πάντων των ενοριτών. Εν μέσω νεκρικής σιγής και κατανύξεως γονυπετείς όλοι μετά του ιερέως εδεήθησαν υπέρ της σωτηρίας του Βασιλέως και της κατασυντριβής των απαισίων προδοτών και εχθρών της πατρίδος, βροντοφωνούντος του εμπνευσμένου ιερέως Παπαφώτη "Ζήτω ο βασιλεύς και αιώνιον ανάθεμα εις τους προδότας". Μετά την δέησιν, ο κ. Δούφας, παρευρισκόμενος εις τον ναόν, ωμίλησε περί της θεόθεν αποστολής του Βασιλέως μας και της αθανάτου Ελληνικής φυλής, συστήσας πίστιν και αφοσίωσιν εις τον ’νακτα και τον στρατόν του, καθώς και ψυχραιμία και αντοχήν εις την κρίσιμην ταύτην περίοδον του εθνικού μας βίου.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου